Στα 22 της χρόνια, πεμπτοετής στη Νομική Σχολή Αθηνών, η Μυρτώ Σταυρίδη αναδείχθηκε καλύτερη ομιλήτρια στο «Τσάμπιονς Λιγκ» των Νομικών Σχολών στο Στρασβούργο και η ομάδα της ήρθε πρώτη στην κατηγορία «Καλύτερα δικόγραφα», αντιμετωπίζοντας δεκάδες κορυφαία πανεπιστήμια με παράδοση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως το Essex και το Queen Mary στο Λονδίνο. Το θέμα του διαγωνισμού -που κρίθηκε από δικαστές του Συμβουλίου της Ευρώπης- αφορούσε μια εικονική υπόθεση: Εάν ο γάμος δύο ομοφυλόφιλων γυναικών που έχει τελεστεί νόμιμα σε μια φανταστική χώρα θα πρέπει να αναγνωριστεί και σε μια άλλη φανταστική χώρα, η οποία όμως δεν έχει θεσπίσει σύμφωνο συμβίωσης για ομοφυλόφιλα ζευγάρια. Η υπόθεση περιπλεκόταν από το γεγονός ότι η μία γυναίκα βρισκόταν σε κώμα έπειτα από ατύχημα, ενώ η άλλη είχε μόλις γεννήσει παιδιά με ωάρια της πρώτης και με τεχνητή γονιμοποίηση. Τα άλλα δύο μέλη της ομάδας της Νομικής Σχολής Αθηνών ήταν η Δήμητρα Σεραφειμίδη και η Στέλλα Μαυρομάτη, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι στους 16 πρώτους βρίσκονται και οι ομάδες του ΑΠΘ και του Δημοκριτείου.
Με όσα συμβαίνουν στη χώρα, νιώθατε λίγο σαν το «outsider» του διαγωνισμού;
Η αλήθεια είναι ότι είχαμε μεγάλη δυσκολία με την έρευνα διότι, δυστυχώς, από πέρυσι το πανεπιστήμιο δεν πληρώνει, ώστε να έχουμε ηλεκτρονική πρόσβαση στις βιβλιοθήκες και σε όλα τα νομικά έγγραφα. Από την άλλη, είχαμε αυτοπεποίθηση! Μας βοήθησε η περσινή ομάδα της Νομικής Αθηνών με συμβουλές ακόμη και για το πότε να κάνουμε παύσεις κατά τη διάρκεια της αγόρευσης.
Πού αποδίδετε την πρωτιά σας;
Στην πολύ καλή συνεργασία μεταξύ μας. Αυτό είναι κάτι που δεν το είδα απαραίτητα σε άλλες ομάδες.
Γιατί η ομάδα σας δεν συμπεριλάμβανε αγόρια;
Η θεωρία που ακούστηκε είναι ότι το φετινό θέμα με τους ομοφυλόφιλους δεν ενδιέφερε πολύ τα αγόρια…
Ποια ήταν η δική σας άποψη για το θέμα του διαγωνισμού;
Πιστεύω ότι κάποιας μορφής νομική αναγνώριση για τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια θα έπρεπε να υπάρχει σε κάθε κράτος. Είναι ένα φλέγον θέμα αυτή την περίοδο για το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Υπήρχε δεδικασμένο;
Η μόνη γνωστή δίκη είναι η «Βαλλιανάτος και άλλοι κατά Ελλάδας», η οποία έθεσε κάποιες πολύ βασικές αρχές. Η Ελλάδα καταδικάστηκε το 2013 επειδή, ενώ έχει θεσπίσει ένα σύμφωνο συμβίωσης, έχει περιορίσει την εφαρμογή του μόνο στα ετερόφυλα ζευγάρια, και αυτό συνιστά αδικαιολόγητη διάκριση.
Μετά την καταδίκη, η Ελλάδα οφείλει να επεκτείνει το σύμφωνο συμβίωσης και στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια;
Το δικαστήριο δεν μπορεί να υποχρεώσει ένα κράτος να νομοθετήσει. Μόνο λίγα παραπάνω από τα μισά κράτη-μέλη στο Συμβούλιο της Ευρώπης έχουν θεσπίσει σύμφωνο συμβίωσης και για τους ομοφυλόφιλους.
Θα είχατε κερδίσει την εικονική δίκη εάν έπρεπε να υποστηρίξετε την αντίθετη άποψη;
Είμαστε έτοιμες για τα πάντα. Στη νομική επιστήμη δεν πρέπει να χάνεσαι σε ηθικά ζητήματα, αλλά να εστιάζεις στη νομική βάση. Το βασικό μας επιχείρημα θα ήταν ότι οι αιτούντες δεν είχαν εξαντλήσει όλα τα εθνικά ένδικα μέσα.
Είχατε ασχοληθεί με τη ρητορική ως μαθήτρια;
Δεν ήμουν στην ομάδα debate, διότι ήμουν πολύ ντροπαλή. Ο μόνος τρόπος να ξεπεράσω τη συστολή μου είναι όταν παθιάζομαι για ένα σκοπό. Ενώ σε ένα debate μπορεί να χρειαστεί να υπερασπιστείς κάτι εντελώς άσχετο, όπως τον ειδικό φόρο για τα τσιγάρα.
Ποια είναι τα όνειρά σας ολοκληρώνοντας τη Νομική;
Θέλω να βλέπω τη ζωή ενός ανθρώπου να αλλάζει. Θα ήθελα να πάω στην Παλαιστίνη ή στην Αφρική, όπου διακυβεύονται βασικά ανθρώπινα δικαιώματα: το δικαίωμα στη ζωή, να μη βασανίζεσαι, να μη γίνεσαι προϊόν εμπορίου.
Η Ελλάδα δεν αποτελεί «πεδίον δόξης λαμπρόν» γι’ αυτά που ονειρεύεστε;
Φοβάμαι ότι η δουλειά μου στην Ελλάδα δεν θα έχει αποτέλεσμα. Να σας πω ένα παράδειγμα; Υπάρχει μια συγκεκριμένη αλυσίδα φούρνων για την οποία, ακόμη και καθηγητές στη σχολή, μας έχουν προειδοποιήσει να μην αγοράζουμε καφέ επειδή λειτουργεί ως βιτρίνα για εμπόριο λευκής σαρκός. Ε, αυτό με τρελαίνει! Πώς μπορεί κάτι να είναι κοινό μυστικό και να μη γίνεται τίποτα!
Εάν είναι έτσι τα πράγματα, γιατί δεν θέλετε να πολεμήσετε εδώ για να αλλάξουν;
Ξέρω ότι είμαι μικρή για να έχω χάσει την πίστη μου σε αυτήν τη χώρα, αλλά νιώθω ότι, εάν δεν έρθει κάποιος διεθνής οργανισμός που να μπορεί να κινήσει τα νήματα, δεν θα αλλάξει τίποτα.
Δεν έχετε αργήσει να πάρετε το πτυχίο σας;
Για μένα άξιζε το ότι έχασα ένα εξάμηνο συμμετέχοντας στο Erasmus ή τώρα, με αυτόν το διαγωνισμό. Νομίζω ότι σε αυτήν τη διαδικασία έμαθα περισσότερα για τη μετέπειτα εξέλιξή μου απ’ ό,τι σε όλα τα προηγούμενα χρόνια της σχολής. Και… έχασα και ένα εξάμηνο λόγω καταλήψεων.
Είστε εναντίον των καταλήψεων;
Αντιλαμβάνομαι την αντίδραση, αλλά δεν είμαι σίγουρη ότι η κατάληψη είναι η καλύτερη λύση. Δεν μου αρέσει η τρομερή κομματικοποίηση που υπάρχει, το να πέφτει μια γραμμή από τον αρχηγό και εσύ πρέπει να την ακολουθήσεις ακόμη και εάν έχεις αντίθετη άποψη. Τώρα βλέπω ότι έχουν αρχίσει να έχουν λόγο και σχήματα από μη κομματικά ενταγμένους, στα οποία θα ήθελα να συμμετέχω.
Στη σημερινή κατάληψη της Νομικής Σχολής θα έπρεπε να εφαρμοστεί ο νόμος και να κληθεί η αστυνομία;
Κατ’ αρχάς πρέπει να διευκρινιστεί ότι αυτή η κατάληψη δεν γίνεται από φοιτητές, αλλά από αυτό που ονομάζεται «ομάδα αναρχικών». Δεν είμαι ωστόσο σίγουρη ότι θα ήθελα να μπει μέσα η αστυνομία. Φοβάμαι ότι θα χρησιμοποιήσουν υπερβολική βία.
Γίνατε δικηγόρος επειδή ήταν και η μητέρα σας;
Το αντίθετο! Η εικόνα που έχω για τη δικηγορία είναι ενός ανθρώπου που εργάζεται 10 – 12 ώρες την ημέρα και δεν πληρώνεται σχεδόν καθόλου πλέον. Πολλοί συναπόφοιτοί μου εργάζονται σε μεγάλα δικηγορικά γραφεία και ακόμα δεν αμείβονται.
Σπουδάσατε Νομική στην Ελλάδα από ανάγκη ή από επιλογή;
Από επιλογή. Εδώ αποκτάς πιο σφαιρική γνώση σε σχέση με το εξωτερικό όπου τα μαθήματα είναι περιορισμένα. Από την άλλη, στην Ελλάδα δεν αποκτάς καθόλου πρακτική εμπειρία. Τελειώνεις τη Νομική χωρίς ποτέ να έχεις δει πληρεξούσιο. Θα ήθελα να κάνω μεταπτυχιακό στην Αμερική και ίσως διδακτορικό στην Ευρώπη, διότι το ευρωπαϊκό σύστημα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι το πιο καινοτόμο στον κόσμο.
Οι γυναίκες στην Ελλάδα έχουμε ίσα δικαιώματα με τους άντρες;
Η νομοθεσία δεν μπορεί να αλλάξει το γεγονός ότι ακόμα ακούω μισογυνιστικά σχόλια όταν περνάω το δρόμο.