Η παγκόσμια οικονομία χάνει το δημογραφικό πλεονέκτημα της Κίνας που λειτούργησε ως κινητήριος δύναμη για το άλμα της παγκοσμιοποίησης με χειροπιαστό αποτέλεσμα στη μείωση των τιμών.
Πρόκειται για την εκτίμηση που διατυπώνει στην «Κ» ο επιφανής οικονομολόγος, επίτιμος καθηγητής στο London School of Economics και πρώην σύμβουλος της Τράπεζας της Αγγλίας, Τσαρλς Γκούντχαρτ, ο οποίος ήδη από το 2020 είχε περιγράψει ένα πληθωριστικό μέλλον για το διεθνές οικονομικό σύστημα με ορίζοντα τις επόμενες τρεις 10ετίες, δηλαδή μέχρι το 2050.
Σε ό,τι αφορά τη βραχυπρόθεσμη διάσταση του πληθωρισμού στην Ευρώπη, ως απόρροια της ουκρανικής κρίσης, μιλά για επιδείνωση της εικόνας το φθινόπωρο και βελτίωση στην αρχή του 2023.
Ήδη από το 2020, είχατε περιγράψει ένα πληθωριστικό μέλλον για την παγκόσμια οικονομία. Πού αποδίδετε αυτήν την εκτίμηση;
Είναι απολύτως σαφές ότι ο πληθωρισμός που είχαμε τις προηγούμενες τρεις δεκαετίες, από το 1990 έως το 2020, οφειλόταν σε ένα συγκεκριμένο μείγμα δημογραφικού και παγκοσμιοποίησης. Πλέον, αυτές οι δύο παράμετροι εισέρχονται απότομα σε αντίστροφη πορεία. Ο αντιπληθωριστικοί ούριοι άνεμοι θα μετατραπούν σε πληθωριστικούς αντίθετους ανέμους τις επόμενες τρεις δεκαετίες. Τα χρόνια που πέρασαν η άνοδος της Κίνας ως το κύριο χαρακτηριστικό της παγκοσμιοποίησης, σε συνδυασμό με μια ευεργετική συγκυρία στο δημογραφικό, αύξησε την παραγωγή και μείωσε τον πληθωρισμό στις προηγμένες οικονομίες. Τώρα οι τάσεις αυτές αντιστρέφονται. Η μεγαλύτερη συμβολή της Κίνας στην παγκόσμια ανάπτυξη είναι πλέον παρελθόν. Ο πληθυσμός της σε ηλικία εργασίας συρρικνώνεται και οι τάξεις των ηλικιωμένων διευρύνονται ασκώντας πιέσεις στα δημοσιονομικά της. Η περίοδος από το 2020 έως το 2050 θα είναι εντελώς διαφορετική από αυτήν που προηγήθηκε.
Πώς προσθέτουν στη συζήτηση οι εμπορικές επιπλοκές από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία;
Το κάνουν πολύ χειρότερο, ιδίως για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί αφορούν ένα μείζον σοκ προσφοράς, το οποίο αυξάνει περαιτέρω τον πληθωρισμό μέσω των τιμών σε ενέργεια και τρόφιμα. Στο σενάριο μάλιστα που η Ρωσία θα διέκοπτε τις προμήθειες ή ανέβαζε περαιτέρω τις τιμές, τότε θα είχαμε απότομη πτώση της ευρωπαϊκής παραγωγής, η οποία θα μεταφραζόταν σε οικονομική ύφεση σε πολλά μέρη της Ένωσης.
Ποιοι θα είναι τα θύματα αυτής της νέας κατάστασης;
Οι φτωχοί, μέσα και ανάμεσα στις χώρες. Ο αναπτυσσόμενος κόσμος θα χτυπηθεί με δριμεία ένταση. Χώρες όπως η Αίγυπτος, ο Λίβανος και πολλές άλλες που εξαρτώνται από το ουκρανικό και ρωσικό σιτάρι για μια σημαντική ποσότητα των βασικών τους τροφίμων. Στην πραγματικότητα, θα υπάρξει λιγότερη και ακριβότερη προσφορά. Θα χτυπηθούν επίσης οι φτωχοί μέσα στις χώρες, δηλαδή περιπτώσεις στις οποίες τα τρόφιμα και η ενέργεια καταλαμβάνουν ένα υψηλό ποσοστό στον προϋπολογισμό τους. Και αυτό δεν μπορεί να το διαχειριστεί κανείς με νομισματική πολιτική. Χρειάζεται δημοσιονομική παρέμβαση, για τη διασφάλιση επιπρόσθετης στήριξης στους φτωχούς. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα πρέπει επίσης να παράσχει επιπρόσθετη ενίσχυση στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Για την παγκόσμια οικονομία συνολικά, θεωρώ ότι οι τιμές στα τρόφιμα θα είναι μεγαλύτερο πρόβλημα απ’ ό,τι οι τιμές στην ενέργεια, οι οποίες μόνο στη Ευρωπαϊκή Ένωση αυξάνονται σε τέτοιο υπερβολικό ρυθμό.
Σε ό,τι αφορά την πιο βραχυπρόθεσμη διάσταση του πληθωρισμού, που οφείλεται στην ουκρανική κρίση, έχετε κάποιο χρονοδιάγραμμα κατά νου;
Θεωρώ ότι προσωρινά, στην Ευρώπη, θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο το φθινόπωρο, κυρίως μέσω των τιμών στην ενέργεια. Τα πράγματα βεβαίως θα είναι χειρότερα και στα τρόφιμα, το τελευταίο τρίμηνο του έτους, λόγω των ελλείψεων σε σιτηρά. Στην αρχή του 2023 τα πράγματα θα αρχίσουν να βελτιώνονται.
Ποιες είναι οι πολιτικές που μπορούν να αντιστρέψουν αυτήν την πορεία;
Δεν έχουμε παρά να φανταστούμε τον Πούτιν να βγαίνει αύριο το πρωί κηρύττοντας κατάπαυση πυρός και διαβεβαιώνοντας, για παράδειγμα, ότι οι προμήθειες σιτηρών θα υλοποιηθούν απρόσκοπτα. Όμως ακόμη και σε αυτήν την περίπτωση, θα αποτελούσε ερώτημα τι θα γινόταν με τις κυρώσεις που θα εξακολουθούν να ισχύουν σε βάρος της Ρωσίας.