Η ουκρανική κρίση οδηγεί την ανθρωπότητα σ’ ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο, εξέλιξη από την οποία κανείς δεν θα βγει κερδισμένος, τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Τζον Χάμρε, πρόεδρος του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών της Ουάσιγκτον (CSIS), μιας εκ των σημαντικότερων δεξαμενών σκέψης της Αμερικής. Ο κ. Χάμρε μιλά για κακή διαχείριση της κρίσης από τη Δύση, σημειώνει ότι η Ρωσία διολισθαίνει σε αυτοαπομόνωση, ενώ επικρίνει και την Ουκρανία επισημαίνοντας την ανάγκη να υπάρξει μια «πιο προοδευτική και υπεύθυνη ηγεσία» στο Κίεβο. Σπεύδει, δε, να εκτιμήσει ότι οι εκλογές της 25ης Μαΐου δεν θα επιλύσουν το πρόβλημα. Δηλώνει ότι ουσιαστικά Ομπάμα και Μέρκελ έχουν κοινή προσέγγιση, αλλά επισημαίνει ότι το θέμα είναι τι θα κάνει ο Πούτιν. Τέλος, υπογραμμίζει τη μεγάλη ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία, σημειώνοντας ότι στη σημερινή συγκυρία τα όποια αποθέματα αερίου και πετρελαίου διαθέτουν η Ελλάδα, το Ισραήλ και η Κύπρος, δεν αποτελούν εναλλακτική λύση.
– Πόσο επικίνδυνη είναι η κατάσταση στην Ουκρανία;
– Είναι μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση. Ολα δείχνουν ότι η Ρωσία προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει την Ουκρανία με σκοπό να διαταράξει τις εκλογές της 25ης Μαΐου. Η Ευρώπη και η Αμερική έχουν δεσμευθεί υπέρ της διενέργειας μιας αδιάβλητης και δίκαιης εκλογικής διαδικασίας. Εχουμε εισέλθει σε μια πορεία σύγκρουσης. Κανείς δεν πρέπει να επιθυμεί να εξελιχθεί η Ουκρανία σ’ ένα αποτυχημένο κράτος. Θα ήταν μια καταστροφή όχι μόνο για τους ίδιους τους Ουκρανούς, αλλά και για τους Ρώσους, όπως και για την Ευρώπη.
– Θεωρείτε ότι η Δύση υπερεκτίμησε τις δυνατότητές της;
– Η Δύση δεν διαχειρίσθηκε σωστά την όλη υπόθεση. Ο σχεδιασμός από την Ε.Ε. της παροχής οικονομικής βοήθειας ύψους 600 εκατ. δολαρίων ήταν ελλιπής. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι, σε γενικές γραμμές, οι Ουκρανοί βλέπουν ένα καλύτερο μέλλον στη συστράτευσή τους με την Ευρώπη, παρά με τη Ρωσία. Αλλά αυτό θα απαιτήσει μια πολύ πιο σοβαρή και συνολική προσπάθεια διόρθωσης των σημαντικών προβλημάτων που παρατηρούνται στο εσωτερικό της Ουκρανίας, όπως και την προετοιμασία της χώρας και του λαού για μια πιο προοδευτική και υπεύθυνη ηγεσία.
– Μπορεί η λύση να προέλθει μέσα από σύρραξη;
– Δεν υπάρχουν στρατιωτικές λύσεις στην κρίση της Ουκρανίας. Η προσπάθεια πρέπει να επικεντρωθεί στην ανάδειξη και ενίσχυση μιας αποτελεσματικής κυβέρνησης και της σταδιακής επανασύνδεσης των κομματιών μιας κατακερματισμένης χώρας.
– Είμαστε μπροστά σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο;
– Νομίζω πως ναι. Μπαίνουμε σε ένα νέο Ψυχρό Πόλεμο. Η αλλοτρίωση της Μόσχας αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, αλλά η Δύση δεν έχει εκτιμήσει αυτή την εξέλιξη στον βαθμό που θα έπρεπε. Ομως και η Ρωσία διολισθαίνει σε μια αυτοαπομόνωση, χρησιμοποιώντας τακτικές που προκαλούν, για να πετύχει συγκεκριμένους τακτικούς στόχους. Αυτές οι τακτικές θα έχουν αναμφίβολα ως αποτέλεσμα να ενώσουν την Ευρώπη σε μια ενιαία στάση απέναντι στις πολιτικές της Ρωσίας. Θα υπάρξουν, τελικά, τα αντίθετα αποτελέσματα καθώς θα δημιουργηθεί ακριβώς αυτό το περιβάλλον που μισούν ο Ρώσοι. Κανείς δεν βγαίνει νικητής από αυτήν την εξέλιξη.
Ο γρίφος Πούτιν
– Πώς κρίνετε τη μέχρι τώρα διαχείριση της κρίσης από τους Ομπάμα, Μέρκελ και Πούτιν;
– Θα εφιστούσα την προσοχή όλων σε ό,τι αφορά την τάση προσωποποίησης καταστάσεων. Δεν πρέπει να βλέπουν το συγκεκριμένο ζήτημα ως πρόβλημα προσώπων και ηγετικών ικανοτήτων. Ο πρόεδρος Ομπάμα και η καγκελάριος Μέρκελ ουσιαστικά βλέπουν την κατάσταση μέσα από το ίδιο πρίσμα. Θα πιέσουν για δίκαιες εκλογές. Το πραγματικό ερώτημα είναι τι θα κάνει ο πρόεδρος Πούτιν.
– Πώς ερμηνεύετε τη μέχρι τώρα στάση της Μόσχας;
– Το κατεστημένο της ρωσικής πολιτικής έχει αποξενωθεί εδώ και πολύ καιρό. Είναι σαφές ότι η προσοχή της Αμερικής δεν ήταν τις τελευταίες δεκαετίες στραμμένη στη Ρωσία. Τώρα, ξαφνικά, η ουκρανική κρίση αναγκάζει όλους να επαναπροσδιορίσουν τις προτεραιότητές τους και να συνδιαλλαγούν υπό πολύ πιεστικές συνθήκες.
– Πόσο σημαντικές είναι οι εκλογές;
– Αυτή τη στιγμή όλοι εστιάζουν στις εκλογές της 25ης Μαΐου. Δεν νομίζω ότι οι εκλογές θα επιλύσουν κάτι. Μάλιστα, εάν αυτές είναι ελλιπείς, το πρόβλημα θα διογκωθεί ακόμη περισσότερο με ό,τι μπορεί να συνεπάγεται αυτό.
Επιπτώσεις σε Ελλάδα
– Ελλοχεύουν κίνδυνοι για την Αθήνα από τις επειδεινούμενες σχέσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας;
– Ελλοχεύουν κίνδυνοι για όλους εάν η Ανατολική Ευρώπη εξελιχθεί σε πεδίο αψιμαχιών ανάμεσα στη Ρωσία από τη μια και το ΝΑΤΟ και την Ε.Ε. από την άλλη. Η Ελλάδα θα τους νιώσει πιο άμεσα διότι τα γειτονικά της κράτη θα υποστούν τις συνέπειες αυτής της κρίσης στις ευρωρωσικές σχέσεις. Οι χώρες της Ευρώπης χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν όλες τις δυνατότητες που διαθέτουν για να ανοικοδομήσουν τις οικονομίες τους και να ενδυναμώσουν την Ε.Ε. Υπό αυτό το πρίσμα, μια τεταμένη και χαοτική σχέση με τη Ρωσία δεν θα βοηθήσει κανέναν καθώς θα δυσχεράνει την προσπάθεια της κάθε χώρας μεμονωμένα, αλλά και της Ευρώπης συνολικά.
– Η Ευρώπη είναι όμηρος των ρωσικών πηγών ενέργειας;
– Η σύντομη απάντηση είναι ναι. Η Ευρώπη εξαρτάται από τη Ρωσία για το 30% των αναγκών της σε αέριο. Και βραχυπρόθεσμα, αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Η Ευρώπη χρειάζεται να κάνει τώρα βήματα αν πρόκειται να έχει μεγαλύτερη ενεργειακή διαφοροποίηση και ασφάλεια σε πέντε χρόνια.
– Θα μπορούσαν να προσφέρουν μια εναλλακτική χώρες όπως η Ελλάδα, το Ισραήλ και η Κύπρος;
– Δεν έχω εικόνα του μεγέθους των ενεργειακών πηγών που υπάρχουν στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά αμφιβάλλω ότι είναι σε θέση να αποτελέσουν εναλλακτική λύση αντικαθιστώντας το ρωσικό αέριο. Η παραγωγή της Ρωσίας είναι τεράστια. Θα χρειασθούν χρόνια για να αξιοποιηθούν τα ενεργειακά αποθέματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπό αυτήν την έννοια δεν υπάρχει άμεση εναλλακτική λύση.