Πολλές βιντεοσυναντήσεις τελευταία ξεκινούν με αναφορές σε τρίχες προσώπου ή κεφαλής και την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει λόγω κατ’ οίκον περιορισμού. Ο Chief Creative Officer της Ελλάδας, Στηβ Βρανάκης, αστειεύεται για το ξυρισμένο του κεφάλι, εγώ κάτι λέω για τα γένια μου και κάπως έτσι ο πάγος σπάει. Πώς κυλά η καθημερινότητά του; «Ζούμε σ’ ένα διαμέρισμα στο Μαρούσι, ευτυχώς έχουμε ένα μικρό κήπο και μια αποθηκούλα που κάναμε ξενώνα-γραφείο. Kάθε πρωί νιώθω ότι πηγαίνω κάπου και αυτό κάνει όλη τη διαφορά. Είμαι τυχερός». Κατά τα άλλα, ο 48χρονος τέως εκτελεστικός διευθυντής του Creative Lab της Google για Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική είναι συνηθισμένος στην τηλεργασία. Ακόμα και η νέα πλατφόρμα για τον τουρισμό Greece From Home στήθηκε μεταξύ τριών ηπείρων χωρίς κανένας συντελεστής να προσέλθει σε γραφείο. Η συνομιλία που ακολουθεί, μας «βάζει στο μυαλό» ενός ανθρώπου που έχει να φέρει εις πέρας το νέο αφήγημα για την πατρίδα: πώς φαντάζεται την Ελλάδα της επόμενης μέρας;
– Εχετε τον τίτλο του «Δημιουργικού Διευθυντή» σε μια χώρα που πριν προλάβει να βγει από την οικονομική κρίση έπεσε στα βαθιά μιας παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Ακούγεται χαοτικό!
– Το καλοκαίρι ήμουν έτοιμος να αφήσω μετά 20 χρόνια την Αγγλία για τo Βανκούβερ, όπου έχω μεγαλώσει, για να στήσω τα γραφεία της Google εκεί. Τα υπάρχοντά μου ταξίδευαν με κοντέινερ όταν έγιναν οι εκλογές. Μία εβδομάδα μετά, κάναμε με τον πρωθυπουργό μια συζήτηση για τη χώρα, το όραμά του, τους συνεργάτες που ήθελε να προσελκύσει απ’ όλο το φάσμα της κοινωνίας. Η δική μου τοποθέτηση ήταν ότι η Ελλάδα έχει μια λευκή κόλλα χαρτί – μια ευκαιρία επανεκκίνησης με το περιβάλλον στο επίκεντρο. Ημασταν στο ίδιο μήκος κύματος. Μου ζήτησε να ενταχθώ στην ομάδα ως σύμβουλος. Ηταν μία από τις δυσκολότερες αποφάσεις της ζωής μου, καθώς στην Google το επόμενο βήμα μου θα ήταν μια θέση αντιπροέδρου.
– Και τι έγειρε την πλάστιγγα;
– Σκέφτηκα «ή τώρα ή ποτέ». Πάντα ήθελα να προσφέρω στην Ελλάδα. Ο συνδυασμός του συγκεκριμένου προσώπου, του οράματος και της ομάδας του, σε μια χώρα που άρχιζε να ξαναχτίζει την εμπιστοσύνη εσωτερικά και την αξιοπιστία της στο διεθνές μέτωπο, δύσκολα θα ξαναϋπήρχε στο μέλλον. Ανακοίνωσα στην Google την απόφασή μου και ήλθα για έναν χρόνο με μισθό δημοσίου υπαλλήλου. Μετά βλέπουμε.
– Για στελέχη με αντίστοιχο background η πρώτη επαφή με το ελληνικό κράτος συχνά μοιάζει με πρόσκρουση σε τοίχο. Είχατε αρνητικές εμπειρίες αυτό το διάστημα;
– Παντού συναντάς ανθρώπους που σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους. Είχα μια τρομακτική εμπειρία αλλά δεν θα μιλήσω γι’ αυτήν, παρά για τις πολλές θετικές. Είδα να εφαρμόζεται ένα μοντέλο καταμερισμού ευθυνών, ελέγχου της αποδοτικότητας και λογοδοσίας, με KPI’s (καίριους δείκτες απόδοσης), OKR’s (στόχους και βασικά αποτελέσματα) και όλα τα άλλα που κάναμε στον «κόσμο μου», στην Google, όπου περνούσες από αξιολόγηση κάθε τρίμηνο. Αυτό αποτελεί μια σημαντική αλλαγή. Aν κάθεσαι και περιμένεις τα πράγματα να έρθουν από μόνα τους, σε διαβεβαιώ ότι θα περιμένεις πάρα πολύ. Είμαι διαρκώς «εκεί έξω», αξιολογώ προτάσεις, ψάχνω για ευκαιρίες. Και δίνω αναφορά για κάθε τι που αναλαμβάνω.
– Και έτσι φτάσαμε στο Greece From Home, την ηλεκτρονική πλατφόρμα για τον τουρισμό;
– Κάναμε μια καλή ομάδα με τον υπουργό Χάρη Θεοχάρη και τους συνεργάτες του, τον ΕΟΤ και τη Marketing Greece και συμφωνήσαμε ότι η προτεραιότητα δεν ήταν η επανατοποθέτηση του ελληνικού τουρισμού όσο η πανδημία ήταν ακόμα στο ξεκίνημα. Θέσαμε ερωτήματα: Πώς κρατάς επαφή με τον έξω κόσμο που «αιμοδοτεί» τον τουρισμό σου αλλά δεν μπορεί να σε επισκεφθεί; Πώς δίνεις στους ανθρώπους στο εσωτερικό της χώρας μια διέξοδο ώστε να επανασυνδεθούν με την Ελλάδα που αγαπούν; Πώς διασφαλίζεις ότι οι εργαζόμενοι στον τουρισμό, που ήδη πλήττονται, θα επιστρέψουν εξυπνότεροι και πιο δυνατοί; Πώς τους δίνεις ευκαιρίες να αποκτήσουν νέες γνώσεις στο ψηφιακό πεδίο;
Ετσι προέκυψε η κεντρική ιδέα της «Ελλάδας από το Σπίτι». Την επόμενη μέρα την παρουσιάσαμε στον υπουργό, του άρεσε, κάναμε αγώνα δρόμου για 24 ώρες, την ενέκρινε ο πρωθυπουργός και φτιάξαμε την πλατφόρμα σε δύο εβδομάδες. Δεν θέλω να καταφύγω στο κλισέ ότι κάθε κρίση γεννά ευκαιρίες, γιατί αυτό που βιώνουμε είναι τρομακτικό, αλλά σίγουρα διαμορφώνει συνθήκες που βοηθούν τους ανθρώπους να γίνουν πιο εφευρετικοί. Χρησιμοποιήσαμε την πλατφόρμα WIX που επιτρέπει να φτιάχνεις ιστοσελίδες χωρίς να ξέρεις κώδικα. Εχω πέντε interns από ελληνικά πανεπιστήμια που δεν είχαν ξαναδουλέψει ποτέ στην Ελλάδα και δύο εξωτερικούς συνεργάτες, έναν στη Μπανγκόκ και έναν στη Στοκχόλμη. Δουλέψαμε σκληρά, ξενυχτήσαμε και έγινε.
– Μιλήστε μου για τους interns.
– Ηθελα να φτιάξω μια ομάδα με ανθρώπους που έχουν τα μισά μου χρόνια. Η κρίση στην Ελλάδα έπληξε τους πάντες, αλλά περισσότερο τους νέους, τις προοπτικές τους, την απασχόλησή τους. Ηθελα εκπρόσωποι αυτής της γενιάς να παίξουν κρίσιμο ρόλο στο νέο αφήγημα για τη χώρα. Αποζητούσα το λεγόμενο «Ηalo Effect» (το φαινόμενο του φωτοστέφανου), με την έννοια ότι αν δώσεις σε νέους ανθρώπους τις ευκαιρίες να φύγουν από το πατρικό σπίτι και να ξεκινήσουν μια νέα ζωή ή να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, αυτό επηρεάζει θετικά τις οικογένειές τους και όλη την κοινωνία. Ετσι, αντί να προσπαθείς να ικανοποιήσεις τους πάντες, ξεκίνα από τους νέους. Το άλλο που χρειαζόμουν είναι ο κυνισμός τους. Γιατί έτσι πρέπει να είναι. Εκαναν τα πάντα σωστά, σπούδασαν και πασχίζουν να ζήσουν. Ηθελα να μου λένε αν κάτι τους φαίνεται υπερβολικά διαφημιστικό ή ρομαντικό, ότι είναι «για τα σκουπίδια». Η εμπειρία ήταν σαν σχολείο για όλους. Και εγώ έμαθα πράγματα, αλλά και εκείνοι κάποιες φορές με άκουγαν σα να είμαι από άλλο πλανήτη. Είναι λογικό. Δεν είχαν ποτέ δουλέψει σε τέτοιο περιβάλλον, και ξαφνικά έπεσαν στα πολύ βαθιά, να ασχολούνται με το αφήγημα μιας χώρας.
– Σας ικανοποιεί το αποτέλεσμα;
– Ναι, αλλά είναι μόνο η αρχή. Το Greece From Home είναι ένας «συλλέκτης» περιεχομένου. Συγκεντρώσαμε πράγματα που προϋπήρχαν, λανσάραμε αποκλειστικότητες και livestreams αλλά από την αρχή ο σκοπός ήταν να φτιάξουμε τον πομπό που στέλνει ένα μήνυμα. Τώρα έχουμε πολλούς ανθρώπους που θέλουν να προσθέσουν το δικό τους υλικό, από ταξίδια και ιστορία μέχρι πολιτισμό.
– Γενικά στο ψηφιακό πεδίο έχουμε δει να γίνονται πράγματα που θα έπαιρναν χρόνια.
– Η δουλειά που κάνει ο Κυριάκος Πιερρακάκης με την ομάδα του είναι εκπληκτική. Ωραίο το Greece From Home, αλλά η δική τους συμβολή ήταν κρίσιμη στο να παραμείνει η κοινωνία ζωντανή. Θέλω να είμαι προσεκτικός όταν αναφέρομαι στην τωρινή κρίση. Oι ήρωες είναι οι γιατροί και οι νοσηλευτές. Τα παιδιά που κάνουν delivery. Οι υπάλληλοι των σούπερ μάρκετ. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε. Πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τι σημαίνει ηρωισμός, όπως και τι έχει αξία. Τα στελέχη γραφείου, με τους υψηλούς μισθούς και τις σημαντικές (όπως θεωρούσαμε) δουλειές κλείστηκαν στο σπίτι χωρίς να μπορούν να κάνουν και πολλά, και εκείνοι που κρατούν τη χώρα σε λειτουργία είναι ίσως οι χαμηλότερα αμειβόμενοι.
Αλλαγή στρατηγικής
Η συζήτηση για το μέλλον του ελληνικού τουρισμού δεν περίμενε την πανδημία για να ξεκινήσει, ίσως όμως τώρα κάποια θέματα τεθούν πιο εμφατικά: η επιστροφή στην προσωπική φιλοξενία, το μέτρο και την αυθεντικότητα, με σεβασμό στο περιβάλλον, την πολιτιστική ταυτότητα, τις τοπικές κοινωνίες. Το φρένο στον υπερτουρισμό. «Η πραγματική ευκαιρία είναι να προσελκύσουμε έναν τύπο επισκέπτη που έχει υψηλότερη αξία –και δεν εννοώ εισόδημα– επειδή μοιράζεται τις δικές μας αξίες: τον σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον, την τοπική κουλτούρα, τις ανάγκες των ντόπιων που τον υποδέχονται στον τόπο τους. Εναν ταξιδιώτη που έχει συναίσθηση του πού βρίσκεται, που θέλει να αφήσει ένα θετικό αποτύπωμα. Αυτό που προσπαθώ να περιγράψω δεν είναι τόσο ένα προφίλ ανθρώπου, όσο ένας τρόπος σκέψης», λέει ο Στηβ Βρανάκης. «Πρέπει να στείλουμε το μήνυμα ότι αυτές είναι οι αξίες που θεωρούμε οι ίδιοι πολύτιμες. Το περιβάλλον, η κληρονομιά μας, ο πολιτισμός μας, η διατροφή μας, η θρησκεία μας. Και αυτές περιμένουμε να σεβαστείτε και εσείς. Ερχόμενοι στη χώρα μας, συνάπτετε μαζί μας ένα είδος συμφωνίας. Αν λέμε στον κόσμο “ελάτε εδώ να παρτάρετε”, θα κάνει ακριβώς αυτό».
– Δεν είναι απλό, όταν δείκτης επιτυχίας του τουρισμού θεωρείται για χρόνια ο αριθμός των αφίξεων.
– Πιστεύω ότι μπορείς να φέρεις αντίστοιχα έσοδα με λιγότερες αφίξεις. Δεν φαντάζομαι ότι υπάρχει ιδιαίτερο περιθώριο κέρδους στον μαζικό τουρισμό, στα φθηνά πακέτα και στα εισιτήρια των 20 ευρώ, ούτε βέβαια ισχυρίζομαι ότι πρέπει να πάμε στο άλλο άκρο, της πολυτέλειας. Οι δυνητικοί επισκέπτες πρέπει να ξέρουν ότι εδώ θα βρουν ποιότητα σε λογική τιμή. Πρέπει να αναβιώσουμε την παράδοση της ελληνικής φιλοξενίας, γιατί είναι μέρος της ταυτότητάς μας, ο τρόπος μας να πούμε στον κόσμο «δεν σας υποδεχόμαστε για να σας πάρουμε τα λεφτά, αλλά για να χτίσουμε σταδιακά μια σχέση μαζί σας, ώστε να επιστρέψετε». Αυτή η σχέση θα κάνει τους επισκέπτες να επιλέγουν την Ελλάδα ξανά και ξανά και, αναπόφευκτα, να ξοδεύουν και τα χρήματά τους. Οταν η απομόνωση λήξει, θέλουμε οι επισκέπτες μας να πουν ότι εδώ ξαναέμαθαν να βρίσκονται με ανθρώπους, να τρώνε αγνό φαγητό, να αναπνέουν καθαρό αέρα, να κολυμπούν σε καθαρά νερά. Γι’ αυτό και το περιβάλλον είναι τόσο σημαντικό. Πρέπει να το θεωρήσουμε ισότιμο εταίρο στον τουρισμό.
– Η θετική δημοσιότητα για τη χώρα στα διεθνή ΜΜΕ θα αποδώσει;
– Μόλις πόσταρα ένα άρθρο του Bloomberg που λέει ότι η Αθήνα μπορεί να βαδίζει με το κεφάλι ψηλά. Δεν λέω ότι πρέπει να προκαλούμε τη μοίρα, γιατί έχουμε δρόμο μπροστά μας, αλλά ο συνδυασμός ηγεσίας και ομοψυχίας στην τήρηση των κανόνων δηλώνει την «επιστροφή» της χώρας. Το να καταγράφεται διεθνώς ότι μπορούμε να κρατήσουμε υπό έλεγχο διαφορετικά μέτωπα, από την προστασία των ευρωπαϊκών συνόρων μέχρι την επιδημία, αποτελεί τεράστια ψήφο εμπιστοσύνης. Και η εμπιστοσύνη (όπως άλλωστε και η απουσία αυτής, στην προηγούμενη κρίση) είναι μεταδοτική.
– Τι μπορείτε να μας αποκαλύψετε για το νέο brand της χώρας;
– Λέξεις όπως «rebranding» ή «επανατοποθέτηση» ακούγονται πολύ μαρκετίστικες. Εμείς μιλάμε για ένα νέο αφήγημα, μια προσέγγιση που θα βοηθήσει τη χώρα να πάει μπροστά. Μιλάμε για μια φόρμουλα αλλαγής. Η ιδέα έχει μια οπτική και λεκτική έκφραση, ένα λογότυπο, μια ταυτότητα, μια φράση, αλλά δεν είναι διαφημιστική καμπάνια. Δεν είναι ένα σλόγκαν. Και θέλουμε οι πάντες να συμμετάσχουν. Γι’ αυτό και ευελπιστώ ότι θα τύχει θετικής υποδοχής. Από την άλλη, ως δημιουργικός άνθρωπος που παίρνω κάθε δουλειά προσωπικά, αστειεύομαι λέγοντας ότι την επαύριον της παρουσίασης θα εγκαταλείψω τη χώρα!
– Και πώς μπορούν να συμμετάσχουν οι ταλαντούχοι άνθρωποι που βρίσκονται εκεί έξω, αλλά ποτέ δεν είχαν την ευκαιρία να φανούν;
– Θέλουμε να δημιουργήσουμε τα «κομμάτια» του παζλ και να τα διαθέσουμε ως ανοικτό λογισμικό (open source). Αυτό που θα έκανε η Google στα καλύτερά της. Δεν εννοώ ότι δέκα εκατομμύρια άνθρωποι θα αρχίσουν π.χ. να σχεδιάζουν λογότυπους, αλλά ότι μία ικανή ομάδα θα δημιουργήσει τα «συστατικά» και η χρήση τους θα είναι ανοικτή σε όλους. Στην πλατφόρμα που θα δημιουργήσουμε, ο καθένας είναι ευπρόσδεκτος να μιλήσει για τη χώρα και τον λαό της. Ετσι θα εμπλέξουμε και τον πληθυσμό και τους επαγγελματίες. Γιατί κάποιος μπορεί να αδράξει αυτή τη δυνατότητα, να έχει μια ιδέα, και να δημιουργήσει κάτι που θα μας αφήσει άφωνους. Κάτι καλύτερο από αυτό που φτιάξαμε εμείς! Το στοίχημα είναι να φτιάξουμε κάτι με το οποίο οι άνθρωποι θα συνταχθούν, κάτι που θα τονώσει το ηθικό, τη γενική διάθεση, θα δείξει ότι τα πράγματα κινούνται και θα έχει και άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία. Η αυτοπεποίθηση είναι αυτή που θα βοηθήσει να ξαναχτίσουμε τη χώρα.
Κάποιοι ζουν ακόμη σε μια φούσκα
– Ισως η πανδημία αλλάξει και τα πολιτιστικά και κοινωνικά πρότυπα. Διασημότητες και influencers για παράδειγμα, που προέβαλαν το lifestyle τους στο σπίτι, μάλλον εκνευρισμό προκαλούν.
– Είμαι γιος Ελληνα μετανάστη από τα Σφακιά, που προσγειώθηκε στον Καναδά πριν από 50 χρόνια και σε όλη του τη ζωή έκανε δύο δουλειές. Κατάφερα να κάνω κάτι στη ζωή μου, αλλά έχω ένα ζήτημα με όσους ανεβάζουν στα social media το γκουρμέ δείπνο τους ή το καλό κρασί που θα ανοίξουν. Ενα από τα πράγματα που έμαθα στην Google είναι η ταπεινότητα. Πρέπει να έχουμε συναίσθηση ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν εργάζονται, που πρέπει να μετρούν την κάθε μερίδα φαγητού επειδή υπάρχει τόση αβεβαιότητα μπροστά μας. Αυτή την περίοδο έρχεται στο προσκήνιο η καλύτερη πλευρά της ανθρωπότητας, αλλά και μια άλλη πλευρά, αφελής και επιπόλαια, ανθρώπων που ζουν ακόμα σε μια φούσκα.