Την πεποίθηση ότι οι αλλαγές στις ομαδικές απολύσεις (για τις οποίες η Διεθνής Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) έχει αναλάβει να εκπονήσει μελέτη) θα γίνουν με τη σύμφωνη γνώμη όλων των εμπλεκομένων εκφράζει ο Γκάι Ράιντερ, γενικός διευθυντής της ΔΟΕ. Χαρακτηρίζει ανησυχητικό το υψηλό ποσοστό ανεργίας, τονίζοντας ότι βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη φάση όπου μια στρατηγική για τη στήριξη της απασχόλησης είναι επειγόντως απαραίτητη. Ο κ. Ράιντερ θα μιλήσει την Τρίτη στη Βουλή με θέμα «ο κοινωνικός διάλογος στον καιρό της κρίσης».
– Ποιες είναι οι προβλέψεις σας σχετικά με την ανεργία στην Ελλάδα;
– Παρά τις κάποιες μικρές βελτιώσεις στη συνολική μακροοικονομική κατάσταση, η κατάσταση της απασχόλησης παραμένει μάλλον αδύναμη. Από τη θετική πλευρά, ο ρυθμός απώλειας θέσεων εργασίας έχει επιβραδυνθεί, αλλά το ποσοστό ανεργίας στο 27,6% το τελευταίο τρίμηνο του 2013 παραμένει σε επίπεδο αιχμής – ένα ανησυχητικό σημάδι το οποίο δείχνει ότι απομένουν ακόμη πολλά να γίνουν για να βελτιωθεί η κατάσταση της απασχόλησης στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, η ήπια οικονομική ανάκαμψη, η οποία προβλέπεται από το ΔΝΤ, θα επιφέρει μία συγκρατημένη υποχώρηση στην ανεργία. Πράγματι, με τις σημερινές τάσεις, το ποσοστό ανεργίας θα μπορούσε να εκτείνεται στο 22% μέχρι το 2019. Το πώς η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα τα επόμενα χρόνια θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το κατά πόσο οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα δώσουν έμφαση στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Bρισκόμαστε σε μια κρίσιμη φάση όπου μια στρατηγική για τη στήριξη της απασχόλησης είναι επειγόντως απαραίτητη.
Η ΔΟΕ μπορεί να παρέχει τεχνικές συμβουλές για τη συγκρότηση μιας στρατηγικής η οποία θα περιλαμβάνει επείγοντα μέτρα για την αντιμετώπιση της σοβαρής αυτής κατάστασης, όπως στον τομέα της ποιότητας μαθητείας που αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων.
– Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η πιο σημαντική αλλαγή στο μοντέλο της απασχόλησης στην Ελλάδα;
– Το μοντέλο απασχόλησης έχει αλλάξει σημαντικά. Για το 90% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, οι μισθοί και οι συνθήκες εργασίας δεν καθορίζονται πλέον μέσω των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές απρόβλεπτες συνέπειες για τους εργαζομένους (π.χ. όσον αφορά τις ώρες εργασίας, την αποζημίωση κ.λπ.). Επίσης μπορεί να υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις για τους εργοδότες. Πράγματι, το βασικό ερώτημα είναι: τι είδους οικονομία και αγορά εργασίας θα προκύψουν μετά την κρίση;
Πρώτον, υπάρχει απτός κίνδυνος να αυξηθεί η άτυπη εργασία στην Ελλάδα. Ακόμη και το 2009, οι αδήλωτοι εργαζόμενοι στην Ελλάδα αντιπροσώπευαν πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του εργατικού δυναμικού από άλλες χώρες της Ε.Ε. και η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί έκτοτε.
Δεύτερον, τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι ο αριθμός των Ελλήνων πολιτών που εγκατέλειψαν τη χώρα γνώρισε τριπλάσια αύξηση μεταξύ 2008 και 2012. Στον βαθμό που οι ταλαντούχοι είναι πιο πιθανό να εγκαταλείψουν τη χώρα, η Ελλάδα μπορεί να καταλήξει με τομείς χαμηλής παραγωγικότητας και τεχνολογίας. Για να συνοψίσω, οι αλλαγές στην Ελλάδα ήταν άνευ προηγουμένου. Ενα στοιχείο, ωστόσο, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό: η σχεδόν πλήρης απουσία θεσμοθετημένου κοινωνικού διαλόγου, κατά το μεγαλύτερο μέρος της διαδικασίας προσαρμογής, που οδήγησε πολλούς κοινωνικούς εταίρους να πιστεύουν ότι οι αλλαγές συμβαίνουν σε αυτούς αλλά χωρίς αυτούς.
– Ως ΔΟΕ, ετοιμάζετε μελέτη σχετικά με τις αλλαγές που πρόκειται να γίνουν στις ομαδικές απολύσεις καθώς και την παροχή τεχνικών συμβουλών για την ενίσχυση του κοινωνικού διαλόγου. Μπορείτε να μας δώσετε μια πρόγευση;
– Οσον αφορά τον κοινωνικό διάλογο, η υπογραφή της νέας Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης και η επιστροφή όλων των κοινωνικών εταίρων στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων είναι εξαιρετικά σημαντικές. Η ΔΟΕ είναι στην ευχάριστη θέση να συνεχίσει να συνεργάζεται με τους κοινωνικούς εταίρους στην προσπάθειά τους να ενισχύσουν τις εργασιακές σχέσεις σε αυτήν τη χώρα. Οσον αφορά τη μελέτη για τις ομαδικές απολύσεις, είναι πολύ νωρίς να μιλήσουμε για τα ευρήματα. Πιστεύω όμως ότι οι τελικές αλλαγές θα γίνουν με τη σύμφωνη γνώμη όλων των ενδιαφερομένων πλευρών.
– Είναι δυνατόν να ανακτηθεί ο κοινωνικός διάλογος και πώς;
– Η ΔΟΕ είναι πολύ ευχαριστημένη για την επανέναρξη του κοινωνικού διαλόγου. Ετσι, η απάντηση στην ερώτησή σας είναι ναι. Η ιστορία δείχνει πόσο σημαντικό είναι αυτό για μια βιώσιμη ανάκαμψη από την κρίση.
Να διασφαλιστούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις
– Kατά πόσο η ΔΟΕ ενήργησε ως εγγυητής διεθνών συμβάσεων εργασίας, οι οποίες αποτελούν το πρωτογενές δίκαιο της Οργάνωσης;
– Η ΔΟΕ δεν είναι ένας σχηματισμός περιφερειακής ολοκλήρωσης. Οι συμβάσεις της ΔΟΕ είναι καθολικές σε έκταση και αφορούν την αντιμετώπιση των συνθηκών που επικρατούν και στις βιομηχανικές και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η ΔΟΕ δεν βασίζεται σε δικαστήρια ως εγγυητής της εφαρμογής των συμβάσεών της, αλλά κυρίως σε μηχανισμούς ελέγχου, οι οποίοι υποστηρίζονται στη γνώση των εμπειρογνωμόνων των εθνικών συστημάτων, καθώς και στην πίεση του διαλόγου. Στο πλαίσιο αυτό η ΔΟΕ ήταν η πρώτη διεθνής οργάνωση με κοινωνική εντολή που ανέλαβε να εξετάσει το κοινωνικό κόστος της διαρθρωτικής προσαρμογής στην Ελλάδα, μέσα από μια αποστολή υψηλού επιπέδου, της οποίας ήμουν επικεφαλής τον Σεπτέμβριο του 2011. Αυτή η έγκαιρη ανάληψη δράσης εκ μέρους της ΔΟΕ οδήγησε σταδιακά στον εντοπισμό των τομέων όπου χρειάζονται συνοδευτικά μέτρα, κάτι που θα βοηθήσει επίσης να διασφαλιστεί ότι οι οικονομικές πολιτικές δεν λαμβάνουν χώρα σε βάρος του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου. Οι ελεγκτικές αρχές έχουν εκφράσει επιφυλάξεις σχετικά με την απουσία πολιτικής σε μέτρα για τη διασφάλιση της απασχόλησης, την πρόληψη της φτώχειας και την αντιμετώπιση της ανισότητας. Επείγουσα όμως είναι η ανάγκη να διασφαλιστεί η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και των συλλογικών διαπραγματεύσεων.