Με τον διευθυντή Επικοινωνίας της Τουρκικής Προεδρίας Φαχρετίν Αλτούν συναντηθήκαμε στο σπίτι του στην Κωνσταντινούπολη. Μας υποδέχτηκε θερμά, ο διάλογός μας είχε μεγάλη διάρκεια και συζητήσαμε όλα τα θέματα που αφορούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, τα σχέδια της Αγκυρας, για το μέλλον αλλά και τις εσωτερικές εξελίξεις της γειτονικής χώρας. Απάντησε σε όλα τα ερωτήματά μας με ήρεμο τρόπο, ακόμη κι όταν του εκφράσαμε τις θέσεις της Ελλάδας.
Ο κ. Αλτούν θεωρείται ένας από τους πιο στενούς συνεργάτες του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σε κάθε δραστηριότητα του προέδρου της γειτονικής χώρας, σε κάθε συνάντηση και επικοινωνία του με τους ξένους ηγέτες είναι δίπλα του. Κάποιοι θεωρούν τον κ. Αλτούν έναν από τους σημαντικότερους ανθρώπους που βρίσκονται στην ηγετική ομάδα δίπλα στον κ. Ερντογάν.
Η συνέντευξη στην «Κ» είναι η πρώτη ενός αξιωματούχου της τουρκικής κυβέρνησης, κατόπιν της αυξημένης έντασης που κορυφώθηκε μετά τον Απρίλιο, τις υπερπτήσεις των τουρκικών μαχητικών, την επίσκεψη του κ. Μητσοτάκη στις ΗΠΑ και την απόφαση του κ. Ερντογάν να διακόψει κάθε επαφή με τον Ελληνα πρωθυπουργό. Τα μηνύματα και οι απόψεις του κ. Αλτούν ίσως έχουν αξία για να καταλάβουμε πώς βλέπει και διαβάζει η Αγκυρα τα γεγονότα και πώς θα κινηθεί το επόμενο διάστημα.
– Κύριε Αλτούν, η πρώτη ερώτηση που θα ήθελα να σας κάνω είναι να σχολιάσετε την απόφαση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να διακόψει την επικοινωνία με τον Ελληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Για πoιο λόγο αποφάσισε να μη συναντηθεί μαζί του κάνοντας τη δήλωση «δεν υπάρχει πια ο Μητσοτάκης για μένα»; Δεν θα ήταν χρήσιμο να υπάρξει διάλογος και επικοινωνία μεταξύ Αγκυρας και Αθήνας για τη μείωση της έντασης και τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών;
– Εμείς επιθυμούμε να έχουμε καλές σχέσεις με όλους τους γείτονές μας και να επικρατήσουν η ειρήνη και η σταθερότητα στην περιοχή μας. Ωστόσο δεν επιτρέπουμε σε κανέναν να εκμεταλλευθεί τις καλές μας προθέσεις προκειμένου να μη στραβώσουν τα πράγματα. Ο πρόεδρός μας είχε ήδη ανοίξει τους διαύλους του διαλόγου δίνοντας μια ευκαιρία στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Ο Ελληνας πρωθυπουργός δεν άδραξε αυτή την ευκαιρία. Παρά το γεγονός ότι υποσχέθηκε να μην εμπλακούν τρίτοι στις διμερείς σχέσεις, έστειλε στις ΗΠΑ μηνύματα κατά της Τουρκίας. Ετσι έληξε η πίστωση που του έδωσε η Αγκυρα.
Θα ήθελα να εκφράσω ξεκάθαρα ότι, παρόλο που η Τουρκία βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα της Ελλάδας, η Ελλάδα δεν έχει ανάλογη βαρύτητα στην επικαιρότητα της Τουρκίας. Η Ελλάδα βλάπτει μόνο τον εαυτό της όταν με μικρούς υπολογισμούς ή στηριζόμενη σε τρίτες χώρες εναντιώνεται κατά της Τουρκίας. Ομοίως, η επίλυση διαφορών στο πλαίσιο της διπλωματίας και του διεθνούς δικαίου θα είναι πρωτίστως προς το συμφέρον του ελληνικού λαού.
– Πιστεύετε ότι θα υπάρξει μια νέα συνάντηση Ερντογάν – Μητσοτάκη το επόμενο διάστημα, εάν δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις;
– Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει τέτοια συνάντηση υπό τις παρούσες συνθήκες. Ο Μητσοτάκης σπατάλησε την ευκαιρία που του έδωσε η Τουρκία. Ως αποτέλεσμα, ικανοποίησε τους κύκλους που τροφοδοτούνται από την ένταση. Οι πόροι της Ελλάδας δεν θα καταναλωθούν για την παιδεία και τον πολιτισμό, αλλά για τα εξοπλιστικά. Φτάσαμε σε αυτό το σημείο εξ ολοκλήρου λόγω των επιλογών της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Ο Ελληνας πρωθυπουργός χρειάζεται να επιδείξει μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να πείσει την Τουρκία ότι είναι ειλικρινής στο να συμπεριφέρεται ως πολιτισμένος γείτονας.
– Κάποιοι εκπρόσωποι στο αμερικανικό Κογκρέσο υποστηρίζουν ότι η Τουρκία θα προσαρτήσει τη Βόρεια Κύπρο, δηλαδή ότι θα είναι πλέον τουρκικό έδαφος. O βουλευτής του CTP Ονγκούν Ταλάτ μίλησε για «προσπάθεια προσάρτησης, που όμως δεν έχει ανακοινωθεί». Οι ειδήσεις αυτές καλύπτονται ευρέως στον ελληνικό και τον ελληνοκυπριακό Τύπο. Η τουρκική κυβέρνηση έχει τέτοιο σχέδιο;
– Οσοι ενοχλούνται από τη σύσφιγξη των σχέσεων της Τουρκίας με την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» προβάλλουν συνεχώς νέους ισχυρισμούς. Και ο σκοπός τους είναι ο διχασμός την τουρκοκυπριακής κοινότητας και η απομάκρυνση των Τουρκοκυπρίων από την Τουρκία.
Oπως γνωρίζετε, η Τουρκία αναγνωρίζει την «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» ως κυρίαρχο κράτος και τάσσεται υπέρ της λύσης δύο κρατών στην Κύπρο. Ο κύριος λόγος είναι ότι οι Ελληνοκύπριοι απορρίπτουν μια λύση, παρ’ όλα τα καλοπροαίρετα βήματα που έγιναν, και ότι δεν έχουμε καμία απτή ένδειξη πως τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά των Τουρκοκυπρίων τον περασμένο αιώνα δεν θα επαναληφθούν.
H Ελλάδα θα βλάψει μόνο τον εαυτό της ανοίγοντας τις τρέχουσες διεθνείς συμφωνίες προς συζήτηση. Δεν θα ήταν σωστό αυτή η προειδοποίηση να ερμηνεύεται πως η Τουρκία απειλεί την Ελλάδα.
Η διεθνής κοινότητα, η οποία δεν τοποθετείται ανοιχτά κατά των απάνθρωπων και παράνομων εμπάργκο που επιβάλλει η ελληνοκυπριακή διοίκηση (σ.σ. Κυπριακή Δημοκρατία) στον τουρκοκυπριακό λαό, και αγνοεί ακόμη και τα κατοχυρωμένα δικαιώματα του τουρκοκυπριακού λαού, δεν έχει δικαίωμα να έχει λόγο στις σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και «ΤΔΒΚ» όπως τη συμφέρει.
Κανένας, ό,τι και αν πει, δεν έχει τη δύναμη να αποδυναμώσει τον εξαιρετικό δεσμό μεταξύ των Τουρκοκυπρίων, που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του τουρκικού έθνους, και της Τουρκίας.
– Υπάρχει κάποια πληροφορία για το πού θα διεξαγάγει έρευνα το νέο γεωτρύπανο «Abdülhamit Han»; Θα μπορούσε να προκύψει το ενδεχόμενο νέας έντασης;
– Oπως γνωρίζετε, η Τουρκία έχει κάνει σοβαρά βήματα στον τομέα της ενέργειας τα τελευταία χρόνια. Τερματίσαμε την εξάρτησή μας από το εξωτερικό σε αυτό το θέμα αγοράζοντας γεωτρύπανα. Αρχίσαμε να τοποθετούμε τους υποθαλάσσιους αγωγούς που θα μεταφέρουν το αέριο που βρήκαμε στη Μαύρη Θάλασσα από τη θάλασσα στη στεριά. Oλα αυτά πραγματοποιήθηκαν χάρη στην αποφασιστικότητα και στο όραμα του προέδρου μας. Το πού θα επιχειρήσουν τα γεωτρύπανά μας καθορίζεται από τις αποφάσεις που θα λάβει μόνη της η Τουρκία, ως κυρίαρχο κράτος. Δεν πρέπει να ενοχλείται κανείς από τις δραστηριότητες που θα διεξαγάγει η Τουρκία με τα δικά της γεωτρύπανα σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
– Η Τουρκία δηλώνει ότι η Ελλάδα έχει παραβιάσει το καθεστώς των νησιών και λέει «εάν η Ελλάδα δεν κάνει πίσω σε αυτές τις παραβιάσεις, θα ανοίξουμε τη συζήτηση για την κυριαρχία των νησιών». Υπάρχει επίσης επιστολή στον ΟΗΕ γι’ αυτό το θέμα. Ισχύει ακόμη αυτή η στάση; Καθώς η ελληνική πλευρά δηλώνει ότι αυτή η στάση αποτελεί απειλή για την εδαφική της ακεραιότητα.
– Oπως γνωρίζετε, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923) και τη Συνθήκη Ειρήνης των Παρισίων (1947), ορισμένα νησιά έλαβαν το καθεστώς αποστρατιωτικοποιημένου χαρακτήρα. Εδώ και πολλά χρόνια βλέπουμε ότι η Ελλάδα παραβιάζει διεθνείς συμφωνίες στρατιωτικοποιώντας αυτά τα νησιά. Η Τουρκία προειδοποιεί επίσης ότι η Ελλάδα θα βλάψει μόνο τον εαυτό της ανοίγοντας τις τρέχουσες διεθνείς συμφωνίες προς συζήτηση. Δεν θα ήταν σωστό αυτή η προειδοποίηση να ερμηνεύεται πως στα καλά καθούμενα η Τουρκία απειλεί την Ελλάδα. Ομοίως, το να πιστεύει κανείς ότι η Τουρκία δεν θα μιλήσει ενάντια στα παράνομα βήματα της Ελλάδας σε ένα τέτοιο θέμα σημαίνει ότι δεν έχει καταλάβει την Τουρκία.
– Γιατί η ομιλία του Eλληνα πρωθυπουργού στο αμερικανικό Κογκρέσο και η επίσκεψή του στις ΗΠΑ προκάλεσαν την αντίδραση της Aγκυρας;
– Το θέμα εδώ δεν είναι ότι ο Eλληνας πρωθυπουργός πάει στις ΗΠΑ ή σε άλλη χώρα. Παρά τις υποσχέσεις του προς την Τουρκία, προσπαθεί να εμπλέξει τρίτα μέρη στις διμερείς σχέσεις. Μπορεί να πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί από παρόμοιους ελιγμούς στο παρελθόν. Ωστόσο πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η Τουρκία δεν είναι πλέον η παλιά Τουρκία.
– Κύριε Αλτούν, σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Κ», τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη πέταξαν πάνω από τα ελληνικά νησιά 120 φορές το πρώτο τετράμηνο του 2022 και παραβίασαν τον ελληνικό εναέριο χώρο 2.377 φορές. Υπάρχει μεγάλη αύξηση σε σχέση με το 2021. Θα θέλαμε τα σχόλιά σας σχετικά με αυτό.
– Κατ’ αρχάς πρέπει να πω ότι μου φαίνεται περίεργο το γεγονός ότι μια εφημερίδα όπως η «Κ» δεν ρωτάει τις ελληνικές αρχές για τις παραβιάσεις του τουρκικού εναέριου χώρου από ελληνικά αεροσκάφη. Η Ελλάδα είναι η πλευρά που κλιμακώνει την ένταση στο Αιγαίο εδώ και αρκετούς μήνες. Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα συγκεκριμένο παράδειγμα: ελληνικά αεροσκάφη έφτασαν στην ηπειρωτική μας χώρα στις 27 Απριλίου. Παραβίασαν τον εναέριο χώρο μας στις περιοχές Ντάτσα, Ντίντιμ και Νταλάμαν. Αυτά δεν τα ισχυριζόμαστε εμείς. Μιλάμε για συγκεκριμένα παραδείγματα όπου μοιραζόμαστε εικόνες ραντάρ με συμμαχικές χώρες. Και η Τουρκία απαντάει στις προβοκάτσιες της Ελλάδας. Επιτρέψτε μου να εξηγήσω το γεγονός της 27ης Απριλίου προκειμένου οι αναγνώστες σας να το οπτικοποιήσουν: Αν η Τουρκία ήθελε να παίξει ένα παιχνίδι τόσο επικίνδυνο όσο η Ελλάδα, θα είχατε δει τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη στους ουρανούς της Αττικής. Αλλά δεν έχουμε τέτοιο μέλημα. Δεν ήμασταν και δεν θα είμαστε η πλευρά που αυξάνει την ένταση. Ωστόσο έχουμε τα μέσα και τις δυνατότητες να απαντήσουμε σε κάθε κίνηση.
Το αίτημά μας για την αγορά F-16 θα εγκριθεί από το Κογκρέσο
– Η Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ενέκρινε το νομοσχέδιο που περιορίζει την πώληση νέων πολεμικών αεροσκαφών F-16 και κιτ εκσυγχρονισμού F-16 στην Τουρκία. Υπάρχουν όροι που σχετίζονται με την Ελλάδα. Η άποψη σας; Πιστεύετε ότι η Τουρκία θα μπορέσει να αγοράσει αυτά τα αεροπλάνα;
– Η διαδικασία συνεχίζεται. Τους τελευταίους μήνες πραγματοποιήθηκαν στην Αγκυρα τεχνικές συναντήσεις μεταξύ των στρατιωτικών μας αρχών και των ομολόγων τους των ΗΠΑ σχετικά με το αίτημα προμήθειας και εκσυγχρονισμού των F-16 και επιτεύχθηκε η απαραίτητη πρόοδος σε αυτό το επίπεδο στη διαδικασία. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ αξιολογεί επίσης θετικά το αίτημά μας από πολιτική άποψη. Στην πραγματικότητα, η απαντητική επιστολή που εστάλη από το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ σε ορισμένα μέλη του Κογκρέσου που αντιτάχθηκαν στο αίτημά μας για τα F-16 τον Μάρτιο το καταδεικνύει ξεκάθαρα. Ομοίως, ο πρόεδρος Μπάιντεν έδειξε την ξεκάθαρη υποστήριξή του σε αυτό το θέμα με τις δηλώσεις που έκανε κατά την τελευταία σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως τονίζουν οι Αρχές των ΗΠΑ, το αίτημά μας έχει επίσης μεγάλη σημασία τόσο όσον αφορά τις αποτρεπτικές και αμυντικές δυνατότητες του ΝΑΤΟ όσο και τη διαλειτουργικότητα της Συμμαχίας. Από αυτή την άποψη, πιστεύουμε ότι η διοίκηση θα προβεί στις απαραίτητες ενέργειες προκειμένου το αίτημά μας να εγκριθεί από το Κογκρέσο και έτσι η διαδικασία να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν.
– Υπάρχει πιθανότητα πρόωρων εκλογών στην Τουρκία; Ο κ. Ερντογάν ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του. Πώς αξιολογείτε τον συνασπισμό των έξι κομμάτων; Ποιος πιστεύετε ότι θα είναι ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης;
– Ο πρόεδρός μας έχει απαντήσει προσωπικά σε αυτό το ερώτημα πολλές φορές και δήλωσε ξεκάθαρα ότι οι εκλογές του 2023 θα γίνουν στην ώρα τους. Είναι προφανές από ποιο σημείο παρέλαβε ο αξιότιμος πρόεδρός μας την Τουρκία πριν από 20 χρόνια και πού την έχει φτάσει σήμερα. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας ηγέτης που έχει αντιμετωπίσει πολλές απόπειρες πραξικοπήματος, εγχώρια και ξένα κέντρα κηδεμονίας, καθώς και τις προσπάθειες διαμόρφωσης της πολιτικής. Να είστε βέβαιοι, το τουρκικό έθνος γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει να έχεις πραγματικούς ηγέτες σε αυτή την εποχή χάους που βρίσκεται ο κόσμος.
– Τι άλλαξε στην Τουρκία μετά την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 2016; Υπάρχει επίσης η άποψη στα δυτικά ΜΜΕ ότι η Τουρκία πηγαίνει σε μια πιο αυταρχική διακυβέρνηση. Θα θέλαμε τη γνώμη σας. Θα μπορούσατε επίσης να σχολιάσετε το γεγονός ότι ο αγώνας κατά της FETO (γκιουλενιστές) συμπεριελήφθη στη συμφωνία για την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας για πρώτη φορά στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο;
– Μετά την προδοτική απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου, η Τουρκία σημείωσε σοβαρά βήματα ιδιαίτερα στην εθνική ασφάλεια. Διεισδύοντας στους πιο στρατηγικούς θεσμούς του κράτους, τα μέλη της FETO σαμποτάρισαν πολλές κρίσιμες δραστηριότητες, ειδικά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος, ο εντοπισμός των μελών της οργάνωσης και η απομάκρυνσή τους από όλους τους τομείς, ιδιαίτερα από το δημόσιο, ήταν θέμα εθνικής ασφαλείας. Ο χαρακτηρισμός αυτής της προσπάθειας ως αυταρχισμού δεν μπορεί να ερμηνευθεί παρά μόνο ότι όσοι προβάλλουν τον εν λόγω ισχυρισμό έχουν όφελος στο να βρίσκονται αυτοί οι άνθρωποι στη συγκεκριμένη θέση.
Ζητήσαμε από τη Σουηδία και τη Φινλανδία να κάνουν συγκεκριμένα βήματα, όχι μόνο για την οργάνωση FETO, αλλά και για το PKK και το συριακό του παράρτημα YPG. Τελικά, οι συνομιλητές μας αποδέχθηκαν αυτές τις θεμιτές απαιτήσεις και το καταγράψαμε στο τριμερές μνημόνιο. Φυσικά, το γεγονός ότι η καταπολέμηση της FETO περιλαμβάνεται σε ένα τέτοιο έγγραφο αντικατοπτρίζει τη διπλωματική επιτυχία της Τουρκίας. Με βάση αυτό, εγκρίναμε μια πρόσκληση προς αυτές τις δύο χώρες στη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης. Από την άλλη πλευρά, η ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ εξαρτάται από την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που ανέλαβαν στο τριμερές μνημόνιο.