Της Σαντυς Τσαντακη
Eίναι χαρά να μιλάς με έναν άνθρωπο σαν τη Λόρι Αντερσον (Laurie
Anderson). Οχι μόνο γιατί αγαπάς τη μουσική της, νιώθεις τους
στίχους της να σε αγγίζουν διαφορετικά, αλλά περισσότερο γιατί
ακούς μια άλλη φωνή, που τολμά, αναζητεί, εμπνέει. Μιλήσαμε
τηλεφωνικά, την Πέμπτη 19 Mαΐου, στις 4.30 το απόγευμα. Αμβούργο –
Αθήνα. Δωμάτιο 27. Ξενοδοχείο Alsterblick. Είκοσι λεπτά διαλογισμού
και χαλάρωσης με τη Λόρι Αντερσον, μία από τις διασημότερες και πιο
τολμηρές δημιουργούς της Αμερικής, συγγραφέα, σκηνοθέτιδα,
εικαστική καλλιτέχνιδα, τραγουδίστρια. Σύντομα και λάιβ, σε μια
σκηνή, κοντά μας.
– Ποιος είναι ο δικός σας ορισμός στη λέξη «Delusion»;
– Με το «Delusion» ήθελα να δημιουργήσω αρχικά ένα μεγάλο σε
διάρκεια κομμάτι. Δεν ήθελα όμως να μιλήσω μόνο για ένα θέμα, ίσως
και να μπορούσα, αλλά δεν ένιωθα έτοιμη. Μια μεγάλη ψευδαίσθηση
είναι ότι κανείς δεν πιστεύει ότι μια μέρα θα πεθάνει. Αυτό είναι
βαθιά παρανοϊκό. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι θα επιβιώσεις.
Νομίζεις ότι όλοι οι άλλοι πεθαίνουν. Και είναι πραγματικά
συναρπαστικό. Τι κάνει αυτή η κουλτούρα; Πώς μεγαλώνουμε; Πώς
γερνάμε; Εγώ αφιερώνω το συγκεκριμένο έργο στη μητέρα μου. Είχε
γράψει έναν λόγο στο νεκροκρέβατό της. Οταν αργοπεθαίνεις, χάνεις
την ικανότητά σου να μιλήσεις στους ανθρώπους και ξαφνικά δεν
μπορείς να επικοινωνήσεις και να σε καταλάβουν. Εκείνη ήθελε να
βιώσει τον θάνατό της. Και μοιράστηκε την ιστορία της με αυτόν τον
τρόπο.
– Ποιες είναι οι ιστορίες που θέλετε σήμερα να μοιραστείτε εσείς
μαζί με το κοινό σας;
– Κάθε φορά είναι σαν να γράφω ένα μυθιστόρημα. Ετσι και τώρα.
Εχω πολλές ιστορίες μέσα μου. Αλλά δεν νιώθω σε καμία περίπτωση σαν
ιεραπόστολος. Είχα μια γιαγιά που ήταν. Πήγε στην Ιαπωνία για να
διδάξει για τον Χριστό. Νομίζω ότι δεν πέτυχε και πολλά. Εγώ θα
αποτύγχανα σίγουρα πάντως. Προτιμώ την ιδέα ότι η τέχνη είναι ένα
καλύτερο μέρος. Ολοι λένε ότι θέλουν να βελτιώσουν τη ζωή μας. Να
την κάνουν καλύτερη, για ποιον; Για σένα; Για μένα; Σε ποιον
απευθύνονται; Δεν είμαι εδώ για να βοηθάω τους ανθρώπους. Οταν
βλέπω άλλους να το προσπαθούν, με βιβλία, βοηθήματα και αντίστοιχες
παραστάσεις, τρομάζω. Μα δεν σε ξέρω καν. Κι ας έχουμε πολλά κοινά
εμείς οι δύο. Προτιμώ τις πράξεις από τα λόγια.
– Ποιες είναι οι αντιδράσεις μέχρι σήμερα στο τελευταίο σας
έργο; Εχει δοκιμαστεί ήδη στο Βανκούβερ…
– Στην αρχή ξεκίνησα με μερικά έργα. Ηθελα να φτιάξω θεατρικά
έργα για δύο ανθρώπους. Δύο άνθρωποι έχουν περισσότερη ενέργεια
μεταξύ τους, στην επικοινωνία τους. Προτίμησα τον διάλογο, από το
να βλέπουμε τον κόσμο με ένα ζευγάρι μάτια. Προσπάθησα να φτιάξω
αυτά τα έργα και απέτυχα. Σταμάτησα. Εφτιαξα αυτές τις εικόνες που
θα δείτε και ξεκίνησα από εκεί. Και τότε άρχισα να βάζω και τη
μουσική. Ηταν ένας πολύ οργανικός τρόπος δουλειάς για μένα. Συνήθως
δεν δουλεύω έτσι.
– Ποίηση, εικόνες, μουσική. Αν δεν υπήρχε μετάφραση, ποιο θα
ήταν το μήνυμα, αν υπήρχε κάτι τέτοιο;
– Πρόκειται για μια σειρά από μικρά θεατρικά έργα μυστηρίου.
Εναν διαλογισμό στη ζωή και τη γλώσσα. Γεννιούνται πολλά
συναισθήματα με πολλές διακυμάνσεις. Ισως κάποια μελαγχολία, κάποια
χαρά, ακριβώς επειδή και η μουσική είναι χτισμένη με αυτόν τον
τρόπο. Υπάρχουν φράσεις, βιολί ανάμεσα στις ιστορίες και πάντα ο
αισιόδοξος τρόπος να αντιμετωπίσεις τα πράγματα και ο απαισιόδοξος.
Εσύ διαλέγεις. Υπάρχουν υπότιτλοι, πάντως. Θα ευχόμουνα να υπήρχαν
και στα αγγλικά, ακόμη κι όταν είμαστε σε μέρη όπου η αγγλική είναι
η επίσημη γλώσσα, γιατί είναι περίεργα αγγλικά και συχνά ακούγονται
εξαιρετικά γρήγορα. Είναι πάντα διαφορετική εμπειρία να διαβάζεις
από το να ακούς τη γλώσσα.
Ψευδαισθήσεις
– Μουσικό κείμενο και οπτικό ντιζάιν, όλα με την υπογραφή σας.
Πόσο εργασιομανής είστε;
– Διάβασα πρόσφατα έναν Αγγλο συγγραφέα, τον Τομ Χότζκινσον.
Λέει πώς να γίνει κανείς ίνδαλμα και απευθύνεται στη γενιά των
εθισμένων στο κινητό και των εργασιομανών. Αν δεν δουλεύεις,
νομίζεις ότι θα έρθει η καταστροφή. Κι εκείνος λέει, «γιατί δεν
παίρνεις έναν υπνάκο;» Δουλεύουμε όλη την ημέρα και ξεχνάμε. Για
ποιον δουλεύεις; Γιατί δουλεύεις; Είναι τρομερό όταν το
συνειδητοποιείς. Ξεχνάμε την ελευθερία μας. Τα απλά πράγματα που
μπορούμε να κάνουμε. Ψευδαίσθηση είναι να εργάζεσαι για έναν
τεράστιο οργανισμό και να μην ξέρεις ούτε ποιος κρύβεται από πίσω
ούτε τι κάνεις, όπως κι εκείνος δεν ξέρει ποιος είσαι και τι
κάνεις. Εγώ παραδέχομαι ότι είμαι εργασιομανής. Το πιο δύσκολο
κομμάτι της δουλειάς μου είναι ότι πρέπει να μπορώ να λογοκρίνω τον
εαυτό μου και να μαζεύω ό,τι πρέπει να μαζευτεί. Πρόσφατα πήγα σε
ένα μουσείο στο Βερολίνο για να δω τέχνη από την Αίγυπτο. Ο
επιμελητής ήταν ένας Βρετανός, σαν τον Ντέιβιντ Κόπερφιλντ. Μάγος.
Ηταν απίστευτος ο τρόπος που είχε ενώσει το ντιζάιν, με την αρχαία
Ελλάδα, την Αίγυπτο και τους θεούς. Τα μουσεία μπορεί να σε
εξουθενώσουν αν δεν υπάρχει οικονομία χώρου και εκθεμάτων. Αυτός
έβγαλε από μέσα την αληθινή συλλογή.
Η βασική βιομηχανία των Ηνωμένων Πολιτειών είναι οι
πόλεμοι
– Παρακολουθείτε ό,τι συμβαίνει στον κόσμο; Υπάρχει κάτι, στις
ειδήσεις, που μπορεί να σας κάνει να χάσετε τον ύπνο σας;
– Η συνειδητοποίηση ότι η αληθινή βιομηχανία στην Αμερική είναι
ο πόλεμος. Αυτό με κάνει να χάνω τον ύπνο μου. Αυτό είναι που
κάνουμε κυρίως σαν προσφορά στον υπόλοιπο κόσμο. Και το βρίσκω
τρομακτικό. Οταν λέω ότι προέρχομαι από μια χώρα, της οποίας η
βασική βιομηχανία είναι οι πόλεμοι… Δεν λέω ότι οι Αμερικανοί δεν
είναι εξαιρετικά γενναιόδωροι και κρύβουν καλές προθέσεις. Εδώ ζω.
Δεν βλέπω ανθρώπους που θέλουν να καταστρέψουν τον κόσμο. Αλλά
παγιδεύονται. Διαρκώς θέλουμε να εκλέξουμε ανθρώπους που δεν είναι
έτσι. Ομως, ούτε οι καλλιτέχνες ούτε οι πολιτικοί μπορούν να
αλλάξουν τον κόσμο. Δεν υπάρχει ελπίδα. Θα μπορούσα να σταματήσω να
δουλεύω. Και απλώς να κλαίω. Δεν ξέρω πώς μπορεί να διορθωθεί αυτό.
Είναι σαν μια μηχανή. Οι βιβλιοθήκες στην Ιταλία κλείνουν η μία
μετά την άλλη. Στην Ευρώπη, τα πολιτιστικά ιδρύματα καταρρέουν. Οι
πόλεις, όχι οι χώρες, θα μπορούσαν να υποστηρίξουν η μία την άλλη
γι’ αυτή την κατάρρευση. Αλλά πού θα έβρισκαν τα χρήματα; Αυτή θα
ήταν μια πιθανότητα. Και ψευδαίσθηση μαζί.
Η Λόρι Αντερσον παρουσιάζει την Τετάρτη 8 Ιουνίου (9 μ.μ.) στο
θέατρο Badminton την παράσταση «Delusion».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ