Ο Νίκος Κυρπίδης είναι βιολόγος, ερευνητής, επικεφαλής του Προγράμματος Προκαρυωτικής Γονιδιωματικής στο Joint Genome Institute του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ. Εχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία και είναι στη λίστα των 24 Ελλήνων επιστημόνων με τη μεγαλύτερη επιρροή παγκοσμίως για το 2014.
Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανος ως Ελληνας;
Αισθάνομαι υπερήφανος κάθε φορά που ακούω ή διαβάζω για τις επιτυχίες κάποιου Ελληνα, κυρίως εκτός αλλά και εντός των συνόρων μας. Ενας τόσο μικρός σε πλήθος λαός, που καταφέρνουμε να ακουγόμαστε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Αναρωτιέται κανείς πού θα μπορούσε να βρίσκεται σήμερα η χώρα μας εάν εφάρμοζε τις αξίες και το σύστημα που ο δικός μας πολιτισμός κληροδότησε σε όλο τον κόσμο.
Σε τι σας έκανε καλύτερο η διεθνής εμπειρία σας;
Η συναναστροφή με το καλύτερο πάντα σε βελτιώνει, τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά, ως άνθρωπο. Το σύστημα έξω μας προτρέπει να γίνουμε καλύτεροι, να εξαντλήσουμε τα όρια των δυνατοτήτων μας. Και αυτό γιατί δεν έχει χάσει τον κύριο στόχο του: να παράγει και να προάγει το καλύτερο. Ούτε να το μειώσει, ούτε να το φθονήσει, ούτε να το πολεμήσει, αλλά να το προστατεύσει και να το δυναμώσει.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Την ελληνική γλώσσα και την κριτική σκέψη.
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Ο Ελληνας έχει πολλές αρετές και μία από τις πιο βαριές κληρονομιές. Δυστυχώς, όμως, συχνά αρκούμαστε σ’ αυτά και η υπεροχή μας μετατρέπεται σε υστέρηση.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Eίναι μια μικρογραφία της ελληνικής κοινωνίας και υποφέρει από τα ίδια συμπτώματα με αυτήν. Το πρόβλημα δεν είναι στο ανθρώπινο δυναμικό ή ακόμη και στην πενιχρή χρηματοδότηση. Eίναι πρωτίστως κοινωνικό και αντανακλά τη σήψη θεσμών και αξιών που περνά η χώρα μας. Η έλλειψη αξιοκρατίας, η ανυπακοή στο νόμο αλλά και η αδυναμία κατανόησης ότι η παιδεία πρέπει να προστατευτεί από την ανάμειξη της πολιτικής και των κομμάτων – είναι όλα έννοιες που πρέπει να αλλάξουν για την αναγέννηση των ελληνικών πανεπιστημίων.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Η κοινωνία μας δεν πάσχει από έλλειψη καινοτόμων ιδεών ή ανθρώπων που στερούνται ικανοτήτων και οραμάτων. Πάσχει όμως από ανικανότητα οργάνωσης και έλλειψη εφαρμογής σε πολιτικό επίπεδο των συνθηκών που θα επιτρέψουν τη δημιουργία μιας θάλασσας καινοτόμων επιχειρήσεων, ανάλογων με αυτές που βλέπουμε σε λιγότερο προικισμένους αλλά σαφέστατα πιο επιτυχημένους λαούς. Εδώ θα επικέντρωνα, λοιπόν, την προσοχή μου.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Δύσκολο ερώτημα. Λυπάμαι εάν ακούγεται κυνικό, αλλά μια κοινωνία η οποία δεν έχει καταφέρει να πατάξει την αναξιοκρατία δεν μπορεί να ελπίζει σε αληθινές αριστείες. Τρέφεται κυρίως με πλασματικές.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Το παράδειγμα και την εμπειρία στους νέους. Γέφυρα ελπίδας για την αξιοποίηση νέων ταλέντων. Γνώση, τεχνογνωσία, όραμα και καινοτόμους ιδέες.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Στους νέους θα έλεγα ότι το να φύγουν έξω είναι μονόδρομος, αν έχουν υψηλούς στόχους και θέλουν να τους πετύχουν. Στους πιο μεγάλους θα έλεγα να αντισταθούν στην αναξιοκρατία και να γίνουν περισσότερο συλλογικοί και στη γενιά που προηγήθηκε από τη δική μου να παραδώσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα στους επόμενους, γιατί δυστυχώς απέτυχαν.
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Ουδέν κακόν αμιγές καλού. Σε περιόδους κρίσης λάμπουν το ελληνικό πνεύμα, το φιλότιμο και η ανθρωπιά που διακρίνουν τον λαό μας. Είμαι αισιόδοξος ότι η κρίση θα περάσει και θα είμαστε πολύ καλύτερα από πριν.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Το να έχω μια θέση από την οποία δεν θα μπορώ να προσφέρω ή να αξιοποιήσω την εμπειρία μου μπορεί να μου γέμιζε την τωρινή απουσία της Ελλάδας από τη ζωή μου, αλλά θα μου στερούσε την ανάγκη μου για πρόοδο, εργασία και προσφορά. Αν αλλάξουν ποτέ αυτές οι συνθήκες που με κρατούν μακριά, είμαι πάντα έτοιμος
να επιστρέψω.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Την κυριακάτικη ελληνική εφημερίδα.
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Ο πατέρας μου.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Βουτιά στο Αιγαίο τα ξημερώματα.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Η μητέρα μου.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Μαστίχα Χίου.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Φιλότιμο.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας από την Ελλάδα.
Γεύσεις, μυρωδιές, εικόνες και κυρίως ενέργεια.
Σταθμοί στη ζωή του
1963: Γεννήθηκε στις Σέρρες, όπου και μεγάλωσε.
1989: Πτυχίο Βιολογίας από το ΑΠΘ.
1996: Μεταδιδακτορικές σπουδές στις ΗΠΑ με τον νομπελίστα Carl Woese, που θεωρείται ο Δαρβίνος του 21ου αιώνα.
2005: Παντρεύτηκε την Τατιάνα Δρακάκη.
2010: Ανέλαβε τη διεύθυνση του μεγαλύτερου προγράμματος Μικροβιακής Γονιδιωματικής και Μεταγονιδιωματικής παγκοσμίως στο Joint Genome Institute, στο Berkeley.