Την αποφασιστικότητα του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να αμφισβητήσει δικαστικά το εκλογικό αποτέλεσμα, αδιαφορώντας για τους κινδύνους τους οποίους εγκυμονεί αυτή η επιλογή του, υπογραμμίζει ο δημοσιογράφος του CNN Τζον Ντεφτέριος, με τον οποίο συνομίλησα χθες το απόγευμα και ενώ η ετυμηγορία της κάλπης δεν ήταν ακόμη σαφής. Ο Ντεφτέριος εξηγεί γιατί ο Τραμπ παραμένει τόσο δημοφιλής στον αμερικανικό λαό, τονίζοντας ότι οι ψηφοφόροι του εμφανίζουν προσήλωση προς αυτόν που θυμίζει θρησκευτική αίρεση. Προβλέπει επίσης ότι, σε κάθε περίπτωση, η αστάθεια στη Μέση Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο θα συνεχιστεί.
– Σας ευχαριστώ για τον χρόνο που μας αφιερώνετε σε μια ημέρα με τέτοιο εργασιακό φόρτο. Πείτε μου, γιατί πιστεύετε ότι ο Τραμπ παραμένει τόσο δημοφιλής;
– Πολλοί αναρωτιούνται από πού πηγάζει η δημοτικότητά του. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται στην οξεία πολιτική πόλωση των τελευταίων ετών στις ΗΠΑ. Αν παρατηρήσετε τον χάρτη της χώρας, θα διαπιστώσετε ότι η εκλογική του βάση εντοπίζεται σε τόξο που εκτείνεται από τις μεσοδυτικές πολιτείες προς τον Νότο, μέχρι τη Φλόριντα. Πρόκειται για αντίδραση στην παγκοσμιοποίηση των τελευταίων 25 ετών. Οι βιομηχανικές χώρες της Δύσης δεν προετοίμασαν τους πολίτες τους για τις επιπτώσεις του ανταγωνισμού από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η εκλογική βάση του Τραμπ μεταφράζει το μήνυμα «Ας κάνουμε την Αμερική μεγάλη ξανά» ως δέσμευση για την προστασία του Αμερικανού εργαζομένου απέναντι στην κινεζική εμπορική εξάπλωση. Σημαντικό ποσοστό ψηφοφόρων του Τραμπ στις μεσοδυτικές πολιτείες υπέστησαν τα δεινά της ανεργίας, της επιδημίας κατάχρησης οπιοειδών και της φτώχειας. Οι ψηφοφόροι αυτοί εμφανίζουν προσήλωση προς τον Τραμπ που θυμίζει θρησκευτική αίρεση. Δεν ενδιαφέρονται για τα πραγματικά μεγέθη της οικονομίας και πείθονται από τις ασαφείς δεσμεύσεις του για ανάκαμψη. Αυτή ήταν η εικόνα πριν από το σοκ της πανδημίας του κορωνοϊού.
– Πώς εξηγείτε ότι, παρά την κακοδιαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού, η δημοτικότητα του Τραμπ δεν έχει υποχωρήσει σημαντικά;
– Η ταύτιση της χρήσης μάσκας συνδυάστηκε, επιτυχώς, από μερίδα συντηρητικών Αμερικανών με τη στέρηση θεμελιωδών ελευθεριών. Κάθε μνεία κυβερνητικής παρέμβασης σε θέματα όπως η οπλοκατοχή, για παράδειγμα, προκαλεί την οργή αυτής της μερίδας Αμερικανών, οι οποίοι βλέπουν τον Τραμπ ως υπέρμαχο των συνταγματικών τους ελευθεριών. Ο πρόεδρος παρουσίασε την πανδημία ως οικονομικό και όχι ως υγειονομικό ζήτημα.
Κατά τη γνώμη μου οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν ακόμη μία κρίση, η οποία αφορά την περιθωριοποίηση της εκλογικής βάσης του Τραμπ τις τελευταίες δεκαετίες από τις ελίτ, οι οποίες αγνόησαν τα πληθυσμιακά αυτά στρώματα. Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε τη συμβολή του δικτύου Fox, το οποίο έδωσε για πρώτη φορά φωνή στους πολίτες αυτούς. Ο Ντόναλντ Τραμπ, από τη μεριά του, κατάφερε να απευθυνθεί στους ψηφοφόρους αυτούς και να τους προσελκύσει στο κίνημά του, παρότι είναι ένας δισεκατομμυριούχος κληρονόμος. Τους συγκινεί, όμως, μιλώντας διαρκώς για την εργατική τάξη και τα δίκαιά της. Αντί να βελτιώσει τις εκπαιδευτικές δομές και δυνατότητες, που θα επέτρεπαν στην εργατική τάξη των ΗΠΑ να αντιμετωπίσει τον διεθνή ανταγωνισμό, ο Τραμπ προτιμά τη συνθηματολογία, τους εμπορικούς δασμούς και τον προστατευτισμό.
– Εάν το αποτέλεσμα των εκλογών κριθεί στα δικαστήρια, θεωρείτε ότι αυτό θα πλήξει το διεθνές κύρος των ΗΠΑ; Υπάρχει ενδεχόμενο εμφύλιων ταραχών;
– Το προβάδισμα που εμφάνισε από νωρίς ο Μπάιντεν έδωσε την ευκαιρία στον Τραμπ να κάνει λόγο για νοθεία, απευθυνόμενος έμμεσα στους οπαδούς του, όπως είχε κάνει και με τα μέλη της ακροδεξιάς οργάνωσης «Πράουντ Μπόιζ», στα οποία είχε συστήσει να θέσουν το όπλο παρά πόδα, παραμένοντας την ίδια στιγμή σε ετοιμότητα. Η ύπαρξη τέτοιων ένοπλων ομάδων και πολιτοφυλακών αποτελεί υπαρκτό κίνδυνο, παρότι ο Τραμπ δεν αναμένεται να χρειαστεί τη βοήθειά τους, καθώς απολαύει μεγάλου πλεονεκτήματος στο Ανώτατο Δικαστήριο. Αν η Δικαιοσύνη αποφασίσει να αμφισβητήσει με οποιονδήποτε τρόπο την εγκυρότητα ψηφοδελτίων, αυτό θα αποτελέσει απειλή για την αμερικανική δημοκρατία.
Ο Τραμπ είναι απολύτως πρόθυμος να το κάνει, αδιαφορώντας για τον κίνδυνο. Μπορεί ακόμη να ζητήσει από τα δικαστήρια και τους κυβερνήτες πολιτειών να ακυρώσουν μέρος της επιστολικής ψήφου. Από τα 90 εκατομμύρια πολίτες που ψήφισαν μέσω ταχυδρομείου, μεγάλο ποσοστό είναι Δημοκρατικοί. Ο Τραμπ απεχθάνεται κάθε οργανωμένη κοινωνική και πολιτική δομή και επιδιώκει διαρκώς να παραβιάζει τους κανόνες τους, εμφανιζόμενος σαν ριζοσπάστης και προσελκύοντας ψηφοφόρους της εργατικής τάξης χάρη στην επιθετική του ρητορική.
– Ακόμη και εάν ηττηθεί ο Τραμπ, ο «τραμπισμός» θα παραμείνει ενεργός;
– Δεν το πιστεύω. Αν χάσει τις εκλογές, η περίπτωσή του θα καταγραφεί ως εξαίρεση και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα θα μετακινηθεί πάλι προς το Κέντρο. Αν, όμως, ο Τραμπ νικήσει, το Δημοκρατικό Κόμμα θα εφορμήσει προς τα αριστερά, καθώς η κριτική που ασκήθηκε στον Τζο Μπάιντεν αφορούσε την ατολμία των πολιτικών του προτάσεων. Μια νίκη Τραμπ θα οδηγήσει στην επικράτηση της αριστερής πτέρυγας, που εκφράζεται από την Αλεξάντρια Οκάζιο-Κορτέζ, τον Μπέρνι Σάντερς και την Ελίζαμπεθ Ουόρεν. Αυτό θα ήταν σφάλμα για τους Δημοκρατικούς, καθώς, όπως γνωρίζουμε από τον Τόνι Μπλερ και τον Μπιλ Κλίντον, οι εκλογές κερδίζονται στο Κέντρο. Αν χάσει ο Τραμπ, πολλά στελέχη των Ρεπουμπλικανών κάνουν λόγο για ανανέωση. Οι ερχόμενες δύο εβδομάδες θα είναι πολύ ενδιαφέρουσες, ενώ δεν γνωρίζω ποια θα είναι η αντίδραση των χρηματαγορών στη διαφαινόμενη πολιτική αστάθεια.
– Πώς πιστεύετε ότι οι εκλογές στις ΗΠΑ θα επηρεάσουν τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, στην Ανατολική Μεσόγειο και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, δεδομένης της στενής σχέσης μεταξύ Ερντογάν και Τραμπ;
– Ευρισκόμενος στο Αμπου Ντάμπι, μπορώ να σας πω ότι τα κράτη του Κόλπου θεωρούν αναγκαία τη σκληρή στάση του Τραμπ απέναντι στο Ιράν. Η προθυμία των κρατών αυτών να αγοράσουν αμυντικό εξοπλισμό από τις ΗΠΑ αποδεικνύει ότι κάθε συναλλαγή του Τραμπ πρέπει να έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα. Η πρόθεση του Τζο Μπάιντεν να δώσει νέα πνοή στον διάλογο με το Ιράν σκοντάφτει πια στις «Συμφωνίες του Αβραάμ», όπως ονομάσθηκαν οι συμφωνίες εξομάλυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με κράτη του Κόλπου και το Σουδάν. Τα δεδομένα έχουν πλέον αλλάξει μετά τις συμφωνίες αυτές και ένας πρόεδρος Μπάιντεν θα πρέπει να περιορίσει τέτοιες φιλοδοξίες ιρανοαμερικανικής προσέγγισης. Μια επανεκλογή Τραμπ θα σήμαινε ενίσχυση της πίεσης στην Τεχεράνη, με πολλούς ειδικούς να θεωρούν πιθανή ακόμη και μια αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον του Ιράν, κάτι το οποίο θα προκαλούσε επικίνδυνη αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή.
Σε ό,τι αφορά την Ανατολική Μεσόγειο, πηγές μου στις υπηρεσίες πληροφοριών είχαν χαρακτηρίσει πριν από δύο χρόνια την περιοχή ως την πλέον επικίνδυνη στον κόσμο, εξαιτίας των διαφιλονικούμενων αποθεμάτων φυσικού αερίου. Ο Τραμπ θεωρεί ότι μοιάζει με τον Ερντογάν: σκληρός, έτοιμος να ταράξει τα λιμνάζοντα νερά και πάντα ανυπότακτος. Η τακτική του Τραμπ μπορεί να διαταράξει τις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ελλάδα και να προκαλέσει ρήγμα στο ΝΑΤΟ. Η συμμαχία Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου είναι ισχυρή, ιδιαιτέρως μετά τη στήριξη που προσέφερε ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν και την πρόταση της καγκελαρίου Μέρκελ για ανάληψη μεσολαβητικού ρόλου μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας. Ενδεχόμενη εκλογή του Μπάιντεν θα σήμαινε μεγαλύτερη διπλωματική εμπλοκή του Λευκού Οίκου στην Ανατολική Μεσόγειο. Η επίμονη άρνηση του Τραμπ να επικρίνει την πολιτική του Ερντογάν –αλλά και αυτήν του Πούτιν– αυξάνει το επίπεδο κινδύνου για την Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο.