Η Μαρία Γιαγιάννου στην «Κ»: «Οι λέξεις είναι τα μάτια μου»

Η Μαρία Γιαγιάννου στην «Κ»: «Οι λέξεις είναι τα μάτια μου»

Η συγγραφέας Μαρία Γιαγιάννου, που επιμελείται την έκθεση «Γη-Νέκυια» στην The Project Gallery, μιλάει στην «Κ»

4' 40" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Από τις 8 Απριλίου μέχρι τις 7 Μαΐου στην The Project Gallery (Νορμανού 3, Μοναστηράκι) λαμβάνει χώρα η έκθεση «Γη-Νέκυια» με τις εικαστικούς Μαργαρίτα Βασιλάκου, Κυριακή Μαυρογεώργη, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Ισμήνη Μπονάτσου και Αννέττα Σπανουδάκη. Πέντε συν μία γυναίκες συναντιούνται σε έναν μαντικό κύκλο, σε ένα εικαστικό αντι-μοιρολόι, για να μοιραστούν το άσμα της ζωής και του θανάτου. Το γλωσσικό παίγνιο του τίτλου «Γη-Νέκυια» (=γυναίκεια) συνδέει το ιστορικό, κοινωνικό, βιολογικό υπέδαφος της γυναικείας ταυτότητας με τη σκοτεινή κοιλιά της γης, ενώ ταυτόχρονα ενώνει την ανθοφορία με τις υπόγειες ρίζες της. Κάθε θηλυκότητα στην προσωπική της Οδύσσεια θα φλερτάρει με τον Αδη τουλάχιστον άπαξ, λόγω του φύλου της. Τα ζωγραφικά έργα, τα γλυπτά και οι εγκαταστάσεις της έκθεσης συνθέτουν ένα εικαστικό ερωτηματολόγιο με σκοπό τη διαλεύκανση των γρίφων μιας γλυκιάς αλλά και επικίνδυνης ζωής, που απευθύνεται σε όλες τις όψεις της γυναικείας εμπειρίας. Η «Κ» συνομίλησε με την επιμελήτρια της έκθεσης και συγγραφέα Μαρία Γιαγιάννου.

– Επιμελείστε την έκθεση «Γη-Νέκυια». Πώς προέκυψε η ιδέα; Τι θα δουν οι επισκέπτες;

– Λίγους μήνες πριν από την έναρξη της πανδημίας πέντε εικαστικοί έθεσαν το αίτημα για συνύπαρξη πάνω στη βάση της κοινής αλλά και πρισματικής γυναικείας εμπειρίας. Δούλευαν εδώ και χρόνια και είχε φτάσει η ώρα να ενωθούν πιο ορατά. Από την Ισμήνη Μπονάτσου, τη Μαργαρίτα Βασιλάκου, τη Λαμπρινή Μποβιάτσου, την Αννέττα Σπανουδάκη και την Κυριακή Μαυρογεώργη μου έγινε η πρόταση να γράψω ένα κείμενο που να εμφανίζει τις ενώσεις μεταξύ τους, και να αναλάβω την τελική επιμέλεια της έκθεσης. Το λογοπαίγνιο «Γη-Νέκυια» αποδείχτηκε προφητικό, μια που τα τελευταία δύο χρόνια ο άνθρωπος και ο πλανήτης, που τον φιλοξένησε έως τώρα με ανοχή, καταπληγώθηκαν από την ασθένεια, τη ραγδαία κλιματική αλλαγή και φυσικά τον πόλεμο. Είναι μια βαθιά αναφορά στη βία αφενός ως πράξη ή ως ίχνος και στις γυναικοκτονίες αφετέρου ως μια ανάγκη γιορτινής κατάφασης στο εφήμερο της ζωής.

– Eχετε μεγαλώσει μέσα σε γκαλερί, με πατέρα ζωγράφο και θείο που ίδρυσε τη θρυλική γκαλερί Titanium. Τα εικαστικά τι ρόλο παίζουν στη ζωή σας και πώς μεταπηδήσατε στη γραφή;

– Οι λέξεις είναι τα μάτια μου, οπότε δεν χρειάστηκε ποτέ να μεταπηδήσω στη γραφή – ήταν πάντοτε ο τρόπος μου να βλέπω τον εαυτό μου, τον κόσμο, την τέχνη. Από το 2006 μέχρι το 2021 έχω ευτυχήσει να δω 10 βιβλία μου να εκδίδονται. Η λογοτεχνία που πηγάζει από μέσα μου έχει στοιχεία εικαστικής εγκατάστασης. Ωστόσο δεν θα γίνω ποτέ πολύ καλή επιμελήτρια εικαστικών! Διστάζω να ρυθμίσω τους καλλιτέχνες με εργαλεία επιμελήτριας. Ισως και να τους σέβομαι υπερβολικά. Υπάρχει η οπτική καλλιέργεια για να φέρω σε πέρας ένα στήσιμο, αλλά είμαι πιο χρήσιμη στη θεωρητική σύλληψη και τη συγγραφή. Με άλλα λόγια δεν γράφω ως επιμελήτρια, αλλά επιμελούμαι ως συγγραφέας. Και μια ματιά στο χθες που με καθόρισε: Το ατελιέ του πατέρα μου Απόστολου Γιαγιάννου ήταν ολόκληρο μια τρισδιάστατη παλέτα, στην αυλή κάτω από το διαμέρισμά μας. Μπαινοβγαίναμε με τις φίλες μου και τον βλέπαμε με τα ρούχα της δουλειάς, με ένα πουκάμισο εκατό κιλά από το παλίμψηστο της μπογιάς, να ζωγραφίζει με ζέση. Η γκαλερί Titanium του θείου μου Αριστείδη Γιαγιάννου ήταν επίσης ένας τόπος γιορτής, τις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Eπειτα σιγά σιγά άλλαξε ο ψυχικός τόνος, η κρίση έφερε άλλα. Σήμερα οι γκαλερί εν γένει δεν είναι τόποι γιορτής. Φέρουν μια φωτεινή μελαγχολία, στην καλύτερη περίπτωση είναι τόποι σιωπής κι εσωτερικών διαλόγων, στη χειρότερη αμήχανης επικοινωνίας. Το ανάμεικτο φορτίο τους δεν έχει πάψει να με προβληματίζει, μετά το κλείσιμο της ανεπανάληπτης Titanium.

«Ο κίνδυνος μιας νέας ματαίωσης είναι που με προβληματίζει: δεν θέλω να δίνεται βήμα στις γυναίκες μόνο επειδή είναι γυναίκες».

– Γυναίκα, μητέρα, σύντροφος, καλλιτέχνις. Πόση ανθοφορία και πόση ματαίωση χωράει αυτό το σύμπλεγμα των ιδιοτήτων στην Ελλάδα;

– Και κόρη! Και άνθρωπος που προσπαθεί να βιοποριστεί! Κουράζομαι πιο εύκολα απ’ ό,τι παλιά, αλλά ως αντάλλαγμα μετά τα 40 (πλέον και ως μαμά) έχει διευρυνθεί ο τρόπος που αλληλεπιδρώ με τις προκλήσεις της ζωής. Σε σχέση με την ανθοφορία και τη ματαίωση και με αφορμή την έκθεση «Γη-Νέκυια» βλέπω ότι μέσα από τη δυσφορία της οικονομικής κρίσης κατάφερε να ξεπηδήσει το βλαστάρι μιας επανόρθωσης, οι μικρές μάχες των γυναικείων διεκδικήσεων ενάντια στην εμπόλεμη καθημερινότητα της έμφυλης βίας ανοίγουν μικρές, φωτεινές χαραμάδες. Ο κίνδυνος μιας νέας ματαίωσης είναι που με προβληματίζει: δεν θέλω να δίνεται βήμα στις γυναίκες μόνο επειδή είναι γυναίκες. Το θεωρώ εξαιρετικά προσβλητικό, γιατί έτσι άξιες γυναίκες θα γίνουν βορά μιας μεγαλόστομης αφήγησης που θέλει να τις θεοποιήσει αποσιωπώντας την πραγματική τους ικανότητα. Η γυναικεία ανθοφορία δεν χρειάζεται τέτοια λιπάσματα. Ισως αυτή να είναι και μια διαφορά με τους άνδρες (γενικεύω χάριν συντομίας). Οτι πάντα θεωρούσαν δεδομένη την προτεραιότητά τους, χωρίς να την κατανοήσουν ως μέρος μιας κοινωνικής συγκυρίας, ενός zeitgeist. Είμαι μάχιμη στο να φανούμε καλύτερες.

– Ασχολείστε με το θέατρο, με το παραμύθι. Δεν φοβάστε ότι θα πουν πως καταπιάνεστε με πολλά; Ζούμε σε μια χώρα όπου οι πειραματισμοί ή η ενασχόληση με πολλά αντιμετωπίζονται με καχυποψία.

– Και βέβαια οι πειραματισμοί αντιμετωπίζονται με καχυποψία. Το γνωρίζετε και από τη δική σας συνδυαστική προσωπικότητα, είμαι σίγουρη. Για πολλούς αναγνώστες, ακόμα και έμπειρους, ο πειραματισμός ισοδυναμεί με την ανωριμότητα ή την επιδειξιομανία. Κατά τη γνώμη μου, οι δοκιμές με τα υλικά της τέχνης σου, τα ελεγχόμενα πειράματα, σε προφυλάσσουν από την κοινοτοπία και από το να παραβιάζεις ανοιχτές θύρες. Συγγραφική ταυτότητα δεν σημαίνει να γράφει κανείς συνέχεια το ίδιο πράγμα. Και η περιπέτεια της ανάγνωσης είναι πολύ πιο δημιουργική όταν δοκιμάζεις νέους δρόμους. Οσο για την ενασχόληση με τα πολλά, στον βαθμό που μπορώ να ξέρω, έχω λάβει θετική υποδοχή. Εξάλλου, η αλήθεια είναι ότι όσα κάνω μοιάζουν διαφορετικά, αλλά στην πραγματικότητα όλα είναι το ίδιο σε παραλλαγές.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή