Δημοσθένης Δαββέτας
«Η κρίση είναι βασικό κλειδί στην πορεία μας για αυτογνωσία»
Tης Αννας Γριμανη
EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Γιατί πολλοί Ελληνες διαπρέπουν στο εξωτερικό;
Στο εξωτερικό οι θεσμοί είναι αξιοκρατικοί. Προέχει η γνώση, η εργατικότητα και η παραγωγικότητα, ενώ στη χώρα μας επικρατεί η ημιμάθεια. Ο δημιουργικός Ελληνας θέλει να αναλαμβάνει ευθύνες, κάτι που αναγνωρίζεται στις δυτικές κοινωνίες, γι’ αυτό και διαπρέπει, αντίθετα με την Ελλάδα όπου το καλύτερο προκαλεί φθόνο και εμποδίζεται.
Πώς σας αγγίζει η κρίση της Ελλάδας;
Αμεσα, καθώς βρίσκομαι συχνά στην Αθήνα. Η κρίση έχει δύο γενικά χαρακτηριστικά: διαλύει και ανασυνθέτει. Από τη μια μπορεί να καταστρέψει νοικοκυριά, οικονομικά προγράμματα, ψυχολογία ανθρώπων, αποφάσεις μέλλοντος, προσωπική ζωή, κοινωνικό ιστό και δομές, εθνικές προοπτικές, ελπίδες και οράματα. Να προκαλέσει, μακροπρόθεσμα αλλά και βραχυπρόθεσμα, ξάφνιασμα, σοκ, πανικό, φόβο, λύπη, οργή, αγανάκτηση, ανορθολογικές αποφάσεις και αντιδράσεις μηδενιστικές – των άκρων. Ταυτόχρονα όμως μπορεί μέσα από τις δυσάρεστες συνέπειές της να αφυπνίσει το ένστικτο επιβίωσης και έτσι να μας ωθήσει σε ανασύνθεση των διαλυμένων πραγμάτων, σε ένα «ξαναδιάβασμα» του παρελθόντος και των πράξεών μας που θα μας ξαναδώσει ελπίδα, κουράγιο, δύναμη και νέες ιδέες. Η κρίση είναι βασικό κλειδί στην πορεία μας για αυτογνωσία.
Σε τι ελπίζετε;
Τον τελευταίο καιρό έχει ζωντανέψει η αλληλεγγύη που συνδέει τους ανθρώπους σε τέτοιες στιγμές. Ελπίζω οι δυσκολίες της ζωής, αντί να μαυρίσουν οριστικά την ψυχή των Ελλήνων, να απελευθερώσουν τη δύναμη της αγάπης, που είναι ισορροπημένος συνδυασμός ενστίκτου και σοφίας, δημιουργική ανατροπή – ανάχωμα που κάνει τους ανθρώπους να νιώσουν την κρίση σαν μια δοκιμασία, η οποία όμως μπορεί να ξεπεραστεί.
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι συνειδητοποιημένο αίσθημα. Είναι η γλώσσα, σαν τόπος, χρόνος, ρίζα, μνήμη, ιστορία. Είναι ο έρωτας με τη φύση. Είναι η συναισθηματική προσέγγιση με τον άνθρωπο και τον κόσμο.
Γιατί φύγατε;
Και με ποια προϋπόθεση θα γυρίζατε στην πατρίδα;Εφυγα για να βρω τον εαυτό μου. Ετσι γεύτηκα την εμπειρία της ηθελημένης εξορίας, με… ξαναδιάβασα. Οντας πια συνειδητοποιημένος, παρά τις δύσκολες καταστάσεις που συναντώ στην Ελλάδα, τίποτε δεν θα με εμποδίσει να επιστρέψω στη χώρα μου, διότι θέλω να προσφέρω όσα έχω μάθει τόσα χρόνια έξω.
Η δεύτερη χώρα σας σε τι σας επηρέασε;
Η Γαλλία με έμαθε να λειτουργώ ορθολογικά. Μου δίδαξε ότι η εργασία είναι πηγή δημιουργικής ευχαρίστησης, ότι η αισθητική είναι τρόπος ζωής και ότι η ελληνικότητα είναι ανθρωπισμός δίχως αλαζονεία και ναρκισσισμό.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Να γράφω λογοτεχνία στα παρισινά καφέ, όπως έκανα στα ελληνικά καφενεία. Και να περνώ κάθε τόσο από τα ελληνικά εστιατόρια της rue Muftard και να τρώω σουβλάκια πίτα!
Ενα πρόσφατο ελληνικό έργο τέχνης που σας άγγιξε.
Η ταινία του Παντελή Βούλγαρη και της Ιωάννας Καρυστιάνη «Μικρά Αγγλία».
Εάν ήταν στο χέρι σας ν’ αλλάξετε ένα πράγμα στην Ελλάδα, αυτό ποιο θα ήταν;
Θα άλλαζα το σύστημα εκπαίδευσης. Τα παιδιά πρέπει να μάθουν να ευχαριστιούνται μέσω της μάθησης και της γνώσης. Θα έβαζα σε θέσεις-κλειδιά του πολιτισμού άτομα που γνωρίζουν βιωματικά τον πολιτισμό και όχι με την τεχνοκρατική… κρυάδα και αναρμοδιότητα.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Καλοκαίρια και Πάσχα της παιδικής μου ηλικίας στην Κέρκυρα.
Ο Ελληνας ήρωάς μου.
Ο Μέγας Αλέξανδρος – τόσο Ελληνας και τόσο μοντέρνος.
* Ο Δημοσθένης Δαββέτας είναι καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης στο IESA (Institut d’ Etudes Supérieures des Arts) στο Παρίσι, συγγραφέας, ποιητής και δοκιμιογράφος. Μόλις κυκλοφόρησαν στη Γαλλία τα βιβλία του «Marina Abramovic, Meditation aux Yeux fixes» και «Jojeph Beuys, La sagesse modern».