Λωζάννη, 1986. Ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής Χουάν-Αντόνιο Σάμαρανκ ανακοινώνει ότι η Βαρκελώνη έχει επιλεχθεί να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992. Η πρωτεύουσα της Καταλωνίας ακούει με ενθουσιασμό, φοράει τα γιορτινά της και στρώνεται στη δουλειά. Ξέρει καλά πως, ύστερα από σαράντα χρόνια δικτατορίας, αυτή είναι η ευκαιρία της. Ολα τα γρανάζια της μοναδικής συγκυρίας μοιάζει να λειτουργούν με τον πιο συγχρονισμένο τρόπο: τοπικοί άρχοντες και απλοί πολίτες, πολιτικοί και λαός, τεχνοκράτες και καλλιτέχνες, όλοι μαζί γίνονται μια γροθιά και δίνουν στην πόλη νέο πρόσωπο. Σε αυτή τη μεγάλη μεταμόρφωση, ο αρχιτέκτονας Οριόλ Μποχίγκας στέκεται πρωτεργάτης, καταφέρνοντας να ενώσει την πόλη με το παραμελημένο θαλάσσιο μέτωπό της. Είναι όμως και κάποιος άλλος δίπλα του, αυτός στον οποίο η Ιστορία χρεώνει το λαμπερό, μοντέρνο πρόσωπο της ολυμπιακής Βαρκελώνης: o εικονογράφος, γραφίστας και βιομηχανικός σχεδιαστής Χαβιέ Μαρισκάλ.
Γεννημένος το 1950 στην πρωτεύουσα του ισπανικού Νότου, τη Σεβίλλη, άρχισε να διακρίνεται στον χώρο του ντιζάιν όταν το 1980 συνεργάστηκε με τον αρχιτέκτονα Φερνάντο Σάλας πάνω στον σχεδιασμό του μπαρ «Ντούπλεξ» στη Βαλένθια. Το χαρακτηριστικό, ομώνυμο σκαμπό που σχεδίασε για το μπαρ αυτό αποτελεί θρίαμβο του σύγχρονου βιομηχανικού ντιζάιν. Το ίδιο ισχύει και για το τραπεζάκι τρόλεϊ με όνομα «Hilton», που, το 1981, ο μεγάλος Ιταλός βιομηχανικός σχεδιαστής Ετόρε Σότσας συμπεριλαμβάνει στην πρώτη συλλογή επίπλων και αντικειμένων του ντιζάιν κινήματος «Μέμφις».
Η παγκόσμια αναγνώριση, όμως, έρχεται όταν κερδίζει τον διαγωνισμό για τον σχεδιασμό της οπτικής ταυτότητας και των μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων. Ο «Κόμπι», ένα τσοπανόσκυλο των Πυρηναίων που μετατρέπεται στα χέρια του μεγάλου σχεδιαστή σε έναν από τους πιο επιτυχημένους χάρτινες ήρωες στην ιστορία του δυτικού κόσμου (και την πιο κερδοφόρα και ευπώλητη μασκότ στην ιστορία των Αγώνων), κωδικοποιεί μέσα στις απλές, σχεδόν παιδικές, γραμμές του όλο το πνεύμα εκείνης της μεγάλης και χαρμόσυνης αστικής μεταμόρφωσης. Κρύβει όμως μέσα στο κατά τα άλλα αθώο, οικουμενικά αποδεκτό και κατανοητό του βλέμμα και την κοφτερή πρωτοπορία που έρχεται από τις υποκουλτούρες αιχμής του δρόμου, του περιθωρίου, που ο Μαρισκάλ ήξερε καλά, όπως τα κόμικς και το γκράφιτι.
Ο Μαρισκάλ είναι ένας ζωντανός γίγαντας του παγκόσμιου ντιζάιν, ο οποίος, σήμερα, στα 72 του, συνεχίζει να παράγει τις ηδονικές, μεσογειακές εικόνες του, με τη φρεσκάδα και τον ενθουσιασμό παιδιού. Μετά την ταινία animation που είχε κάνει το 2010, το «Τσίκο & Ρίτα», στην οποία πρωταγωνιστεί ένας τζαζ μουσικός στην Κούβα του ’40 (και που πήρε Οσκαρ καλύτερου animation film), τελειώνει ένα νέο animation (με πρωταγωνιστή και πάλι μουσικό, αλλά αυτή τη φορά της μπόσα νόβα, στο Ρίο ντε Τζανέιρο του ’70), και, ακριβώς τριάντα χρόνια μετά εκείνους τους αξέχαστους Ολυμπιακούς Αγώνες, ξαναζωντανεύει τον «Kόμπι», σχεδιάζοντας νέες εκδοχές του. Με αφορμή αυτήν την επέτειο, είχαμε πρόσφατα την τιμή να μιλήσουμε μαζί του.
– Τι θυμάστε από τον Κόμπι, εκείνες τις ημέρες των Ολυμπιακών του ’92;
– Ο Κόμπι ήταν ο πρωταγωνιστής, και όλοι εμείς μαζί. Ολοι τον έβλεπαν παντού, όλοι έλεγαν το όνομά του. Είχε κυκλοφορήσει μέχρι και μια χειρονομία που τον αναπαριστούσε, για τους κωφάλαλους. Ο Κόμπι συμβόλιζε τον πολίτη της Μεσογείου και την αναγέννηση της Βαρκελώνης.
– Ποια ήταν η αίσθηση και το πλαίσιο αυτής της αναγέννησης;
– Ηταν μια υπέροχη εποχή. Θέλαμε να φωνάξουμε σε όλο τον πλανήτη: «Είμαστε στην Ισπανία, ο Φράνκο έχει φύγει, και βρισκόμαστε σε μια σπουδαία πόλη με δυνατό μεσογειακό ταμπεραμέντο, όπου μας αρέσει να πίνουμε κρασί, να τρώμε ντομάτες με ψωμί στην παραλία, να ζούμε όλοι μαζί στον δρόμο, να χαιρόμαστε τη ζωή, και ταυτόχρονα θέλουμε να κάνουμε αλλαγές, να δημιουργήσουμε πρωτοπορία». Θελήσαμε να επανεφεύρουμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Οι Βαρκελωνέζοι μπορούν να είναι σαν τους Γερμανούς, απολύτως οργανωμένοι, αλλά την ίδια στιγμή θέλουν να γλεντήσουν – ακριβώς όπως και οι Ελληνες.
– Και η Ιστορία έδειξε πως το καταφέρατε.
– Ναι, με τον πιο επιτυχημένο τρόπο. Ηταν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες που πήγαιναν μαζί με τους Παραολυμπιακούς. Η πρώτη φορά που υπήρξαν οι τεχνολογίες στην τηλεόραση να φτάνει η εικόνα στις άκρες του κόσμου. Ολοι και όλα ήταν απόλυτα συντονισμένα και δούλευαν σαν ρολόι. Καθότι, ξέρετε, οι Βαρκελωνέζοι μπορούν να είναι σαν τους Γερμανούς, απολύτως οργανωμένοι. Αλλα την ίδια στιγμή θέλουν να γλεντήσουν, να περάσουν καλά, σαν Μεσόγειοι που είναι – ακριβώς όπως και οι Ελληνες.
– Πράγματι, τα θέματα των σκίτσων σας συχνά έχουν κάτι πολύ… ελληνικό. Φαίνεται πως η Μεσόγειος είναι το συνδετικό μας στοιχείο.
– Ναι, φυσικά, είναι η μεσογειακή ζωή που και οι δύο ζούμε. Οταν έρχομαι στη χώρα σας, νιώθω σαν να είμαι σπίτι μου. Μου είναι τόσο γνώριμη, ο τρόπος που ζουν οι άνθρωποι είναι τόσο κοντά στον δικό μας.
– Τι κάνει ο Κόμπι αυτές τις ημέρες;
– Μου στέλνει καρτ ποστάλ από όλο τον πλανήτη: από την Ιαπωνία, τη Νέα Υόρκη, το Μπουένος Αϊρες, τον Νότιο Πόλο. Κάποιες φορές είναι τραβεστί, άλλες φορές είναι ένας λευκός άνδρας, άλλες ένα μαύρο κορίτσι, κάποιες άλλες είναι γκέι. Εχω σχεδιάσει αμέτρητες παραλλαγές του τον τελευταίο καιρό και δοκιμάζω την τύχη μου στο metaverse, μετατρέποντάς τες σε NFT. Επίσης, επειδή τώρα μετράμε ακριβώς 30 χρόνια από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, φτιάχνω παντού στους δρόμους της Βαρκελώνης γκράφιτι με τη φάτσα του. Εχω φτιάξει κάτι σαν «graffiti tag», με τον Κόμπι να μοιάζει σαν να ξεπροβάλλει πίσω από τον τοίχο.
– Ποια είναι τα πλάνα σας για τον προσεχή καιρό;
– Τελειώνω το νέο μου animation, το «They Shot the Piano Player» («Πυροβόλησαν τον πιανίστα»), που η ιστορία του διαδραματίζεται στο Ρίο ντε Τζανέιρο το ’60 και το ’70. Είναι στην ουσία ένα ντοκιμαντέρ πάνω στην εξαφάνιση ενός μουσικού της μπόσα νόβα. Δουλεύω σε αυτήν την ταινία τρία χρόνια τώρα. Είναι τόσο απίστευτα κουραστική η τέχνη του animation, ιδίως όταν τα καρέ γίνονται με το χέρι, όπως τα κάνω εγώ. Αλλά ελπίζουμε να τελειώσουμε τον Σεπτέμβριο και την ερχόμενη χρονιά να βγούμε στα παγκόσμια φεστιβάλ, στις Κάννες, στο Σάντανς… Επίσης, θα βρεθώ στη χώρα σας για 12 ημέρες, την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου. Ο φίλος Φερνάντο Τρουέμπα, με τον οποίο είχαμε σκηνοθετήσει μαζί το «Τσίκο & Ρίτα», θα γυρίσει τη νέα του ταινία σε ένα βουνό τρεις ώρες βόρεια από την Αθήνα… (σ.σ. εννοεί το Πήλιο, όπου ο Τρουέμπα θα γυρίσει το «Haunted Heart» με πρωταγωνιστή τον Ματ Ντίλον). Πρώτα ωστόσο θα πάω σε ένα νησί, που δεν θυμάμαι το όνομά του. Θυμάμαι όμως πόσο υπέροχο είναι. Ξέρετε, σας ζηλεύουμε πολύ στην Ισπανία, γιατί θα θέλαμε να έχουμε κι εμείς χιλιάδες νησιά σαν εσάς, αλλά έχουμε μόνο τέσσερα.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr