Ο Γεράσιμος Λεωνίδας διδάσκει από το 1998 τυπογραφικό σχεδιασμό και είναι υπεύθυνος καθηγητής στο MA in Typeface Design στο Πανεπιστήμιο του Reading στην Αγγλία.
Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανος ως Ελληνας;
Δεν μου αρέσει αυτή η ερώτηση. Η υπερηφάνεια υπονοεί ότι είναι αξιομνημόνευτο να συμπεριφέρεσαι όσο καλύτερα μπορείς αυτό είναι το κατώφλι της ύβρεως. Οσο για την εθνικότητα, είναι ύποπτη έννοια: είναι η τομή της προσωπικής μας ιστορίας και πολύ επιλεκτικών νοημάτων, άρα σημαίνει άλλο πράγμα για τον καθένα.
Σε τι σας έκανε καλύτερο η διεθνής εμπειρία σας;
Μου έδωσε την αίσθηση του μέτρου. Η συναναστροφή με ανθρώπους με βαθιά γνώση και γνήσιο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση σε κινητοποιεί να είσαι ο καλύτερος εαυτός σου και σε μαθαίνει πώς να μην παίρνουν τα μυαλά σου αέρα.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Μια απέχθεια για την τυποποίηση, την παπαγαλία και τους κατασκευασμένους μύθους. Αλλά και αγάπη για την ιστορία και τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας, χάρη σε κάποιους υπομονετικούς και επίμονους δασκάλους που μου έδωσαν δεύτερες ευκαιρίες (γιατί ήμουν παιδί που δεν χώραγε στο σύστημα).
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Μεγαλώνουμε μαθαίνοντας να είμαστε ευέλικτοι, εφευρετικοί και αυτόνομοι: αξίες όλο και πιο πολύτιμες και θετική συνέπεια της δυσπιστίας προς τη δομημένη κοινωνία. Υστερούμε στη δημιουργία συστημάτων που χτίζουν μνήμη, υποστηρίζουν τη συνεργασία και προβάλλουν στόχους που υπερβαίνουν το προσωπικό και βραχυπρόθεσμο: οι αυτοκαταστροφικές συνέπειες της κοινωνικής δυσπιστίας.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Τέτοιες μέρες, τέτοια λόγια… Χρειάζεται αποκεντρωμένη διοίκηση και χρηματοδότηση που να πηγάζει, αλλά να μην ελέγχεται, από το κράτος. Ευέλικτη δομή, που να εστιάζει στην προώθηση της αριστείας, στην έρευνα και τη διδασκαλία. Με ανοιχτή αξιολόγηση αλλά και εμπιστοσύνη στους καθηγητές, αφού η καινοτομία και η προσφορά είναι ο πυρήνας της εργασίας τους. Με αυτονόητο στόχο την παγκόσμια κατάταξη και τις διεθνείς συνεργασίες στη ρίζα κάθε ερευνητικού και διδακτικού προγράμματος. Και, φυσικά, εντελώς απο-πολιτικοποιημένο.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Τρία πράγματα: πρώτον, ένα νομικό πλαίσιο που να επιτρέπει σε οποιονδήποτε να στήνει μια νέα επιχείρηση με αναπτυξιακό αντικείμενο έξω από κάθε επαφή με τον κρατικό μηχανισμό, για πέντε χρόνια. Δεύτερον, ένα δίκτυο ανεξάρτητων συμβούλων που θα λειτουργούν ως μέντορες σε νέους επιχειρηματίες. Τρίτον, ένα μηχανισμό για την αξιοποίηση ιδεών μέσα από τα πανεπιστήμια με μορφή ημι-ανεξάρτητων επιχειρήσεων. Start-ups, mentoring, spin-offs.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Στους ανθρώπους που σε καθημερινή βάση κοιτάζουν να κάνουν τη δουλειά τους έντιμα, καλύτερα από χθες, και με σεβασμό στους άλλους, παρά τα χαστούκια που τους δίνει μια συγκυρία για την οποία δεν φταίνε και κόντρα στον πειρασμό της απόγνωσης και της οργής.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Εμπειρία κυρίως σε ζητήματα οργάνωσης, προώθησης καλών πρακτικών και υποστήριξης της καινοτομίας. Και μια συνεχή υπενθύμιση ότι η Ελλάδα πρέπει να έχει στόχο το παγκόσμιο επίπεδο, όχι το τοπικό, αλλά χωρίς το άλμα της μετοίκησης, που για πολλούς δεν είναι ρεαλιστικό.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Τίποτα. Θα ντρεπόμουν να μιλήσω, από σεβασμό για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν όσοι ασχολούνται με την τυπογραφία σε ελληνικά πανεπιστήμια.
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Τα μαθήματα της κρίσης είναι σε επίπεδο δομών και μηχανισμών, και είναι πολύ νωρίς για να διαπιστώσουμε αν μάθαμε κάτι ως κοινωνία. Αλλά τα παθήματα της κρίσης, που είναι σε επίπεδο ατομικό και οικογενειακό, εισπράττονται ακέραια και, από ό,τι φαίνεται, χωρίς ανάπαυλα.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Την πανεπιστημιακή δομή που ανέφερα παραπάνω και ένα Δημόσιο που να υποστηρίζει την κοινωνία, αλλά και να είναι παντελώς απόν από την καθημερινή ζωή μου.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Εξετάζω με δυσπιστία κάθε φιρμάνι που έρχεται από την ιεραρχία, με αλλεργία σε κάθε γραφειοκρατία, που με υποψιάζει ότι υπάρχει για να αναπαράγεται και όχι για να με εξυπηρετήσει.
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Ο Ηλίας Πετρόπουλος, πρωτοπόρος ερευνητής μιας Ελλάδας που δεν ξέρουμε ακόμα πώς να τη συμφιλιώσουμε με τη συνείδησή μας.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Το φλοίσβο.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Τον πατέρα μου να διαβάζει στην πολυθρόνα.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Της αλμύρας του θαλασσινού αέρα.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
«Παλικάρι μου», για τους γιους μου.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας από την Ελλάδα.
Βιβλία και μια ματιά κλεφτή προς το Αιγαίο.
Σταθμοί στη ζωή του
1968: Γεννήθηκε στην Αθήνα από σόγια ναυτικών και ταξιδευτών.
1994: Εφυγε για την Αγγλία, για ένα στοίχημα τριών-τεσσάρων ετών. Επεσε έξω σε αυτό…
1998: Ξεκίνησε η μακρόχρονη συνεργασία του με την Adobe για τη σωστή υποστήριξη των Ελληνικών σε επαγγελματικές εφαρμογές, θέτοντας τον πήχη για άλλες εργασίες.
2003: Συνεργάζεται με τη Microsoft για τις νέες ελληνικές γραμματοσειρές στο Office.
2015: Η δεκαπενταετής επέτειος του μεταπτυχιακού προγράμματος που άνοιξε και οριοθέτησε έναν καινούργιο τομέα έρευνας και διδασκαλίας.