Η Εύη Γιαννακάκου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Μοριακής Φαρμακολογίας και Ογκολογίας στη Σχολή Ιατρικής, τμήμα Αιματολογίας και Ογκολογίας, στο Ιατρικό Κολλέγιο Weill Cornell του Πανεπιστημίου Cornell στη Νέα Υόρκη.
Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανη ως Ελληνίδα;
Κάθε μέρα αισθάνομαι υπερήφανη που είμαι Ελληνίδα. Ως ερευνήτρια στις βιοϊατρικές επιστήμες, βλέπω ότι μόνο η ελληνική γλώσσα έχει τη δυνατότητα να περιγράψει μονολεκτικά ιατρικούς όρους και πολύπλοκες βιολογικές και μοριακές λειτουργίες. Στους φοιτητές μου λέω συχνά: «Εάν ξέρατε Ελληνικά, θα καταλαβαίνατε αμέσως τι σημαίνουν οι διάφοροι επιστημονικοί όροι». Πιστεύω ότι η γλώσσα μας θα έπρεπε να καθιερωθεί ως βασικό μάθημα των θετικών επιστημών παγκοσμίως.
Σε τι σας έκανε καλύτερη η διεθνής εμπειρία σας;
Στο να καταλάβω ότι η βασική κινητήρια δύναμη για την επιτυχία είναι η προσωπική προσπάθεια, η οποία ανταμείβεται όταν υπάρχει αξιοκρατία. Επίσης μου έμαθε την αξία της συλλογικής προσπάθειας, που είναι κάτι που δεν πολυεφαρμόζεται στη χώρα μας.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Τη διδαχή των αρχών της αριστείας και της ευγενούς άμιλλας.
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Νομίζω ότι, ενώ οι Ελληνες είναι οξυδερκείς και ευπροσάρμοστοι, τους χαρακτηρίζει έλλειψη προγραμματισμού και προχειρότητα.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Το ελληνικό πανεπιστήμιο παράγει ακόμη και σήμερα καλούς Ελληνες επιστήμονες. Η ανταγωνιστικότητά του πλήττεται από την εξάρτησή του από το κράτος, την πελατειακή σχέση των καθηγητών με τους πολιτικούς και από την έλλειψη αξιοκρατίας. Πρέπει να υιοθετήσει τις επιτυχημένες δομές πανεπιστημίων του εξωτερικού, δηλαδή αυτόνομη διοίκηση και απεξάρτηση από το κράτος. Η σχέση του με χρηματοδοτικούς φορείς, όπως η Ευρωπαϊκή Ενωση, θα πρέπει να είναι άμεση και όχι μέσω του κράτους, κάτι που οδηγεί σε φαινόμενα διαφθοράς, άσκοπης σπατάλης και έλλειψης διαφάνειας. Σε χώρες με περιορισμένους πόρους όπως η Ελλάδα, πρέπει να εστιάσουμε σε τομείς στους οποίους διακρινόμαστε και έχουμε συγκριτικό οικονομικό πλεονέκτημα.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Για να δοθεί ώθηση στην καινοτομία στην Ελλάδα, θα πρέπει να γίνει σοβαρή προσπάθεια απελευθέρωσης της οικονομίας, έτσι ώστε να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις χρηματοδότησης από τον ιδιωτικό τομέα νέων ιδεών και καινοτόμων εφευρέσεων. Επίσης, χρειάζεται σοβαρή μείωση της γραφειοκρατίας και να αναπτυχθούν οι τομείς προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας και το νομικό δίκαιο για διπλώματα ευρεσιτεχνίας.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Δυστυχώς η αριστεία χλευάζεται στην Ελλάδα, με αποκορύφωμα την πρόσφατη δήλωση του υπουργού Παιδείας ότι «αποτελεί ναζιστικό κατάλοιπο». Επί του πρακτέου η αριστεία δεν ανταμείβεται στη χώρα μας και η προώθηση των ανθρώπων στον επαγγελματικό χώρο στην Ελλάδα δεν γίνεται με βάση αυτήν, αλλά τις κοινωνικές και πολιτικές διασυνδέσεις. Ετσι, οι νέοι στην Ελλάδα δεν έχουν κανένα κίνητρο για να αριστεύσουν.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Να βοηθήσουν όχι μόνο με τη μεταφορά τεχνογνωσίας και τεχνολογίας, αλλά και με τις διασυνδέσεις που έχουν με κυβερνητικούς και ιδιωτικούς φορείς του εξωτερικού. Για να υπάρξει ουσιαστικό αποτέλεσμα, θα πρέπει οι Ελληνες να θέλουν να αποδεχθούν αυτού του είδους τη βοήθεια και να είναι ανοιχτοί στις προτεινόμενες λύσεις, ώστε όλες αυτές οι προσπάθειες να γίνουν με τη συμμετοχή κυβερνητικών φορέων για να επιτευχθούν οι δομικές αλλαγές που χρειάζεται η χώρα.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Οι Ελληνες πανεπιστημιακοί πρέπει να σταματήσουν να έχουν παθητική στάση και να πολεμήσουν την ευνοιοκρατία, η οποία έχει δημιουργήσει νοσηρούς δεσμούς του πανεπιστημίου με την πολιτεία. Πρέπει να οργανωθούν έτσι ώστε να ασκήσουν πίεση, να επηρεάσουν τις πολιτικές εξελίξεις με στόχο την αποδέσμευση του πανεπιστημίου από την πολιτική και την πολιτεία. Σε πιο άμεσο επίπεδο, οι συνάδελφοί μου θα πρέπει να δημιουργήσουν συνεργασίες με ερευνητικά ιδρύματα του εξωτερικού, έτσι ώστε να δώσουν ευκαιρίες στους φοιτητές.
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Οτι οι Ελληνες που δουλεύουν στο χώρο παροχής υπηρεσιών έγιναν ξαφνικά πιο ευγενικοί και άρχισαν να καταλαβαίνουν την έννοια της εξυπηρέτησης του πελάτη.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Εάν υπήρχε η δυνατότητα ουσιαστικής προσφοράς στον ερευνητικό χώρο πέρα από τίτλους και «καρέκλες».
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Να φιλάω σταυρωτά στα μάγουλα γνωστούς και φίλους όταν τους συναντώ.
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Δεν πιστεύω στους ήρωες. Πιστεύω ότι όλοι μαζί είμαστε καλύτεροι από τον καθένα μας μόνο του.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Tους κόκκους άμμου στην αγαπημένη μου παραλία στην Αττική.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Της μητέρας μου – της μιλάω σχεδόν καθημερινά στο τηλέφωνο.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Φράουλες με ζάχαρη και κονιάκ.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Φιλότιμο.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας από την Ελλάδα.
Την αγάπη και τη ζεστασιά που δίνουν η οικογένεια και οι φίλοι μου.
Σταθμοί της ζωής της
1993: Μετάβαση στις ΗΠΑ για διδακτορικό στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας.
1999: Γάμος με τον Δημήτρη Παπανικολάου.
2000: Πρόσληψη από το Πανεπιστήμιο Emory ως επίκουρης καθηγήτριας στην Ιατρική Σχολή και στο Αντικαρκινικό Ινστιτούτο Winship Cancer Institute.
2005: Πρόσληψη στο Πανεπιστήμιο Cornell ως αναπληρώτριας καθηγήτριας και γέννηση της κόρης της Εμμας.
2009: Γέννηση της κόρης της Αγγελικής.