Την ανάγκη επαγρύπνησης για τις συρροές κρουσμάτων λόγω τοπικής διασποράς, οι οποίες αν δεν ανιχνευθούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να είναι επικίνδυνες για περαιτέρω διασπορά του κορωνοϊού, επισημαίνει σε συνέντευξή της στην «Κ», η αναπληρώτρια καθηγήτρια Eπιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής στο Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής του ΕΚΠΑ κ. Βάνα Σύψα. Οπως εκτιμά, αυτή τη στιγμή ο αριθμός των «ενεργών» κρουσμάτων στη χώρα είναι πολύ μικρός και σημειώνει, «αν αυξήσουμε τις επαφές μας, χωρίς να πάρουμε μέτρα προφύλαξης, τότε μπορεί να έχουμε αύξηση των κρουσμάτων».
– Κυρία Σύψα, συμπληρώνονται δύο εβδομάδες από τη σταδιακή χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων. Υπάρχουν ενδείξεις για το πώς επηρεάζει αυτή την πορεία της COVID-19 στη χώρα μας;
– Από τα στοιχεία της επιδημιολογικής επιτήρησης, ο αριθμός των νέων διαγνώσεων παραμένει μέχρι τώρα σταθερά σε χαμηλά επίπεδα. Στις επόμενες ημέρες θα μπορούμε να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα για την επίδραση του πρώτου σταδίου της σταδιακής χαλάρωσης των μέτρων στην πορεία της επιδημίας. Αυτό συμβαίνει γιατί από τη στιγμή που μολύνεται ένα άτομο, μεσολαβούν περίπου πέντε ημέρες μέχρι να εμφανιστούν συμπτώματα και ένα επιπλέον διά-
στημα λίγων ημερών μέχρι να διαγνωστεί και να συμπεριληφθεί στα στοιχεία της επιδημιολογικής επιτήρησης που παρακολουθούνται σε καθημερινή βάση. Επομένως, η χρονική καθυστέρηση είναι αναπόφευκτη. Γι’ αυτό τον λόγο είναι απαραίτητη η σταδιακή χαλάρωση των μέτρων, έτσι ώστε να μπορούμε να παρακολουθούμε προσεκτικά την πορεία της επιδημίας.
– Ποια είναι τα επιδημιολογικά δεδομένα που θα χτυπήσουν «συναγερμό» για ενδεχόμενη ανεξέλεγκτη πορεία της νόσου;
– Ο κύριος τρόπος παρακολούθησης της επιδημίας είναι μέσω του ημερήσιου αριθμού διαγνωσμένων κρουσμάτων. Εδώ πρέπει να διευκρινιστεί ότι αξιολογείται διαφορετικά αν μία ημέρα καταγραφούν 20 κρούσματα από διάφορες περιοχές τα οποία δεν συνδέονται μεταξύ τους και διαφορετικά αν έχουμε μία συρροή 50 κρουσμάτων που μπορεί να έχουν προκύψει από ιχνηλάτηση επαφών, για παράδειγμα σε μία συγκεκριμένη περιοχή ή δομή. Μια συρροή κρουσμάτων υποδηλώνει τοπική διασπορά και άρα δεν πρέπει να μεταφράζεται απαραίτητα ως ανησυχητική ένδειξη για την πορεία της επιδημικής καμπύλης. Βεβαίως, είναι σημαντικό οι συρροές αυτές να εντοπίζονται εγκαίρως για να αποφευχθεί η περαιτέρω διασπορά.
Ο ημερήσιος αριθμός κρουσμάτων χρησιμοποιείται επιπλέον για να εκτιμηθεί ένας σημαντικός δείκτης για την παρακολούθηση της επιδημίας: ο ενεργός αριθμός αναπαραγωγής Rt, ο οποίος εκφράζει τον αριθμό των ατόμων που μπορεί να μολύνει ένα κρούσμα παρουσία των παρεμβάσεων/μέτρων πρόληψης που εφαρμόζονται. Η τιμή του μπορεί να μεταβάλλεται διαχρονικά ανάλογα με τα μέτρα που ισχύουν σε κάθε περίοδο (π.χ. κλείσιμο ή άνοιγμα σχολείων) και τη συμμόρφωση του πληθυσμού σε οδηγίες σχετικά με την υγιεινή χεριών, την τήρηση αποστάσεων κ.λπ. Ο αρχικός μας στόχος ήταν το Rt να γίνει μικρότερο από 1, μιας και αυτό υποδηλώνει ότι πράγματι υφίστατο έλεγχος της επιδημίας. Αυτό επιτεύχθηκε: στη διάρκεια του lockdown εκτιμάται ότι έφτασε σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από το 1. Από εδώ και πέρα πρέπει να επιτηρούμε πολύ προσεκτικά την πορεία του ώστε να μην ξεπεράσει το 1.
– Τι παρατηρήθηκε σε χώρες που προχώρησαν νωρίτερα από εμάς στην άρση των μέτρων;
– Στην Ευρώπη, χώρες όπως η Γερμανία, η Δανία και η Αυστρία ξεκίνησαν τη σταδιακή άρση των μέτρων πριν από την Ελλάδα. Η Δανία και η Αυστρία δεν έχουν παρουσιάσει αύξηση των κρουσμάτων μέχρι στιγμής. Στη Γερμανία πρόσφατες επιδημίες σε σφαγεία και βιομηχανίες επεξεργασίας κρέατος προκάλεσαν προβληματισμό. Αναφέρθηκε αύξηση του Rt σε επίπεδα άνω του 1 για λίγες ημέρες, αλλά οι πιο πρόσφατες αναφορές το τοποθετούν ξανά σε επίπεδα κάτω από το όριο αυτό. Επιπλέον, οι ειδικοί εκτιμούν ότι πέρα από συγκεκριμένες συρροές κρουσμάτων, στο σύνολο της χώρας ο αριθμός νέων μεταδόσεων μειώνεται. Αυτό βεβαίως μένει να αξιολογηθεί τις επόμενες ημέρες. Εκτός Ευρώπης, η Κίνα έχει ένα μικρό αριθμό κρουσμάτων, αλλά εξακολουθεί να χρησιμοποιεί αυστηρά περιοριστικά μέτρα. H Νότια Κορέα εφάρμοσε μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης αλλά όχι πλήρες lockdown. Οι πρόσφατες συρροές κρουσμάτων σε νυχτερινά κέντρα ανάγκασαν τη χώρα να κάνει ένα βήμα πίσω και να κλείσει τα κέντρα διασκέδασης σε όλη την επικράτεια της Σεούλ. Η Γερμανία και η Νότιος Κορέα μας δίνουν μία πρόγευση για το τι μπορεί να συμβεί στη χώρα μας: συρροές κρουσμάτων που υποδηλώνουν τοπική διασπορά, οι οποίες όμως αν δεν ανιχνευθούν και αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορεί να είναι επικίνδυνες για περαιτέρω διασπορά.
– Ποιες συμπεριφορές του πληθυσμού εκτιμάτε ότι ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την εξέλιξη της επιδημίας στη χώρα;
– Η επιδημία στη χώρα μας έχει υποχωρήσει σε σημαντικό βαθμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε τελειώσει με το πρόβλημα του κορωνοϊού. Κάποιοι άνθρωποι ίσως νιώθουν ότι μπορούν να επανέλθουν στον τρόπο ζωής και τις επαφές τους όπως ήταν πριν την επιδημία. Επειτα από εβδομάδες κλεισμένοι στο σπίτι, ήρθε χωρίς σχεδόν να το αντιληφθούμε το καλοκαίρι και, μαζί με αυτό, η ανάγκη να βγούμε έξω και να συναντήσουμε άλλους ανθρώπους. Επιπλέον, πολλοί επιστρέφουν στις εργασίες τους. Αυτή τη στιγμή εκτιμώ ότι ο αριθμός των «ενεργών» κρουσμάτων στη χώρα είναι πολύ μικρός, αλλά όχι μηδενικός. Αν αυξήσουμε τις επαφές μας λόγω της άρσης των περιορισμών, χωρίς να πάρουμε μέτρα προφύλαξης, τότε μπορεί να έχουμε αύξηση των κρουσμάτων. Το σημείο- κλειδί για να μπορέσουμε να επανέλθουμε όσο είναι δυνατόν στην καθημερινότητά μας είναι η σχολαστική τήρηση των μέτρων: υγιεινή χεριών, τήρηση αποστάσεων, αποφυγή συγχρωτισμού, ορθή χρήση μάσκας. Με την άρση των περιορισμών και την αναπόφευκτη αύξηση των επαφών μας, προσπαθούμε να μειώσουμε τον κίνδυνο μετάδοσης ανά επαφή.