«Το θάρρος του Σοπέν άνοιξε τον δρόμο»

«Το θάρρος του Σοπέν άνοιξε τον δρόμο»

3' 47" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξή του σε ιαπωνικό κανάλι, ο Ιβο Πογκορέλιτς, καθισμένος οκλαδόν στο πάτωμα ενός παραδοσιακού ιαπωνικού σπιτιού, απαντά (στα αγγλικά) στο ερώτημα του δημοσιογράφου: Ποια είναι η μεγαλύτερη παρεξήγηση γύρω από τη μουσική του Σοπέν;

«Το ότι δεν είναι διανοητική (intellectual). Οι περισσότεροι νομίζουν ότι ο Σοπέν είναι αισθηματικός ή ποιητικός μόνο. Αλλά η αλήθεια είναι πως η μουσική του είχε μεγάλες απαιτήσεις από το μυαλό. Ο ίδιος ασκούσε σκληρή κριτική στον εαυτό του». 

Είναι πολύ ιδιαίτερη η σχέση που έχει ο σπουδαίος πιανίστας (γενν. το 1958 στο Βελιγράδι) με τον Πολωνό συνθέτη. Στις 30 Σεπτεμβρίου, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, ο Πογκορέλιτς θα ερμηνεύσει αποκλειστικά έργα του Φρειδερίκου Σοπέν (1810-1849). 

Οταν τον ρώτησα (γραπτώς) πού ακριβώς στέκεται ο Σοπέν συγκριτικά με άλλους συνθέτες του Ρομαντισμού, ιδίως τους Γερμανούς (Σούμαν και Μπραμς), ήταν κατηγορηματικός: «Ο Σοπέν, ως συνθέτης έργων για πιάνο, δεν ξεχωρίζει μόνο σε σχέση με τους Ρομαντικούς, αλλά σε σχέση με ό,τι μουσική για πιάνο γράφτηκε πριν και μετά αυτόν… Το μοναδικό θάρρος που είχε στο να εξερευνά άγνωστες έως τότε οδούς απέναντι στα πλήκτρα, άνοιξε τον δρόμο σε άλλους συνθέτες ώστε να είναι και αυτοί τολμηροί και πρωτοπόροι ως προς τον χειρισμό του συγκεκριμένου οργάνου. Καθιέρωσε μια πλατφόρμα για το όργανο ώστε να του επιτρέπει να εκφράζει τις πιο λεπτές και πιο απόμακρες ηχητικές εκφάνσεις». 

Οπως μου εξήγησε παρακάτω, «ο Σοπέν απευθύνει ανοιχτή πρόσκληση στην ψυχή του καθενός μας. Πρακτικά μιλώντας, είναι μια πρόσκληση προς την αέναη αναζήτηση και εξερεύνηση κάθε δυνατότητας ήχου που μπορεί να προσφέρει το πιάνο. Αυτή είναι μια διεργασία δίχως τέλος και θα συνεχίσει έτσι στο μέλλον, προκαλώντας νεότερες γενιές καλλιτεχνών». 

Στο Μέγαρο, ο Πογκορέλιτς θα ερμηνεύσει τη Σονάτα για πιάνο αρ. 3 σε σι ελάσσονα, έργο 58, τη Φαντασία σε φα ελάσσονα, έργο 49, την Πολωνέζα-Φαντασία σε λα ύφεση μείζονα, έργο 61 και τη Βαρκαρόλα σε φα δίεση μείζονα έργο 60. Μια προσεκτικά επιλεγμένη σειρά έργων που μοιάζουν να αποτυπώνουν μια μεγάλη γκάμα της μουσικής του Πολωνού συνθέτη. «Η αλήθεια είναι ότι προτιμώ να προσφέρω μουσικά προγράμματα τα οποία περιλαμβάνουν έργα από δύο ή και τρεις διαφορετικούς συνθέτες. Μερικές φορές, όμως, το πρόγραμμα αφιερώνεται σε έναν μόνο συνθέτη και συνήθως αυτό γίνεται στοχευμένα, με πολύ συγκεκριμένο σκοπό εκ των προτέρων. Αυτή τη φορά, στην Αθήνα, θα συνδυάσω έργα τα οποία γνωρίζω καλά και σε βάθος εδώ και χρόνια μαζί με άλλα που ανακάλυψα και μελέτησα πρόσφατα». 

Οταν ρωτώ τον καταξιωμένο βιρτουόζο ποια σύνθεση του Σοπέν προτιμά ή ξεχωρίζει, είναι λακωνικός: «Ολες!». Στην ουσία, ο Πογκορέλιτς προτιμά όλα τα έργα για πιάνο διότι ο Σοπέν έγραψε σχεδόν αποκλειστικά έργα για πιάνο (με εξαίρεση τα δύο κοντσέρτα για πιάνο και ορχήστρα), όμως μου θυμίζει πως «αυτό προφανώς επέλεξε να κάνει ο Σοπέν, ωστόσο, συνέθεσε και μια σονάτα για τσέλο και πιάνο, στην οποία εξέφρασε με ιδιαίτερη άνεση την άμεση επικοινωνία ανάμεσα στα δύο όργανα». 

Ο Πογκορέλιτς δεν είναι μόνο Σοπέν ωστόσο. Τα τελευταία χρόνια, έχει συστηματικά ερμηνεύσει κύκλους με πιανιστικά έργα των Σούμαν, Μπραμς, Ντεμπισί, Ραβέλ, Ραχμάνινοφ, Στραβίνσκι, αλλά και Μπετόβεν. Ρωτώ τον Πογκορέλιτς σχετικά με τον Ντεμπισί: Πόσο «σύγχρονος» είναι ο ήχος του, πόσο ατμοσφαιρικός και υποβλητικός, τόσο που να έχει θεωρηθεί πρόδρομος της ambient; «Εχουμε ακόμη πολλά να ανακαλύψουμε από τον Ντεμπισί ως συνθέτη του πιάνου. Οπως και η μουσική του Ραβέλ και του Αλμπένιθ, η παρτιτούρα του Ντεμπισί είναι τόσο σύνθετη που συχνά υπερέβαινε τις δυνατότητες ενός πιανίστα εκείνης της εποχής (τέλη 19ου – αρχές 20ού αι.), συνεπώς έχουμε πολλά να ανακαλύψουμε εμείς σήμερα». 

Και ο πιανιστικός Μπετόβεν, με αυτά τα αργόσυρτα, στοχαστικά, εγκεφαλικά μα και παθιασμένα, αργά μέρη; «Τα andante και τα adagio είναι ό,τι πιο προσωπικό και μύχιο έγραψε ο Μπετόβεν στις σονάτες του για πιάνο. Σε αυτά του τα έργα, το πιάνο γίνεται ανθρώπινη φωνή. Με άλλα λόγια, σε αυτά τα αργά μέρη, έχουμε μια άρια όπου το πιάνο παίρνει τον ρόλο της φωνής τόσο ποιητικά, με τόσο στοχαστική και φιλοσοφική διάθεση. Για του λόγου το αληθές, συστήνω να ακούσετε το δεύτερο μέρος (Adagio con molto sentimento d’ affetto) της Σονάτας για τσέλο και πιάνο υπ’ αριθμ. 5 σε ρε μείζονα Εργο 102, Αρ. 2, το οποίο γράφηκε πριν από την περίφημη “Χαμερκλαβίερ” για πιάνο. Παραδόξως, αλλά όχι αδικαιολόγητα, το τελευταίο μέρος της τελευταίας του σονάτας για πιάνο (υπ’ αριθμ. 32 σε ντο ελάσσονα, Εργο 111) έχει έναν διπλό τίτλο: “Arietta: Adagio molto semplice e cantabile”. Νέοι ορίζοντες έχουν αποκαλυφθεί σε όλους εμάς, τους κοινούς θνητούς, από τη μεγαλοφυΐα αυτού του συνθέτη». 
 
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 30 Σεπτεμβρίου, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης. Ο Ιβο Πογκορέλιτς, στο πλαίσιο του ρεσιτάλ Piano Masters, θα ερμηνεύσει έργα Σοπέν. Ωρα έναρξης 8.30 μ.μ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή