Ο ρόλος του στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα το 1974 θεωρείται κομβικός. Ετσι, κάθε χρόνο, η 24η Ιουλίου είναι γι’ αυτόν σαν μία επέτειος. Πριν από τις διακοπές του στην Αβερόν και στην Αργολίδα, από το γραφείο του στο Παρίσι, ο Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Εστέν αναλογίζεται συχνά τη σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας. Ο πρώην Γάλλος πρόεδρος δεν κρύβει τη συγκίνησή του…
– Τι είναι αυτό που σας έρχεται στο μυαλό όταν οι άνθρωποι σας μιλούν για εκείνες τις ημέρες της επιστροφής της δημοκρατίας στην Ελλάδα;
– Είναι μεγάλη χαρά για μένα! Επειδή είχα γνωρίσει την Ελλάδα πριν από τους συνταγματάρχες, πριν από τη Δικτατορία. Εκείνη την εποχή επρόκειτο για μία δημοκρατία δυστυχώς πολύ υποβαθμισμένη, με μεγάλη αποδιοργάνωση τόσο σε κυβερνητικό και διοικητικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο κοινής γνώμης, η οποία ήταν αγανακτισμένη. Υστερα έμαθα, όπως όλος ο κόσμος, το πραξικόπημα των συνταγματαρχών. Φανταστήκαμε ότι ίσως και να έγινε προκειμένου να μπει λίγη τάξη και, έπειτα από αυτό, θα αποχωρούσαν. Αλλά δεν συνέβη κάτι τέτοιο, εγκαθίδρυσαν μια δικτατορία.
Κατά τη διάρκεια αυτής, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο πρώην Ελληνας πρωθυπουργός, εξορίστηκε στο Παρίσι. Τον συνάντησα αρκετές φορές επειδή μέναμε στην ίδια γειτονιά. Διαπίστωσα ότι παρακολουθούσε τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Οταν εγώ έγινα πρόεδρος της Δημοκρατίας, κάλεσα τον Κωνσταντίνο Καραμανλή προκειμένου να τον ρωτήσω τι συμβαίνει πράγματι στη χώρα του. Εκείνος τότε μου είπε «οι Ελληνες θέλουν να επιστρέψω». Ξαφνικά, ξέσπασε μια κρίση αναφορικά με την Κύπρο, προερχόμενη από την απειρία των στρατιωτικών ηγετών. Εκδηλώθηκε έκρηξη του ελληνικού λαού. Επικοινωνήσαμε με τον Καραμανλή και μου είπε: «Θα φύγω, θα πάω στην Ελλάδα. Τώρα όμως δεν έχω μέσο μεταφοράς, θα πρέπει να περιμένω τις αυριανές πτήσεις». Του είπα, λοιπόν: «Οχι, θα σας δανείσω το αεροπλάνο μου, έτσι θα είστε σε θέση να φτάσετε το βράδυ, ει δυνατόν το συντομότερο στην Αθήνα». Ετσι έγινε και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής έφθασε στο αεροδρόμιο της Αθήνας με το αεροσκάφος του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Με αυτόν τον τρόπο χαιρέτισε την αναγέννηση της ελληνικής δημοκρατίας.
– Πιστεύετε ότι η απόφασή σας να βοηθήσετε την Ελλάδα εκείνη την εποχή δικαιώθηκε μετά;
– Ηταν πλήρως δικαιολογημένη. Διότι δίχως αυτήν την απόφαση θα υπήρχαν αντιπαραθέσεις ή τουλάχιστον μια μεγάλη ταραχή, αφού δεν διακρινόταν καμία λύση στον ορίζοντα, επρόκειτο για μια εξέγερση χωρίς ηγέτη, χωρίς κατεύθυνση, τα γεγονότα θα μπορούσαν να έχουν λάβει πολύ σοβαρή τροπή. Γι’ αυτό και ποτέ δεν μετάνιωσα για την απόφασή μου.
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των επτά ετών που ο Καραμανλής ήταν πρωθυπουργός και, στη συνέχεια, Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, είδα ότι είχε οδηγήσει την Ελλάδα στον δρόμο προς τη δημοκρατία. Εξάλλου, αυτό επέτρεψε στη χώρα, 10 χρόνια αργότερα, να εισέλθει στην Ευρωπαϊκή Ενωση, γιατί τελικά το πραγματοποίησε σε μια εποχή που η δημοκρατία σε αυτούς τους κόλπους ήταν ισχυρή και δυναμική.
– Πιστεύετε ότι ο κύκλος που άνοιξε το 1974 στην Ελλάδα έχει αρχίσει να κλείνει πλέον;
– Οχι, ελπίζω ότι ο κύκλος της δημοκρατίας είναι μάλλον σε τροχιά αναγέννησης και υπάρχουν σημάδια που το καταδεικνύουν. Πρώτον, ο ελληνικός λαός έχει επιδείξει μεγάλη κρίση και μετριοπάθεια σε αντίθεση με ό,τι μας είπαν και επιπλέον, δέχθηκε, εντός ορισμένων ορίων, το βάρος της επανίδρυσης της οικονομικής κατάστασης στην Ελλάδα. Υπήρξαν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, αλλά, αν ρίξετε μια πιο κοντινή ματιά, η πλειοψηφία του ελληνικού λαού συμφώνησε να συμμετάσχει σε αυτήν τη δύσκολη προσπάθεια.
Επειτα, ίσως να μην υπάρχουν άλλες λύσεις. Ο σημερινός κόσμος είναι ένας βίαιος κόσμος, μερικές φορές ένας κόσμος αντιπαραθέσεων, όπως και στη Μέση Ανατολή, η οποία επί του παρόντος φλέγεται και, ως εκ τούτου, η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να αποτελέσει μέρος ενός μεγάλου, ειρηνικού και λογικού συνόλου, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι Ελληνες το γνωρίζουν και μέσα σε αυτό το δημοκρατικό σύνολο θα οικοδομήσουν το μέλλον τους.