Ο σύμβουλος του Εμανουέλ Μακρόν, συγγραφέας Ζιλ Κεπέλ, δηλώνει στην «Κ» ότι η Ευρώπη οφείλει να στήσει άμεσα έναν μηχανισμό αμυντικής αυτονομίας, αφού οι ΗΠΑ έχουν στρέψει αλλού την προσοχή τους. Στο τελευταίο βιβλίο του «Συμμαχίες και Ρήξεις» (εκδ. Κλειδάριθμος) ο κορυφαίος μελετητής του Ισλάμ εξηγεί πως οι Συμφωνίες Αβραάμ αλλάζουν εντελώς τον χάρτη της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου και θεωρεί πως ο Ταγίπ Ερντογάν θα περιθωριοποιηθεί λόγω της πολιτικής του.
– Γιατί πιστεύετε ότι η Τουρκία αποφάσισε να παρενοχλήσει το ερευνητικό σκάφος ανατολικά της Κρήτης; Γιατί επέλεξε αυτή τη συγκυρία;
– Ξέρετε, ο κύριος Ερντογάν έχει μια συνήθεια να «τεστάρει» συχνά τα νερά τόσο στο Αιγαίο όσο και στη Μεσόγειο. Ηταν πιο ήσυχος τον τελευταίο χρόνο, επειδή η Τουρκία αντιμετωπίζει εξαιρετικές δυσκολίες στο εσωτερικό με την πτώση της τουρκικής λίρας, αλλά και επειδή ο ίδιος έχει προβλήματα με τη Ρωσία στη Συρία. Ενας ακόμη λόγος είναι η πολύ επιτυχημένη συνάντηση στην Αθήνα την προηγούμενη βδομάδα από το γκρουπ των Med 9 και είναι σαφές πως ο Ερντογάν αντιλαμβάνεται πως βρίσκεται σε αδύναμη θέση. Οπότε πρέπει να δείξει στο εσωτερικό του και κυρίως στα υπερεθνικιστικά στοιχεία του Συνασπισμού με τον οποίο κυβερνά πως είναι ο ίδιος ο Ερντογάν που πέρυσι μετέτρεψε την Αγία Σοφία σε τζαμί. Οπότε ναι, ο Ερντογάν επιδιώκει και πάλι να δείξει την ισχύ του, όμως δεν αντιμετωπίζεται με τρόμο από τους αντιπάλους του.
– Θεωρείτε πως η Γαλλία συνέρχεται μετά το αρχικό σοκ της συμφωνίας AUKUS; Και μήπως τελικά αυτή λειτουργήσει σαν καταλύτης ώστε η Ευρώπη να υιοθετήσει μια πιο ενεργητική και πιο συμπαγή αμυντική και εξωτερική πολιτική;
– Η συμφωνία έπιασε σε κάποιο βαθμό τη Γαλλία εξαπίνης. Ξέρετε, η Γαλλία είναι μέλος της δυτικής συμμαχίας, είναι σύμμαχος της Αυστραλίας, της Αμερικής και της Βρετανίας. Και η συμφωνία υπεγράφη πίσω από την πλάτη της. Επρόκειτο για πισώπλατη μαχαιριά. Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο σημαντικό σημείο: η συμφωνία συνομολογήθηκε λίγες εβδομάδες μετά την αποχώρηση των Αμερικανών από την Καμπούλ. Το θέμα δεν αφορά λοιπόν μόνο ένα συμβόλαιο που έχασε η Γαλλία, άλλωστε το θέμα θα διευθετηθεί από τους διεθνείς οργανισμούς διαιτησίας και οι Αυστραλοί θα αναγκαστούν να πληρώσουν τεράστιες αποζημιώσεις για την αθέτησή του. Είναι όμως ένα ξεκάθαρο σημάδι από την πλευρά των ΗΠΑ: Δεν λαμβάνουν καν υπ’ όψιν τους συμμάχους τους στην Ευρώπη, όπως ακριβώς συνέβη στην Καμπούλ.
– Και τι μπορεί να κάνει η Ευρώπη από εδώ και στο εξής;
– Προφανώς δεν θέλουμε να τα σπάσουμε με τις ΗΠΑ. Είμαστε στενοί σύμμαχοι με τους Αμερικανούς. Αλλά πρέπει να είμαστε ικανοί να αντιδρούμε για να υπερασπιστούμε τα δικά μας συμφέροντα. Διότι εάν κάποιος στη Μόσχα αποφασίσει πως θέλει να προσαρτήσει ένα κομμάτι της Ουγγαρίας ή της Φινλανδίας, τι θα κάνουμε; Αν καλέσουμε τον Θείο Σαμ θα απαντήσει «συγγνώμη παιδιά, καλέστε με αργότερα είμαι απασχολημένος με την Κίνα». Προφανώς δεν μπορούμε να νιώθουμε ασφαλείς με αυτό και πρέπει να είμαστε σε θέση να χτίσουμε ενός είδους αμυντική αυτονομία στην Ευρώπη και μια ενιαία εξωτερική πολιτική.
– Εσείς θεωρείτε πως η Γαλλία θα μπορούσε να καλύψει το αμερικανικό κενό στην περιοχή μας;
– Οχι, η Γαλλία από μόνη της δεν μπορεί. Η Γαλλία δεν είναι πια μια ναπολεόντεια χώρα, ακόμα και αν υπάρχουν κάποιες «βοναπαρτικές» διαστάσεις στον Μακρόν. Ηδη στην Ιταλία και στη Γερμανία είναι αρκετοί αυτοί που πιστεύουν ότι πρέπει να πάρουμε την ευρωπαϊκή άμυνα στα χέρια μας πολύ περισσότερο απ’ όσο κάναμε στο παρελθόν. Δεν μπορούμε να επιβιώσουμε χάρη στην αμερικανική ομπρέλα, γιατί αυτή έχει στραφεί στον Ειρηνικό και στην Κίνα και αφήνει τρύπες στον Ατλαντικό και στη Μεσόγειο. Σε κάθε περίπτωση αυτό θα πρέπει να αποτελέσει μια κοινή απόφαση και πιστεύω πως η γαλλική προεδρία, το πρώτο εξάμηνο του 2022, θα είναι μια σημαντική στιγμή για αποφάσεις στο σκέλος αυτό.
– Στο τελευταίο σας βιβλίο εξηγείτε και την ανάδυση της Τουρκίας ως πολεμικής δύναμης με νέες τεχνολογίες όπως τα drones που χρησιμοποιήθηκαν τόσο στη Λιβύη όσο και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Αναρωτιέμαι πώς η Ευρώπη θα μπορούσε να περιορίσει το στρατιωτικό της αποτύπωμα στην ευρύτερη περιοχή.
– Οταν δεν υπάρχει κοινή ευρωπαϊκή πολιτική, τότε παρεμβαίνουν δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Τουρκία. Η Λιβύη ήταν ένα πεδίο αντιπαράθεσης για τις δύο αδελφές λατινικές χώρες, Ιταλία και Γαλλία, που όσο ήταν απασχολημένες να μαλώνουν μεταξύ τους, ο Ερντογάν έστειλε τα drones του και τους Σύρους μισθοφόρους και η Ρωσία τους δικούς της. Αυτό αποδεικνύει το πόσο σημαντική είναι η ενιαία ευρωπαϊκή στάση. Κι όταν αποσταθεροποιείται η Λιβύη, σημαίνει τεράστια κύματα μετανάστευσης στη Λαμπεντούζα και αλλού. Και μετά αποσταθεροποίηση της Ελλάδας και των υπολοίπων. Ο Ερντογάν λοιπόν έχει αναπτύξει τη στρατηγική των drones και την έχει δοκιμάσει στη Λιβύη και στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Και όλα αυτά συμβαίνουν διότι το ΝΑΤΟ είναι ανύπαρκτο στην περιοχή.
Η Τουρκία
– O Ερντογάν έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια επαναπροσέγγισης με χώρες όπως η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ, αλλά και το Ισραήλ. Πιστεύετε πως μπορεί να στεφθεί από επιτυχία;
– Η Αίγυπτος δεν έχει αντιδράσει θετικά. Δεν εμπιστεύεται τον Ερντογάν, κυρίως διότι φιλοξενεί τόσους Αδελφούς Μουσουλμάνους στην Τουρκία. Και τα Εμιράτα δείχνουν απρόθυμα. Στο Κατάρ υπάρχουν φήμες πως επανασχεδιάζουν το Αλ Τζαζίρα στα αραβικά, που αποτελεί το φερέφωνο των Αδελφών Μουσουλμάνων, οι οποίοι πλέον αποτελούν πρόβλημα για αρκετά κράτη. Και ξέρετε, η δυναμική των Συμφωνιών του Αβραάμ είναι τεράστια, το Κατάρ διαθέτει δισεκατομμύρια δολάρια, η Σαουδική Αραβία έχει τεράστια επενδυτικά κεφάλαια και θέλουν να αγοράσουν τεχνολογία από το Ισραήλ για να επενδύσουν στις ανανεώσιμες πηγές και στο πράσινο υδρογόνο στον Κόλπο. Μέσα σε αυτή τη δυναμική, ο Ερντογάν φοβάται πως θα περιθωριοποιηθεί και στο τέλος θα βρεθεί ανάμεσα στην Ε.Ε. και στις αραβικές χώρες που έχουν πλέον προχωρήσει.