Αν δει κάποιος τη Δάφνη Πατακιά τυχαία στον δρόμο, δύσκολα θα σκεφτεί πως πρόκειται για ανερχόμενη σταρ του σινεμά. Με το απλό τζιν παντελόνι και τα μαλλιά πιασμένα πίσω, περισσότερο μοιάζει με νεαρή φοιτήτρια που τρέχει να προλάβει το επόμενο μάθημα. Ολα αυτά, βέβαια, αλλάζουν όταν εμφανίζεται στη μεγάλη οθόνη· ο φακός «λατρεύει» το πρόσωπό της, τα ήδη μεγάλα πράσινα μάτια της φαντάζουν πελώρια και σε μαγνητίζουν, δίχως εκείνη να προσπαθήσει ιδιαίτερα. Πόσο μάλλον, όταν πίσω από την κάμερα βρίσκεται μια ιδιοφυΐα όπως ο Πολ Βερχόφεν.
Στην τελευταία ταινία του 83χρονου Ολλανδού κινηματογραφιστή, την «Μπενεντέτα», η οποία κυκλοφορεί από την περασμένη Πέμπτη στις ελληνικές αίθουσες, παρακολουθούμε δύο μοναχές του 17ου αιώνα, την Μπενεντέτα (Βιρζινί Εφιρά) και την Μπαρτολομέα (Δάφνη Πατακιά), οι οποίες συνάπτουν σκανδαλώδη ερωτική σχέση, αναστατώνοντας την (περίπου) ευσεβή κοινότητα του ιταλικού μοναστηριού. Η παραπάνω περιγραφή, ωστόσο, μπορεί να αποδειχθεί έως και παραπλανητική. «Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο στην ταινία είναι ότι με το που πιάνει ένα θέμα, ακόμη και το πιο σοβαρό, σχεδόν αμέσως το υπονομεύει. Μερικές φορές αυτό συμβαίνει και στην ίδια σκηνή. Τα θέματα δεν μπορούν να ιεραρχηθούν απόλυτα, υπάρχουν και μπλέκονται όλα μαζί, ενώ το ύφος παίζει κάπου ανάμεσα στο ερωτικό δράμα, στη φαρσοκωμωδία και στο κιτς», μας λέει η Δάφνη Πατακιά, την οποία συναντήσαμε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, όπου η «Μπενεντέτα» έκανε την πανελλήνια πρεμιέρα της.
Τελικά καταλήγουμε από κοινού πως το φιλμ μπορεί να χαρακτηριστεί με μία λέξη «απολαυστικό». Αλήθεια όμως, όταν σου κάνει πρόταση ο Βερχόφεν να πρωταγωνιστήσεις στην ταινία του, διαβάζεις πρώτα το σενάριο ή λες κατευθείαν το ναι; «Εννοείται ότι λες ναι κατευθείαν», απαντά γελώντας εκείνη και συνεχίζει: «Στη συγκεκριμένη περίπτωση, πάντως, μου είχε δώσει από πριν το σενάριο και μάλιστα είχε ρωτήσει την άποψή μου. Επίσης μου έδειξε τα ολοκληρωμένα storyboards με τις ερωτικές σκηνές και τα γυμνά, ώστε να ξέρω ακριβώς τι να περιμένω, πού θα στηθεί η κάμερα κ.ο.κ. Η αλήθεια είναι ότι και να μην τα είχα όλα αυτά, πάλι θα δεχόμουν, γιατί ξέρω και από τις προηγούμενες ταινίες του ότι το γυμνό και οι ερωτικές σκηνές υπηρετούν κάποιο σκοπό και όχι μόνο τον αισθησιασμό. Στο “Βασικό ένστικτο”, για παράδειγμα, παρακολουθείς την ερωτική σκηνή ανάμεσα στη Σάρον Στόουν και στον Μάικλ Ντάγκλας περισσότερο με άγχος και αγωνία παρά οτιδήποτε άλλο, διότι μιλάμε για πραγματικό θρίλερ».
Ο αυστηρά προετοιμασμένος από πριν Βερχόφεν, ωστόσο, φαίνεται πως είχε τελείως διαφορετική στάση στα ίδια τα γυρίσματα της ταινίας. «Ηταν πολύ γλυκούλης!» λέει αυθόρμητα η Πατακιά κι όταν βλέπει την έκπληξή μου, συμπληρώνει: «Ισως δεν ήταν έτσι πάντα, αλλά εξελίχθηκε τώρα που είναι πιο μεγάλος. Υπήρχε πάντως κάτι πολύ παιδικό στο βλέμμα του, δεν ήταν καθόλου αυστηρός. Επίσης έλεγε συχνά-πυκνά: “Το γύρισμα είναι μια δημοκρατική διαδικασία” και ζητούσε τη γνώμη μας, για το πώς φανταζόμαστε μια σκηνή. Μας άφηνε να την παίξουμε όπως θέλαμε και ύστερα μερικές φορές έκανε παρεμβάσεις. Συνολικά πάντως δεν χρειαζόταν πολλές λήψεις ούτε πρόβες».
Σίγουρα η συγκεκριμένη προσέγγιση βοήθησε τόσο τη Δάφνη Πατακιά όσο και τη Γαλλίδα Βιρζινί Εφιρά, που σηκώνει ακόμη περισσότερο από το βάρος του φιλμ. Δίπλα τους υπάρχει επίσης η υπέροχη Σαρλότ Ράμπλινγκ («είναι θεά!») στον ρόλο της ηγουμένης της μονής, αλλά και ο Λαμπέρ Ουιλσόν σε εκείνον του μοχθηρού Επισκόπου της Φλωρεντίας.
Είναι πολύ θετικό το γεγονός πως πλέον έχουν αλλάξει οι αναπαραστάσεις των γυναικών στο σινεμά. Εχει να κάνει με την επιλογή του «βλέμματος» πάνω στους χαρακτήρες.
Αν βέβαια κανείς δει την ταινία, εκεί υπάρχουν πράγματι σκηνές –και όχι μόνον οι πολλές γυμνές– που φαντάζουν εξαιρετικά απαιτητικές για τον/την ηθοποιό. «Ετσι είναι όντως, αλλά ο Βερχόφεν έμενε και πάλι τελείως χαλαρός. Συνήθως έλεγε ελάχιστα πράγματα, δεν ασχολούνταν με την ψυχολογία των χαρακτήρων ή τίποτα τέτοιο. Μάλλον ήθελε να δείξει πως μας είχε εμπιστοσύνη. Από την πρώτη μας συζήτηση για τον ρόλο μού είπε απλά: “Ξέρεις τι να κάνεις”. Κι εγώ ήθελα να απαντήσω: “Ε, όχι και τόσο”, αλλά ντράπηκα και είπα να το προσπαθήσω. Ελπίζω να τα κατάφερα».
Οσο για το τελευταίο, επιβεβαίωση αποτελεί μάλλον και η μίνι αποθέωση από το κοινό της Θεσσαλονίκης που η Ελληνίδα ηθοποιός απόλαυσε πριν και μετά την προβολή, παρόλο που αρκετοί είχαν μείνει ελαφρώς αποσβολωμένοι από όσα είδαμε το δίωρο που είχε προηγηθεί. «Η δική μου συμβουλή είναι να δει κανείς την ταινία έχοντας κατά νου πως και η ίδια δεν παίρνει τον εαυτό της τόσο στα σοβαρά. Φυσικά καταλαβαίνω πως δεν το βλέπουν όλοι έτσι. Στο φεστιβάλ της Νέας Υόρκης, για παράδειγμα, κάποιοι εμφανίστηκαν στην προβολή με πλακάτ θρησκευτικού περιεχομένου, ενώ στη Ρωσία απ’ όσο γνωρίζω η ταινία απαγορεύτηκε».
Εξαιρετική γνώστρια τριών γλωσσών (ελληνικά, γαλλικά, αγγλικά) και έχοντας πια ανοίξει τα φτερά της προς τη διεθνή καριέρα, η 29χρονη Πατακιά παραμένει το μάλλον ντροπαλό κορίτσι που συναντήσαμε πριν από τρία χρόνια ξανά στη Θεσσαλονίκη με αφορμή την πρεμιέρα τότε της «Winona» του Αλέξανδρου Βούλγαρη. «Σκέψου ότι εκείνη η ταινία γυρίστηκε σχεδόν μαζί με την “Μπενεντέτα” και όμως χρειάστηκε τόσος καιρός για να κυκλοφορήσει η δεύτερη. Ολο αυτό που συμβαίνει τον τελευταίο διάστημα (που πήγαμε στις Κάννες κ.τ.λ.) δεν με επηρεάζει, γιατί νομίζω πως δεν το έχω συνειδητοποιήσει καν. Το μόνο που με νοιάζει προς το παρόν είναι να πάει ο κόσμος να δει την ταινία», λέει και μπορείς να πιάσεις ένα μικρό άγχος στη φωνή της. Μας αποκαλύπτει ακόμη πως έχει ήδη έτοιμο άλλο ένα φιλμ, στο οποίο πρωταγωνιστεί μαζί με την ελληνικής καταγωγής Αντέλ Εξαρχόπουλος.
Η μετάβαση
Οσο για το πώς βλέπει την πιθανή μετάβαση σε μια κεντρική κινηματογραφική βιομηχανία που βρίσκεται εν μέσω μεγάλων αλλαγών, η Δάφνη Πατακιά παραμένει αισιόδοξη. «Παρά τα προβλήματα και τις πολλές “ίδιες” ταινίες που βλέπουμε, νομίζω ότι είναι πολύ θετικό το γεγονός πως πλέον έχουν αλλάξει οι αναπαραστάσεις των γυναικών στο σινεμά. Εχει να κάνει με την επιλογή του “βλέμματος” πάνω στους χαρακτήρες, ο τρόπος με τον οποίο είναι γραμμένοι, ανεξάρτητα αν ο δημιουργός είναι άνδρας ή γυναίκα. Και σίγουρα υπάρχουν κινηματογραφιστές σε όλο τον κόσμο που κάνουν φρέσκα πράγματα· ας ελπίσουμε οι ιδέες τους να αναπτυχθούν περισσότερο».