Τα μέτρα καραντίνας αναμένεται να διαρκέσουν κατά μέσον όρο έξι εβδομάδες από την έξαρση των κρουσμάτων σε κάθε χώρα και πιθανότατα θα χρειαστούν τουλάχιστον 12 μήνες για το εμβόλιο. Την εκτίμηση αυτή διατυπώνει στην «Κ» η δρ Τζουλιάνα Σοάρες Λιν, αναπληρώτρια διευθύντρια Κλινικής και Εκπαιδευτικής Μονάδας Πρόληψης Νοσημάτων ICAP στο Columbia University, η οποία προβαίνει σε μια ανατομία του COVID-19. Το 20% των κρουσμάτων θα εμφανίσει σοβαρή ή κρίσιμη ασθένεια. Το 40% των περιστατικών φαίνεται να σχετίζεται με νοσοκομειακή μετάδοση. Δεν υπάρχει 100% προστασία για τους γιατρούς και τους νοσηλευτές. Ορόσημο τα 100 κρούσματα την ημέρα.
– Πώς πορευόμαστε; Πόσο θα διαρκέσει αυτή η κρίση; Ποιο είναι ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα;
– Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε πόσο καιρό θα διαρκέσει αυτή η πανδημία. Στην Κίνα τα κρούσματα κορυφώθηκαν σε περίπου 3.000 την ημέρα, περίπου πέντε εβδομάδες αφότου άρχισαν να καταγράφονται ουσιαστικοί αριθμοί περιπτώσεων. Στις 23 Ιανουαρίου η πόλη Γουχάν κήρυξε lockdown απαγορεύοντας τα ταξίδια από και προς την περιοχή και δίνοντας εντολή για καραντίνα. Περισσότερα από 15 προσωρινά νοσοκομεία δημιουργήθηκαν για να αντιμετωπίσουν την αύξηση των κρουσμάτων και περίπου το 20% παρουσίασε σοβαρές ή κρίσιμες ασθένειες. Από τις 10 Φεβρουαρίου, δύο εβδομάδες μετά την αιχμή των κρουσμάτων, έχουν αναφερθεί λιγότερα από 1.000 κρούσματα την ημέρα και από τις 7 Μαρτίου έχουν αναφερθεί λιγότερα από 50 κρούσματα την ημέρα. Σήμερα, 20 Μαρτίου, η Κίνα δεν αναφέρει νέες εγχώριες λοιμώξεις από κορωνοϊό. Εάν υποθέσουμε ότι οι ΗΠΑ και άλλες χώρες εφαρμόζουν μια παρόμοια απάντηση, η κοινωνική απομάκρυνση θα ισχύσει απαρέγκλιτα έως ότου τα κρούσματα μειωθούν σε λιγότερα από 1.000 την ημέρα και στη συνέχεια θα συνιστάται έως ότου υπάρξουν λιγότερα από 100 κρούσματα την ημέρα. Με σημείο αναφοράς το χρονοδιάγραμμα της επιδημίας στην Κίνα, αυτό σημαίνει έξι εβδομάδες μετά την κορύφωση των κρουσμάτων στις ΗΠΑ, η οποία κορύφωση μπορεί να διαφέρει ανά χώρα.
– Πώς εξελίσσεται η διαδικασία ανάπτυξης του κατάλληλου εμβολίου; Πότε να το περιμένουμε;
– Υπάρχει μια σειρά εταιρειών και ακαδημαϊκών φορέων που ερευνούν πιθανά εμβόλια. Μια ανοικτή κλινική δοκιμή πρώτης φάσης για ένα ερευνητικό εμβόλιο άρχισε να εγγράφει υγιείς εθελοντές αυτή την εβδομάδα στο Σιάτλ, εδώ στις ΗΠΑ. Οταν αναπτύσσουμε ένα εμβόλιο, αναζητούμε τόσο την αποτελεσματικότητα (την ικανότητα να προκαλούμε την ανοσολογική αντίδραση και την πρόληψη της μόλυνσης) όσο και την ασφάλεια.
Επομένως, πρόκειται για μια διαδικασία που μπορεί να χρειαστεί κάποιο χρονικό διάστημα. Προσωπικά εκτιμώ ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον 12 μήνες προτού καταστεί διαθέσιμο ένα εμβόλιο.
– Πώς μπορούν πρακτικά να προστατευθούν οι γιατροί και οι νοσοκόμοι που υποδέχονται κρούσματα COVID-19; Είναι εφικτό;
– Σύμφωνα με δύο πρόσφατες δημοσιεύσεις –των Wu Z. και άλλων και Chang D. και άλλων– το 41% των κρουσμάτων COVID-19 που σημειώθηκαν στη Γουχάν σχετιζόταν με τη νοσοκομειακή μετάδοση και οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης διέτρεχαν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης και διάδοσης της νόσου. Οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της άμυνας και συνιστούν ένα κρίσιμο μέρος των συστημάτων υγείας, οπότε είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό ατομικής προστασίας (μάσκες N95, προστατευτικά γυαλιά και προστατευτικές ρόμπες) που μπορούν να συμβάλουν στη μείωση του κινδύνου έκθεσης. Ωστόσο, είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι δεν υπάρχει προστασία 100%. Φορώντας μια μάσκα N95 (ένας τύπος μάσκας που φιλτράρει το 95% των αερομεταφερόμενων σωματιδίων αν δουλέψει σωστά), μπορεί να περιοριστεί η έκθεση σε ορισμένες αναπνευστικές ασθένειες, αλλά δεν αρκεί για να σταματήσει όλες τις λοιμώξεις.
– Πόσο απειλητικός είναι ο ιός για τον ενεργό πληθυσμό; Σε ποιο βαθμό απειλούνται οι μη ηλικιωμένοι και μη ευάλωτοι πολίτες;
– Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι το 80% των κρουσμάτων θα είναι ήπιο ή μέτριο και το 20% θα είναι σοβαρό ή κρίσιμο. Από τις 44.672 κρούσματα στην Κίνα, το 40% αφορούσε ήπια ασθένεια χωρίς πνευμονία, το 40% μέτρια ασθένεια με πνευμονία, το 15% σοβαρή ασθένεια και το 5% εξελιγμένη κρίσιμη ασθένεια. Ολες οι ηλικίες μπορούν να μολυνθούν, αλλά υπάρχει υψηλότερη νοσηρότητα και θνησιμότητα μεταξύ των ηλικιωμένων και μεταξύ εκείνων με προϋπάρχουσες παθήσεις όλων των ηλικιακών ομάδων. Τα παιδιά τείνουν να εμφανίζουν πιο ήπια νόσο από τους ενηλίκους.
– Γνωρίζουμε εάν και πώς θα μεταλλαχθεί αυτός ο ιός; Υπάρχουν ίσως περισσότερες ενδείξεις για το πώς θα επιδράσει η αλλαγή του καιρού;
– Δυστυχώς, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση για να απαντηθεί με σαφήνεια αυτό το ερώτημα.
– Eχουμε αντιμετωπίσει ποτέ ξανά έναν ιό σαν αυτόν; Γιατί το πρόβλημα είναι τόσο έντονο αυτή τη φορά;
– Οι κορωνοϊοί δεν μας είναι άγνωστοι. Είναι μια μεγάλη οικογένεια ιών. Υπάρχουν περίπου 50 στελέχη, επτά από τα οποία μπορούν να μολύνουν τον άνθρωπο. Τα τέσσερα στελέχη αντιπροσωπεύουν το 10%-30% όλων των ήπιων λοιμώξεων της αναπνευστικής οδού σε ενηλίκους και τα τρία στελέχη είναι γνωστό ότι προκαλούν επιδημίες (SARS-CoV, MERS-CoV και SARS-CoV-2). Ενα από τα προβλήματα με τον SARS-CoV-2 (ο ιός που προκαλεί τη νόσο COVID-19) είναι ότι μπορεί να μεταδοθεί αρκετά αποτελεσματικά. Ο μέσος αριθμός λοιμώξεων που παράγει ένα μολυσμένο άτομο υπολογίζεται μεταξύ δύο και τεσσάρων. Υπό αυτήν την έννοια, ο SARS-CoV-2 μπορεί να είναι πολύ πιο δύσκολο να συγκρατηθεί σε σύγκριση με τα άλλα δύο ξαδέλφια του, MERS-CoV και SARS-CoV-1. Το άλλο πρόβλημα είναι η δυνατότητα να προκαλεί σοβαρή και κρίσιμη ασθένεια, ειδικά στους ηλικιωμένους και σε εκείνους με προϋπάρχουσες παθήσεις. Υπό αυτήν την έννοια, ο SARS-CoV-2 είναι μια πραγματική απειλή και μπορεί να κατακλύσει τα συστήματα υγείας σε ολόκληρο τον κόσμο.
– Τι μας διδάσκει το παράδειγμα της Κίνας, η οποία ήταν η πρώτη χώρα που ήλθε αντιμέτωπη με τον ιό;
– Οι προσπάθειες της Κίνας να περιορίσει την έξαρση του ιού είναι αξιοσημείωτες. Η Κίνα υλοποιεί θεμελιώδη δημόσια μέτρα για να επιβραδύνει την εξάπλωση του ιού και να μετριάσει τον αντίκτυπό του (απομόνωση και διαχείριση κρουσμάτων, καραντίνα, αναστολή των δημόσιων συναθροίσεων και περιορισμοί των μετακινήσεων). Επιπλέον, σε ολόκληρη την επικράτεια, περίπου 1,4 δισ. άνθρωποι υποβλήθηκαν σε απομόνωση 10 ημερών και στην επαρχία Χουμπέι άνοιξαν περισσότερες από 50.000 νοσοκομειακές κλίνες για ασθενείς COVID-19 (συμπεριλαμβανομένων τριών νέων νοσοκομείων συν 16 προσωρινά διαμορφωμένων νοσοκομείων) και αναπτύχθηκαν περισσότεροι από 40.000 εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας για τη φροντίδα αυτών των ασθενών.
Να δράσουμε γρήγορα
– Πώς αξιολογείτε την αντίδραση των χωρών σε αυτή την κρίση; Εντοπίζετε ίσως κάποια λάθη;
– Νομίζω ότι το βασικό μάθημα είναι πως δεν μπορούμε ποτέ να είμαστε επαρκώς προετοιμασμένοι για μια πανδημία. Κατά τη διάρκεια της ισπανικής γρίπης το 1918, για παράδειγμα, πέθαναν πάνω από 50 εκατ. άνθρωποι. Στην ασιατική γρίπη το 1957, σημειώθηκαν 1,1 εκατ. θάνατοι παγκοσμίως. Oπως έχουμε δει στο παρελθόν, και τώρα κατά τη διάρκεια αυτής της κρίσης, οι επιδημίες μπορούν να κατακλύσουν εντελώς τα συστήματα υγείας και τις οικονομίες. Το ιταλικό σύστημα υγείας, για παράδειγμα, το οποίο διαθέτει 3,2 νοσοκομειακά κρεβάτια ανά 1.000 άτομα (ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά πέντε) δεν μπόρεσε να καλύψει τις ανάγκες των ασθενών του, ιδιαίτερα των ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση. Γνωρίζουμε ότι με τη νόσο COVID-19 περίπου το 20% των κρουσμάτων θα παρουσιάσει σοβαρή και κρίσιμη ασθένεια, που σημαίνει ότι θα πρέπει να τοποθετηθεί στην αναπνευστική υποστήριξη σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Επομένως, είναι σημαντικό να δράσουμε γρήγορα με μέτρα περιορισμού για να επιβραδύνουμε την εξάπλωση του ιού και να μετριάσουμε τη σοβαρότητα της επιδημίας και τις επιπτώσεις της στα κοινωνικά συστήματα. Και οι δύο αυτοί τύποι παρέμβασης στοχεύουν στην εξομάλυνση της καμπύλης των λοιμώξεων, περιορίζοντας την έκθεση στον ιό όσων δεν έχουν εκτεθεί ήδη. Για να λειτουργήσουν αυτά τα μέτρα, είναι εξίσου σημαντικό να εμπλέξουμε την κοινότητα και να επικοινωνήσουμε με σαφήνεια τον σχεδιασμό μας.