Η συνεχιζόμενη κρίση στις σχέσεις της Ρωσίας με την Ουκρανία μπορεί να έχει επιπτώσεις στη ροή αερίου προς την Ελλάδα τον προσεχή χειμώνα, προειδοποιεί μιλώντας στην «Κ» ο Κονσταντίν Σιμόνοφ, γενικός διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ενεργειακής Ασφαλείας της Ρωσίας, που απηχεί τις θέσεις της Μόσχας. Σε μια ειλικρινή συζήτηση που κάλυψε ένα ευρύ φάσμα των ενεργειακών ζητημάτων, ο κ. Σιμόνοφ κατηγορεί την Ε.Ε. ότι έχει θέσει ως στρατηγικό στόχο τον περιορισμό του ρόλου της Ρωσίας, αλλά, παράλληλα, αναγνωρίζει ότι από την πλευρά της η Μόσχα θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές. Τέλος, μιλά για τον ΤΑΡ και τα οφέλη για την Ελλάδα, ενώ σχετικά με τα κοιτάσματα αερίου της Κύπρου συνιστά ρεαλισμό στις εκτιμήσεις και περιορισμό των υπερβολικών προσδοκιών.
– Υπάρχει κίνδυνος διακοπής της παροχής του ρωσικού αερίου προς την Ελλάδα λόγω της κρίσης με την Ουκρανία;
– Η ΔΕΠΑ επιμένει ότι έχουμε υπογράψει συμβόλαια και βάσει αυτών η Gazprom οφείλει να φέρει το αέριο μέχρι τα σύνορα της Ελλάδας. Και ότι δεν είναι θέμα της Ελλάδας το πώς θα λύσουμε το πρόβλημα της Ουκρανίας.
– Είναι μια εμπεριστατωμένη θέση.
– Στο καθαρά νομικό επίπεδο ίσως έχει δίκιο η ΔΕΠΑ. Αλλά αυτό που λέμε εμείς είναι ότι, αν οι Ελληνες καταναλωτές δεν έχουν αέριο και κρυώνουν τον χειμώνα, τι θα τους πείτε; Οτι φταίει η κακή Ρωσία; Ωραία, πείτε το. Αλλά το αέριο δεν θα έρθει. Είναι αυτό λύση; Οχι. Γι’ αυτό πρέπει να εργαστούμε μαζί για το θέμα της Ουκρανίας, η οποία τον χειμώνα θα έχει πρόβλημα και πιθανώς να πάρει ποσότητες αερίου από αυτές που κανονικά προορίζονται για άλλες ευρωπαϊκές χώρες δημιουργώντας πρόβλημα σε αυτές. Γι’ αυτό ζητάμε από την Ευρώπη την άδεια να κατασκευάσουμε τον South Stream που θα παρακάμψει την Ουκρανία, αλλά η Ε.Ε. επέλεξε να τον παρεμποδίσει.
– Η Δύση προτάσσει την ανάγκη διαφοροποίησης.
– Η Ε.Ε. έχει βάλει στόχο τον περιορισμό της επιρροής της Ρωσίας στην ευρωπαϊκή αγορά. Και εμμένει σε αυτή την αδιέξοδη πολιτική, παρότι δεν έχει φέρει αποτελέσματα. Πριν από μερικά χρόνια υπήρχαν «ελπίδες» για εναλλακτικές πηγές με την παραγωγή σχιστολιθικού αερίου στην Ευρώπη. Στην πορεία αντιλήφθηκαν ότι αυτό ήταν αδύνατο. Αλλά αντί οι Ευρωπαίοι γραφειοκράτες να αναγνωρίσουν το σφάλμα τους, επιμένουν λέγοντας αυτήν τη φορά ότι θα εισαγάγουν από τις ΗΠΑ υγροποιημένο αέριο από σχιστόλιθο. Και πάλι στόχος είναι ο αποκλεισμός της Ρωσίας. Οι προσπάθειες να παρακαμφθεί η Ρωσία γίνονται για πολιτικούς λόγους και είναι τεράστιο σφάλμα. Θα έπρεπε να υπάρχουν οικονομικοί στόχοι.
Πολιτικοί λόγοι
– Γιατί βλέπετε τη διαφοροποίηση ως «αντιρωσική» πολιτική και όχι ως λογική οικονομική στάση;
– Δυστυχώς, γίνεται για πολιτικούς λόγους. Η διαφοροποίηση είναι καλή εάν αποφέρει οικονομικά οφέλη. Η Πολωνία, με την οποία έχουμε δύσκολες σχέσεις, μιλά για διαφοροποίηση και κατασκευάζει τερματικό LNG ώστε να αγοράζει αέριο από το Κατάρ στα 650 δολάρια, δηλαδή σε πολύ μεγαλύτερο κόστος από το ρωσικό που κοστίζει 400. Τι είδους διαφοροποίηση είναι αυτή όταν αγοράζεις ποιο ακριβά το αέριο;
– Αν σας έλεγα ότι ενέργειες της Μόσχας κατά το παρελθόν έχουν δημιουργήσει έναν εύλογο φόβο;
– Θα συμφωνήσω μαζί σας. Εννοείτε τον Ιανουάριο του 2009 που είχαμε την τελευταία και πιο σοβαρή κρίση. Αναγνωρίζω ότι ίσως η Ρωσία θα μπορούσε να ήταν τότε πιο ευέλικτη.
– Θα μειώσει η Ρωσία τις τιμές που χρεώνει;
– Η μείωση των τιμών είναι ένα θέμα. Αυτό, ναι. Αλλά εδώ έχουμε κινήσεις που γίνονται για καθαρά πολιτικούς λόγους.
– Λέτε, δηλαδή, ότι, αντί να πιέζουν πολιτικά τη Ρωσία, θα έπρεπε να την πιέζουν οικονομικά να μειώσει τις τιμές.
– Ακριβώς.
– Θα το έκανε αυτό η Ρωσία;
– Δεν υποστηρίζω ότι η πολιτική της Ρωσίας είναι απόλυτα σωστή. Θα έπρεπε να είμαστε πιο ευέλικτοι σε ό,τι αφορά τις τιμές. Εχετε δίκιο. Αλλά η Gazprom, για παράδειγμα, στην περίπτωση της Ελλάδας και στις διαπραγματεύσεις με τη ΔΕΠΑ μείωσε τις τιμές κάτω από τα 400 δολάρια. Μπορούμε να είμαστε πιο ευέλικτοι και να προχωρήσουμε σε ακόμη μεγαλύτερες εκπτώσεις ιδιαίτερα στις χώρες της νοτιοανατολικής Ευρώπης, γιατί εκεί είναι που οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι η Ρωσία κινείται μονοπωλιακά. Αντίθετα, στη Γερμανία, την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορεί κανείς να το υποστηρίξει αυτό. Πάντως, οι τιμές εκτινάσσονται και λόγω των φόρων που επιβάλλονται αλλά και των προμηθειών που βγάζουν οι ενδιάμεσοι. Από την πλευρά μας θα μπορούσαμε επίσης να καλέσουμε ευρωπαϊκές εταιρείες να συμμετάσχουν σε ρωσικά έργα.
Προοπτικές
– Τι προοπτικές βλέπετε από το αέριο στην Αν. Μεσόγειο, στο Ισραήλ και στην Κύπρο;
– Οντως θα υπάρξει εξόρυξη αερίου, αλλά όχι στις ποσότητες που έλεγαν. Πριν από τρία χρόνια όλοι μιλούσαν σαν να βρίσκονται μπροστά σε ένα θαύμα. Ενα Ελ Ντοράντο. Σαν να είχε βρεθεί ξαφνικά η λύση όλων των προβλημάτων, με εξαγωγές παντού. Ομως τα πράγματα αποδεικνύονται διαφορετικά.
– Τι ακριβώς έγινε λανθασμένα;
– Οταν ξεκινάς τις έρευνες, έχεις υπερβολικές προσδοκίες, αλλά όταν μπαίνουν τα γεωτρύπανα και αρχίζουν οι γεωτρήσεις, η εικόνα αλλάζει. Και, φυσικά, ένα ακόμη ζήτημα είναι το κόστος παραγωγής. Στην υπόθεση της ενέργειας πρέπει να είμαστε όλοι ρεαλιστές.
Ο ΤΑΡ, το αζέρικο αέριο και οι Ηνωμένες Πολιτείες
– Υπάρχει προοπτική σύνδεσης των κοιτασμάτων της Κύπρου και του Ισραήλ με την Κρήτη προς την Ευρώπη;
– Ακουσα τις ίδιες ακριβώς ιστορίες πριν από τρία χρόνια. Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει αγωγός από το Ισραήλ προς την Ελλάδα. Ισως η κατασκευή ενός τερματικού.
– Στην Κύπρο ή θα χρησιμοποιηθεί αυτό που βρίσκεται στην Αίγυπτο;
– Αυτό της Αιγύπτου. Αλλά και εδώ έχουμε τη διαφορά μεταξύ προσδοκιών και πραγματικότητας. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια η Αίγυπτος προσέβλεπε τεράστια άνοδο στη χρήση LNG, και τελικά πέρυσι έφθασε στο σημείο να ζητήσει από τη Ρωσία βοήθεια να καλύψει όλες τις συμφωνίες που είχε υπογράψει και στις οποίες αδυνατούσε να ανταποκριθεί.
– Πώς βλέπει η Ρωσία τον ΤΑΡ;
– Η Ρωσία δεν μπορεί να είναι αντίθετη στον ΤΑΡ. Φυσικά, μπορείτε να τον κατασκευάσετε. Οπως δεν ήμασταν αντίθετοι στα LNG. Είναι δικά σας χρήματα. Μπορείτε να τα επενδύσετε όπου θέλετε. Μπορείτε να φτιάξετε τερματικά. Να κάνετε ό,τι θέλετε. Αυτό που λέμε εμείς είναι ότι ίσως αυτή δεν είναι η καλύτερη επένδυση. Σας θυμίζω ότι το 80% των τερματικών στην Ευρώπη είναι αυτήν τη στιγμή άδειο. Επενδύετε τεράστια ποσά σε αυτού του είδους τις υποδομές, και δεν υπάρχουν αποτελέσματα.
– Αυτή η πραγματικότητα δεν καθιστά την εισαγωγή αερίου από τις ΗΠΑ με LNG πιο λογική επιλογή;
– Λογική υπό την έννοια ότι υπάρχουν οι εγκαταστάσεις για να το υποδεχτούν. Αλλά όχι από άποψη τιμής. Εχουμε κάνει τους υπολογισμούς. Ολες οι διαδικασίες υγροποίησης, μεταφοράς και υποδοχής ανεβάζουν πολύ ψηλά την τιμή. Και, φυσικά, μην ξεχνάτε ότι οι Αμερικανοί εξαγωγείς αερίου προτιμούν να πουλήσουν όχι στην Ευρώπη αλλά στην Ασία που είναι η σημαντικότερη και πιο επικερδής αγορά, αφού η ζήτηση είναι τεράστια και οι τιμές πολύ υψηλότερες. Αρα, όλα αυτά δεν γίνονται με στόχο το οικονομικό όφελος των Ευρωπαίων καταναλωτών. Αέριο από τις ΗΠΑ, από το Κατάρ, από το Αζερμπαϊτζάν, όλα γίνονται για πολιτικούς κυρίως λόγους. Το κόστος για τους Ευρωπαίους θα είναι υψηλότερο, όχι χαμηλότερο.
– Αν ήμουν η Ρωσία, η απάντησή μου θα ήταν να μειώσω δραστικά τις τιμές μου.
– Καταλαβαίνω τι λέτε. Εχετε δίκιο. Οι τιμές μας πρέπει να μειωθούν, ώστε να πάμε στα αμιγώς οικονομικά επιχειρήματα.
– Πάντως, με τον ΤΑΡ η Ελλάδα θα είναι λιγότερο εξαρτημένη από τη Ρωσία.
– Αυτό είναι αλήθεια. Θα παίρνετε 1 bcm από το Αζερμπαϊτζάν, ενώ παίρνετε 2,6 bcm από τη Ρωσία. Για την Ελλάδα είναι μια καλή λύση. Αλλά το 80% αυτού του αερίου θα πάει στην Ιταλία, την πιο ανταγωνιστική αγορά της Ευρώπης που δεν χρειάζεται διαφοροποίηση. Σε κάθε περίπτωση, το αζέρικο αέριο είναι πιο ακριβό από το ρωσικό. Και είναι εντελώς ανεξήγητο γιατί δόθηκε η άδεια στην αζέρικη Socar να αγοράσει τον ΔΕΣΦΑ. Η Ευρώπη το έκανε για να προωθήσει δήθεν τη διαφοροποίηση, αλλά το Αζερμπαϊτζάν ζήτησε και εξασφάλισε οικονομικά ανταλλάγματα, ενώ σε λίγο θα απαιτήσει και πολιτικά, όπως για παράδειγμα στο θέμα του Καραμπάχ.