Ο 30χρονος Δημήτρης Δενδρινός μόλις επέστρεψε από αποστολή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για την αντιμετώπιση του Εμπολα στη Λιβερία και ήδη ετοιμάζεται να φύγει για τη Σιέρα Λεόνε. Ως υπεύθυνος παροχής υδάτων και δημόσιας υγιεινής, η δουλειά του είναι εξαιρετικά κρίσιμη για τη μη εξάπλωση του ιού: από το «στήσιμο» επιτόπιων καθαρών υποδομών μέχρι την απολύμανση των σορών πριν μπουν σε ειδικούς σάκους για την ταφή ή την αποτέφρωση. Από το ξέσπασμα της επιδημίας του Εμπολα στη Δυτική Αφρική, τον Μάρτιο, έχουν χαθεί 7.857 ζωές (σ.σ. επίσημα στοιχεία 31/12). Ανάμεσά τους και 13 μέλη του διεθνούς και του ντόπιου προσωπικού των ΓΧΣ. Αυτήν τη στιγμή βρίσκονται σε αποστολή στην περιοχή τρεις Ελληνες: δύο τεχνικοί και ένας συντονιστής ανθρώπινου δυναμικού. Αλλοι 30 Ελληνες επιχειρούν σε άλλα μέρη του κόσμου. Οι ΓΧΣ στηρίζονται σχεδόν αποκλειστικά σε ιδιωτικούς πόρους και δεν παίρνουν θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς σε πολεμικές διενέξεις.
Πώς αποφασίσατε να ενταχθείτε στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα;
Το κίνητρο ήταν να βοηθήσω άλλους ανθρώπους, αλλά και να ταξιδέψω και να γνωρίσω καταστάσεις.
Κάνετε δηλαδή ανθρωπιστικό τουρισμό;
Δεν είμαι τουρίστας. Δουλεύω σκληρά.
Γιατί να τρέχει κάποιος στην Αφρική όταν η ίδια του η χώρα πλήττεται από μια «ανθρωπιστική κρίση»;
Εχοντας ταξιδέψει σε χώρες όπως το Νότιο Σουδάν, η Αιθιοπία και η Συρία, έχω άλλη εικόνα για το τι σημαίνει ανθρωπιστική κρίση. Είναι όταν κάποιος αρρωσταίνει και δεν έχει άλλη επιλογή από το να καθίσει σπίτι του και να πεθάνει. Η Ελλάδα είναι ανεπτυγμένη χώρα με υποδομές και κοινωνικές δομές. Το κράτος έχει τη δυνατότητα, εάν υπάρχει πολιτική βούληση, να αντεπεξέλθει.
Ποια εικόνα κρατάτε στο μυαλό σας από την πρόσφατη αποστολή σας για τον Εμπολα στη Λιβερία;
Στη Μονρόβια βλέπαμε πτώματα στο δρόμο καθ’ οδόν προς το νοσοκομείο.
Η παρουσία των ΓΧΣ είναι σταγόνα στον ωκεανό;
Οχι! Μπορέσαμε να συγκεντρώσουμε τα περισσότερα κρούσματα Εμπολα στα δικά μας κέντρα, ώστε να επαναλειτουργήσουν οι υπηρεσίες της χώρας και για άλλες ασθένειες με μεγάλη θνησιμότητα, όπως η ελονοσία. Μέχρι να πάμε εμείς, ο δημόσιος τομέας υγείας είχε παραλύσει. Είχαν κλείσει όλα τα νοσοκομεία εξαιτίας της αδυναμίας τους να αντιμετωπίσουν τον ιό.
Η δική σας καθημερινή δουλειά ποια ήταν ακριβώς;
Η ομάδα μου επεξεργαζόταν τα λύματα από τα υγρά από τα σώματα των ασθενών και τις αποχετεύσεις και τα διοχετεύαμε σε λάκκους μακριά από τον υδροφόρο ορίζοντα. Ειδικά στον Εμπολα, εάν η χλωρίνη και το διάλυμα δεν ήταν σωστά, θα είχαμε μολυνθεί όλοι.
Δεν φοβηθήκατε μην κολλήσετε;
Εάν δεν υπάρχει φόβος, κάτι δεν πάει καλά. Προσωπικά διαχειρίζομαι το φόβο έχοντας πάρει όλα τα κατάλληλα μέτρα. Η στολή που φοράμε είναι ολόκληρη φτιαγμένη από πλαστικό και δεν αφήνει καθόλου δέρμα ακάλυπτο. Είναι λίγο επίπονη η διαδικασία: η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει και τους 50 βαθμούς Κελσίου και χάνεις πολλά υγρά.
Δημιουργούνται προσωπικές σχέσεις με τους ασθενείς υπό αυτές τις συνθήκες;
Προσπαθούμε να είμαστε όσο πιο ανθρώπινοι γίνεται, διότι καταλαβαίνουμε ότι είναι πολύ δύσκολο, ειδικά για τα παιδιά, να βλέπουν όλο αυτό το πράγμα. Προσωπικά είχα επαφή με τους ασθενείς όταν τους πήγαινα φαγητό ή όταν αλλάζαμε τους κουβάδες με τα λύματα. Αλλά νούμερο ένα μέλημά μου, ως αρχηγός της ομάδας, είναι να προσέχω την ασφάλεια του προσωπικού μας. Διότι ξέρουμε πολύ καλά ότι, από τη στιγμή που θα φέρουμε έναν ασθενή στο κέντρο, οι πιθανότητες να επιβιώσει είναι μειωμένες. Ευτυχώς, δεν έτυχε να κολλήσει κανένας όσο εγώ ήμουν υπεύθυνος. Δεν ξέρουμε, βέβαια, εάν όσοι μολύνθηκαν από το προσωπικό των ΓΧΣ μολύνθηκαν στα κέντρα μας ή εάν κουβαλούσαν ήδη τον ιό από τις επαφές τους με τον ντόπιο πληθυσμό.
Οι ίδιοι οι ασθενείς δέχονταν να εισαχθούν στο κέντρο, γνωρίζοντας ότι μάλλον θα πεθάνουν;
Προσπαθούμε να τους πείσουμε ότι η εισαγωγή τους είναι αναγκαία, όχι μόνο για το δικό τους καλό, αλλά και για το καλό της κοινότητας. Προσωπικά με άγγιξε όταν ένας ασθενής έθεσε ως μοναδικό όρο για να μπει να μην κάψουμε τα καλά του παπούτσια. Ηθελε να τα σώσει σε περίπτωση που θα γινόταν καλά.
Και;
Δυστυχώς, πέθανε.
Πώς αντεπεξέρχεστε ψυχολογικά;
Περνάμε όλοι από ψυχολόγο πριν φύγουμε και μόλις επιστρέψουμε από μια αποστολή.
Η διεθνής κοινότητα αντεπεξήλθε στην κρίση στη Δυτική Αφρική;
Οι ΓΧΣ μιλούσαμε για τον Εμπολα από τον Μάρτιο και μόλις στις 8 Αυγούστου η διεθνής κοινότητα κήρυξε τον Εμπολα παγκόσμια επιδημία και άρχισαν να δραστηριοποιούνται και άλλοι οργανισμοί όπως ο ΠΟΥ.
Εχει περιοριστεί σήμερα η επιδημία;
Εχει περιοριστεί στη Λιβερία, αλλά η κατάσταση σε άλλες χώρες της Δυτικής Αφρικής παραμένει απρόβλεπτη. Δεν υπάρχει όμως πρόβλημα για την Ευρώπη. Οι υποδομές είναι τέτοιες που θα καταπολεμηθεί γρήγορα και εύκολα.
Η Ελλάδα είναι «θωρακισμένη»;
Οι ΓΧΣ προτίμησαν, για μεγαλύτερη ασφάλεια, να με κρατήσουν στη Γενεύη για 21 ημέρες που είναι η περίοδος επώασης του ιού, διά παν ενδεχόμενον, πριν επιστρέψω στην Ελλάδα.
Το περιβάλλον σας φοβόταν να… σας ακουμπήσει μόλις επιστρέψατε;
Οχι. Το περιβάλλον μου ήταν σωστά ενημερωμένο. Δεν χρειάζεται καραντίνα. Ο ιός είναι μεταδοτικός μόνο όταν εκδηλωθούν συμπτώματα.
Θεραπεία θα βρεθεί;
Ο ιός Εμπολα υπάρχει από το 1976 και δεν υπάρχει κανένα φάρμακο και κανένα εμβόλιο! Τώρα έχει ξεκινήσει η έρευνα σε πειραματικό στάδιο, διότι αυτήν τη φορά ήρθε στην πόρτα μας και φοβήθηκε πάρα πολύ η Δύση.
Τι έχετε μάθει τα τελευταία δύο χρόνια;
Οτι μπορώ να επιβιώσω και με πολύ πιο απλά πράγματα. Δεν νομίζω ότι είμαι κάτι το ιδιαίτερο. Μεγάλωσα, όπως οι περισσότεροι, σε μια αστική κοινωνία με λαθεμένα πρότυπα. Ηθελα να έχω λεφτά.
Τώρα δεν θέλετε να βγάλετε λεφτά;
Σίγουρα θέλω. Αλλά δεν είναι αυτός ο κύριος στόχος.
Οι ΓΧΣ ήταν για εσάς και μια διέξοδος στην ανεργία που μαστίζει τους νέους στην Ελλάδα;
Ναι. Πριν ασχοληθώ με τους Γιατρούς, είχα αναγκαστεί να παρατήσω τις σπουδές μου στο Πολυτεχνείο για να εργαστώ και είχα περάσει απ’ όλα τα επαγγέλματα: μπαρ, οικοδομή, πούλαγα βιβλία…
Πώς ονειρεύεστε τη ζωή σας στο μέλλον;
Σχεδιάζω να συνεχίσω στους ΓΧΣ τα επόμενα χρόνια.
Εχετε κινδυνέψει ποτέ σοβαρά σε κάποια αποστολή;
Πιο πολύ έχω νιώσει ότι κινδυνεύω όταν οδηγώ μηχανή στην Αθήνα. Αν και μια φορά στη Συρία έσκασε ένας πύραυλος πολύ κοντά μας, στα 300 μέτρα, και χρειάστηκε να εκκενώσουμε την περιοχή.