Ο δρ Ιωάννης Μυλωνόπουλος είναι αν. καθηγητής -associate professor- στο τμήμα Ιστορίας της Τέχνης και Αρχαιολογίας στο Columbia University των ΗΠΑ.
Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανος ως Ελληνας;
Το καλοκαίρι του 2014, κατά τη διάρκεια της ανασκαφής μου στην αρχαία Ογχηστό της Βοιωτίας, όταν άκουσα για πρώτη φορά τους Αμερικανούς μεταπτυχιακούς φοιτητές μου να επικοινωνούν με τον κόσμο στη Θήβα στα Ελληνικά. Σε πιο προσωπικό επίπεδο, και επειδή είμαι παθιασμένος υποστηρικτής του ελληνικού κρασιού, στις αρχές του Σεπτέμβρη, όταν συνάδελφος παραδέχτηκε ότι τα ελληνικά κρασιά δεν έχουν να φοβηθούν τη σύγκριση με τα γαλλικά ή τα ιταλικά.
Σε τι σας έκανε καλύτερο η διεθνής εμπειρία σας;
Στο να καταλάβω ότι η Ελλάδα δεν είναι το κέντρο του κόσμου και ότι το να είσαι Ελληνας δεν είναι μόνο πηγή υπερηφάνειας, αλλά και ευθύνη.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Δασκάλους και καθηγητές που είχαν τα προσόντα και την προσωπικότητα να λειτουργήσουν ως πρότυπα. Ημουν τυχερός να ζήσω την ελληνική παιδεία την εποχή που οι λύσεις δεν μας προσφέρονταν έτοιμες στο πιάτο, αλλά το σύστημα μας ωθούσε, ίσως και μας ανάγκαζε, να επιλύουμε προβλήματα μόνοι μας.
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Υπερέχουμε στη δυνατότητα να κάνουμε θαύματα υπό πίεση και υστερούμε λόγω της πλήρους ανικανότητάς μας να μετατρέψουμε αυτά τα θαύματα σε μόνιμα τμήματα της καθημερινότητάς μας (παράδειγμα η Ολυμπιάδα του 2004 και η μοίρα των ολυμπιακών εγκαταστάσεων).
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Ας αρχίσουμε με πραγματική και όχι εικονική αξιοκρατία και βλέπουμε…
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Οι Ελληνες είναι καινοτόμοι, το πρόβλημα είναι ότι δεκαετίες κρατικισμού μάς κατέστησαν ανίκανους να προβάλουμε καινοτομίες με τον σωστό τρόπο.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Παντού, αλλά πάντα στην αφάνεια. Από τον δάσκαλο που προσπαθεί απεγνωσμένα να προσφέρει κάτι παραπάνω στα παιδιά μέχρι τον αρχαιολόγο στις απανταχού εφορείες, που προσπαθεί με πενιχρά μέσα και υπό αντίξοες συνθήκες να προστατεύσει τον πολιτισμό μας.
Τι ουσιαστικό μπορεί να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Δυνατότητες συνεργασίας και προβολής του έργου που γινόταν και -ως εκ θαύματος- συνεχίζει να γίνεται στην Ελλάδα.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Δύσκολη ερώτηση! Τι συμβουλή να δώσω σε έναν/μια συνάδελφο που δουλεύει σαν το σκυλί, πληρώνεται πενιχρότατα και ξέρει ότι οι πρώτες περικοπές γίνονται πάντα στον πολύπαθο τομέα του πολιτισμού; Ισως διάθεση για περισσότερες και πιο ουσιαστικές συνεργασίες με Ελληνες συναδέλφους στο εξωτερικό…
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Δεν είμαι σίγουρος. Ισως ότι στο μέλλον ο κόσμος θα αντιμετωπίζει με μεγαλύτερο σκεπτικισμό σαθρές πολιτικές υποσχέσεις και δάνεια με χρήματα που μοιάζουν να φυτρώνουν στα δέντρα.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Μια θέση που θα μου επέτρεπε να συνεχίσω την πραγματοποίηση του πάθους ζωής μου: αρχαιολογική έρευνα χωρίς ανάμειξη σε μικροπολιτικές εσωπανεπιστημιακές διενέξεις.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Ενα μεγάλο φλιτζάνι ελληνικού καφέ το πρωί και φαγητό όχι πριν από τις 2 το μεσημέρι.
Ο Ελληνας ήρωάς σας;
Ο Καραγκιόζης: κριτικός και καυστικός εκεί που πρέπει, ταπεινός όταν πρέπει και επαναστάτης με αιτία.
Παιγνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Ενα βότσαλο από την Κρήτη, που με συνοδεύει από το 1990.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Η μητέρα μου, που μας άφησε το 1993.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Φρέσκο τσουρέκι.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Φιλότιμο.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας από την Ελλάδα.
Νέες αναμνήσεις και… τυρί Μετσόβου.
Σταθμοί στη ζωή του
1989: Είσοδος στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών.
2001: Διδακτορικό δίπλωμα στην Κλασική Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης.
2008: Πρόσληψη στο Τμήμα Ιστορίας Τέχνης και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Columbia, όπου εργάζομαι πλέον ως associate professor.
2014: Εναρξη της ανασκαφής του ιερού του Ποσειδώνος στην αρχαία Ογχηστό της Βοιωτίας.