Στα μέσα του 20ού αιώνα η επιχειρηματική δραστηριότητα του Πρόδρομου Μποδοσάκη περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, βιομηχανίες, ναυτιλιακές εταιρείες και μεταλλεία που κάλυπταν το 35% του βιομηχανικού δυναμικού της χώρας. Ο Δημήτρης Βλαστός βρέθηκε κοντά του από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 και υπήρξε ένας από τους στενότερους συνεργάτες του στο Ιδρυμα Μποδοσάκη που ιδρύθηκε το 1973.
Με σπουδές οικονομικών και νομικών στο Αριστοτέλειο της Θεσσαλονίκης και στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, ο κ. Βλαστός άρχισε την επαγγελματική του σταδιοδρομία ως στέλεχος της Οικονομικής Επιτροπής για την Ευρώπη των Ηνωμένων Εθνών και, εν συνεχεία, σε μεγάλους οργανισμούς όπως η Shell και η ΕΤΒΑ πριν ενταχθεί στις εταιρείες του Ομίλου Μποδοσάκη. Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης το Ιδρυμα Μποδοσάκη τρέχει το πρόγραμμα «Είμαστε Ολοι Πολίτες» για την ενδυνάμωση και την ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών στη χώρα μας και (σε συνεργασία με το γραφείο χρηματοδοτικού μηχανισμού του ΕΟΧ) έχει διαθέσει περισσότερα από επτά εκατομμύρια ευρώ σε ΜΚΟ για την ανάπτυξη των δομών και των δράσεών τους.
Τι είδους πολίτες είμαστε οι Ελληνες;
Αδιαπαιδαγώγητοι. Ο μόνος τρόπος να ωριμάσουμε είναι μέσα από την κοινωνία των πολιτών όπου τα άτομα συνεργάζονται εθελοντικά για να λύσουν κοινά προβλήματα ή να προαγάγουν κοινές αξίες. Δυστυχώς, σύμφωνα με έρευνα του διεθνούς οργανισμού Charities Aid Foundation, η Ελλάδα κατέχει μεγαλοπρεπώς την 135η θέση στον εθελοντισμό επί 135 χωρών.
Οι εθελοντές θα σώσουν την Ελλάδα;
Μέσα από τον εθελοντισμό γινόμαστε καλύτεροι πολίτες. Η κοινωνία των πολιτών είναι ένα μεγάλο σχολείο δημοκρατίας. Εκεί μαθαίνουμε να ακούμε και να ανεχόμαστε την αντίθετη γνώμη. Βεβαίως, πώς να ανθίσει ο εθελοντισμός στην Ελλάδα όταν είναι παράνομος; Οποιοι χρησιμοποιούν εθελοντές κινδυνεύουν να τους επιβάλει πρόστιμο η επιθεώρηση εργασίας! Δεν υπάρχει νομικό πλαίσιο που να ρυθμίζει την πιστοποίηση, τη διαφάνεια, τη διακυβέρνηση και, κυρίως, την αξιολόγηση του έργου των ΜΚΟ.
Συνεπώς η καχυποψία του κόσμου απέναντι στις ΜΚΟ είναι δικαιολογημένη;
Τη δεκαετία του ’90 δημιουργήθηκαν πολλές οργανώσεις-μαϊμούδες που έλαβαν τεράστια ποσά από το κράτος. Προσωπικά νομίζω ότι, πλέον, η πλειοψηφία των ΜΚΟ λειτουργεί σωστά. Βεβαίως, για τίποτα δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι όσο δεν υπάρχει ελεγκτική διαδικασία. Εμείς κάνουμε συνέχεια lobbying για να εισαχθούν κανόνες λογοδοσίας. Προσπάθησα πολλές φορές να εξηγήσω και στον Γιώργο Παπανδρέου και στον Αντώνη Σαμαρά την ανάγκη ρύθμισης ώστε να αποκατασταθεί η αξιοπιστία του χώρου.
Και αποτύχατε;
Εχουμε αποτύχει, αλλά συνεχίζουμε. Τώρα βρισκόμαστε πάλι στο μηδέν και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε διακομματική ομάδα.
Είναι σωστό να πρωτοστατεί ένα ίδρυμα στην εισαγωγή μιας νομοθεσίας;
Απλώς βοηθάμε όπως μπορούμε. Σχεδόν σε όλη την Ευρώπη γίνεται διαβούλευση με τις κοινωνικές οργανώσεις στα θέματα κοινωνική νομοθεσίας. Στην Αγγλία ο Κάμερον δημιούργησε την Big Society για να εδραιώσει τη συνεργασία ανάμεσα στο κράτος, τις οργανώσεις και τις επιχειρήσεις. Στη Λετονία έχουν εκπροσώπους ΜΚΟ στο υπουργικό συμβούλιο ως παρατηρητές.
Στην Ελλάδα γιατί δεν σας ακούνε;
Ποσώς ενδιαφέρονται! Εχω την εντύπωση ότι οι πολιτικοί θεωρούν ότι μία ισχυρή κοινωνία των πολιτών δεν είναι προς το συμφέρον τους. Γιατί αποτελεί φραγμό στην αδηφάγα προσπάθεια του κράτους να κυριαρχήσει και να ελέγξει το σύνολο της κοινωνίας κάνοντάς τη βορά στο κόμμα.
Ενώ εάν λειτουργούσε η κοινωνία των πολιτών;
Εάν την τελευταία πενταετία έχει διατηρηθεί ο κοινωνικός ιστός, αυτό οφείλεται στην εμβάθυνση της κοινωνίας των πολιτών. Μια κοινωνική οργάνωση βρίσκεται πολύ κοντά στη βάση και κάθε ενέργεια που θα κάνει κοστίζει το ένα πέμπτο από αυτήν που θα έκανε το κράτος. Να σας πω ένα παράδειγμα; Πολύ διαφορετικά, πιο γρήγορα, πιο πρακτικά και με περισσότερη γνώση μεταχειρίζεται η PRAXIS ένα παιδάκι που αρρωσταίνει από ό,τι ένα κρατικό νοσοκομείο.
Οι κοινωνικές οργανώσεις έχουν υποκαταστήσει το κράτος;
Εχουν αυξηθεί κατά 40% τα αιτήματα προς τις κοινωνικές οργανώσεις και όλο το βάρος της περίθαλψης έχει μεταφερθεί στην πλάτη τους. Αλλά το κράτος τις πνίγει, τις εξαφανίζει και τους δημιουργεί συνέχεια προβλήματα. Δεν είναι μόνο ότι δεν φτιάχνει το νομικό πλαίσιο για τη σωστή λειτουργία τους, είναι και ότι τις φορολογεί για κάθε δραστηριότητα. Εμείς έχουμε φόρο 30,5% και δεν εξαιρείται ούτε το εισόδημα που διατίθεται για τους σκοπούς μας.
Εχετε σκεφτεί να μεταφέρετε την έδρα του Ιδρύματος Μποδοσάκη στο…Λιχτενστάιν;
Θα ήταν δώρο άδωρο. Το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών μας στοιχείων είναι στην Ελλάδα. Ο Μποδοσάκης ήταν ελληνοκεντρικός και ελληνολάτρης.
Μπορεί να πτωχεύσετε;
Εάν κατέρρεε το τραπεζικό σύστημα, είναι βέβαιο. Ηδη οι πόροι του Ιδρύματος μειώνονται ραγδαία.
Είστε δηλαδή ο φτωχός συγγενής του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος;
Ο,τι παρέλαβα, νομίζω ότι το αβγάτισα. Απλώς άλλοι ενήργησαν σοφότερα την κατάλληλη στιγμή. Ο Νιάρχος είχε όλα του τα χρήματα έξω και βρέθηκε μετά και ο Ανδρέας (σ.σ. Ανδρέας Δρακόπουλος, πρόεδρος του ΙΣΝ) κάνει πολύ καλή δουλειά.
Σύγχρονοι ευεργέτες υπάρχουν να βοηθήσουν την Ελλάδα ή δεν βγαίνουν πια τόσο πολλά χρήματα;
Υπάρχει πολύ μεγάλος πλούτος ανάμεσα στους Ελληνες εφοπλιστές αλλά νομίζω ότι δεν υπάρχει αντίστοιχος πατριωτισμός.
Ο Μποδοσάκης, ο Ωνάσης και ο Νιάρχος ήταν πατριώτες στην πλάτη του λαού, αγκαλιά με την εκάστοτε πολιτική εξουσία;
Ασφαλώς χρησιμοποίησαν τις πολιτικές τους γνωριμίες και κάθε ευκαιρία που τους έδινε το σύστημα. Οποιος κι αν ήταν στη θέση τους θα έκανε το ίδιο – ίσως λιγότερα, επειδή δεν θα είχε την ίδια ευφυΐα. Το θέμα είναι εάν οι πόροι επενδύθηκαν σωστά και απέδωσαν ή εάν έγιναν καταθέσεις στις ελβετικές τράπεζες.
Εχουμε διαφύγει τον κίνδυνο ως χώρα;
Καθόλου! Ο κίνδυνος είναι παρών και απειλητικότατος και, όσο καταγινόμαστε με τα όργανα και τις συνελεύσεις, απλώς χάνουμε δισεκατομμύρια από την πραγματική οικονομία. Νέοι άνθρωποι, παιδιά που θέλουν να κάνουν κάτι στη ζωή τους και οικογενειάρχες που θέλουν να πληρώσουν υποχρεώσεις είναι διαλυμένοι.
Οπότε μήπως η ενασχόληση με την κοινωνία των πολιτών αποτελεί πολυτέλεια για τους Ελληνες αυτές τις ώρες;
Οχι, γιατί εάν ρυθμιστεί σωστά, μπορεί να εξελιχθεί σε πολύ δυνατό κομμάτι της οικονομίας. Ξέρετε ότι στην Αμερική ο χώρος της κοινωνίας των πολιτών αντιπροσωπεύει το 5,5% του ΑΕΠ -1,2 τρισεκατομμύριο δολάρια- και απασχολεί έντεκα εκατομμύρια ανθρώπους; Οτι στην Αγγλία είναι ο πρώτος εργοδότης, με δεύτερο το Εθνικό Σύστημα Υγείας;
Τι σας έχει συγκινήσει περισσότερο τα χρόνια της κρίσης;
Το πνεύμα αλληλεγγύης και αυτοθυσίας που βλέπουμε σε απλούς ανθρώπους και που έρχεται σε αντίθεση με τη γενικότερη εικόνα.
Πού ανήκετε πολιτικά;
Είμαι αδέσμευτος πολίτης.