Οταν το αεροπλάνο χτύπησε τον πρώτο πύργο, ήταν ακόμη σπίτι. Ανοιξε την τηλεόραση, είδε τη δεύτερη επίθεση ζωντανά. «Οταν χτυπήθηκε το Πεντάγωνο, ήξερες πως θα γινόταν πόλεμος», δηλώνει στην «Κ» ο Κερκ Κρόιτλερ, ένας από τους αρχισυντάκτες των New York Times στην Ευρώπη.
Τον Σεπτέμβριο του 2001, ο κ. Κρόιτλερ διήνυε τον έβδομο χρόνο εργασίας στους New York Times. Το γραφείο του ήταν επί της 229 W. 43rd Str., ένα λεπτό από την Times Square στο Midtown του Μανχάταν, ενώ εκείνος έμενε περίπου 4 χιλιόμετρα μακριά, στο Upper West Side. Την ημέρα των επιθέσεων, η πόλη μπήκε σε lockdown, το μετρό ήταν κλειστό, οι άνθρωποι κυκλοφορούσαν σαν χαμένοι, αναφέρει ο κ. Κρόιτλερ. «Νομίζω πως περπάτησα έως το γραφείο», λέει. «Τα πάντα είχαν παγώσει, άπειρος κόσμος περπατούσε προς όλες τις κατευθύνσεις, υπήρξαν σίγουρα κάποιες ώρες πραγματικού πανικού», τονίζει.
Είναι λογικό – δύο αεροπλάνα είχαν μόλις χτυπήσει τους Δίδυμους Πύργους, ένα απόλυτο σημείο αναφοράς της Νέας Υόρκης και όχι μόνον. «Ο συμβολισμός των επιθέσεων αφορούσε τις επιχειρήσεις και το εμπόριο και τα χρήματα και τη δύναμη», λέει ο κ. Κρόιτλερ. Παρά το σοκ, τονίζει πως στη Νέα Υόρκη δεν επικράτησε φόβος. «Ηταν σοκαριστικό για όλους και το μήνυμα ήταν “μπορούμε να σας πιάσουμε κι εσάς”, για λίγο υπήρχε αυτή η αίσθηση, αλλά πέρα από το απόλυτο σοκ, δεν υπήρξε πολύς φόβος στην πόλη, οι Νεοϋορκέζοι γενικά είναι αρκετά ανθεκτικοί», συμπληρώνει.
Η προσοχή όλων στράφηκε στη σκηνή των επιθέσεων – «είχε γίνει ένα απίστευτα τοξικό μέρος καταστροφής, και αυτό κράτησε για πολύ καιρό, αρκετοί άνθρωποι», π.χ. της άμεσης δράσης, «αρρώστησαν», σημειώνει. Αντί όμως να κρυφτούν στα σπίτια τους τρομαγμένοι, πολλοί πολίτες άρχισαν κατευθείαν να οργανώνουν ενέργειες για να τιμήσουν τη μνήμη των χιλιάδων θυμάτων. Ο ίδιος έπρεπε να πάει στη δουλειά, αλλά όλη μέρα, στο πλαίσιο της απόλυτης αποδιοργάνωσης που επικρατούσε στην πόλη από την οποία κανείς δεν μπορούσε να φύγει εκείνη την ημέρα, ανησυχούσε για έναν άνθρωπο. Για ώρες δεν έβρισκαν τον σύζυγο της αδελφής του, μέχρι που το βράδυ εμφανίστηκε στο σπίτι του κ. Κρόιτλερ. Οι δυο τους ξενύχτησαν συζητώντας – «τι μπορεί να σημαίνει όλο αυτό», αναρωτιόνταν.
Στα 27 χρόνια που δουλεύει στους New York Times, μόνο άλλα δύο συμβάντα τον έχουν επηρεάσει τόσο συναισθηματικά: το τσουνάμι στην Ιαπωνία το 2011 και η φωτιά στην Παναγία των Παρισίων. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, όμως, τίποτα δεν ήταν το ίδιο, λέει ο κ. Κρόιτλερ. «Οι επιθέσεις άλλαξαν τα πάντα, ό,τι θεωρούμε τώρα δεδομένο», τονίζει, φέρνοντας ως παράδειγμα τους ελέγχους ασφαλείας στα αεροδρόμια. «Ο κόσμος πριν ήταν πιο απλός, πολύ πιο ανοιχτός, γι’ αυτό ήθελα πάντα να δουλέψω στα διεθνή νέα», σημειώνει, γιατί είχαν να κάνουν με την ανθρωπολογία του κόσμου. Η ατζέντα όμως άλλαξε εξ ολοκλήρου μετά τον Σεπτέμβριο του 2001.
«Για χρόνια, αφορούσε μόνο τις επιθέσεις και τους πολέμους που ξεκίνησαν ύστερα από αυτή την ημέρα», λέει ο κ. Κρόιτλερ, ο οποίος όταν μετακόμισε στο Παρίσι στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, δουλεύοντας πάντα για το διεθνές τμήμα των New York Times, πίστευε λανθασμένα πως θα ξέφευγε από σχετικά θέματα, αλλά η τρομοκρατία ήρθε πάλι στο προσκήνιο. Την ημέρα των επιθέσεων, όμως, το θέμα δεν αφορούσε ακόμη τα διεθνή νέα – «ήταν metro και national», τονίζει, αναφερόμενος σε δύο άλλα τμήματα της εφημερίδας, το metropolitan, το οποίο καλύπτει τη Νέα Υόρκη, και το «εθνικό», που ασχολείται με θέματα που αφορούν τις ΗΠΑ. Οι δημοσιογράφοι που δούλευαν στο διεθνές εκείνη την ημέρα ήταν σχεδόν παρατηρητές. «Ηταν μια αξιοσημείωτη ημέρα στο newsroom, μία από αυτές που θέλεις να είσαι στην αίθουσα σύνταξης», υπογραμμίζει, «έβλεπες τα πάντα να εξελίσσονται σε πραγματικό χρόνο». Μέσα σε λίγες εβδομάδες, το θέμα των επιθέσεων αφορούσε τον πόλεμο, και το σοκ των ανθρώπων μετατράπηκε σε θυμό.
Οσον αφορά τον ίδιο, η πληγή της 11ης Σεπτεμβρίου παραμένει ανοιχτή – τα τελευταία 20 χρόνια, δεν έχει καταφέρει να πάει στο σημείο όπου πριν στέκονταν οι Δίδυμοι Πύργοι, πελώριοι, αγέρωχοι, ελαφρώς δυστοπικοί. «Αυτό που έγινε ήταν τραγικό», λέει στην «Κ». «Θα ήταν πολύ επίπονο να πάω και να το δω, να δω πώς έγινε – απλώς απέφευγα την περιοχή τελείως», δηλώνει, συμπληρώνοντας πως είναι δύσκολο να συνειδητοποιήσει ότι έχουν περάσει 20 χρόνια από την ημέρα που άλλαξαν όλα. «Είναι κάτι που παραμένει άλυτο»…