Φέτος, λίγο πριν κλείσει τα 50 του χρόνια, ο Χρήστος Χωμενίδης τιμήθηκε με δύο βραβεία κοινού. Το τελευταίο του βιβλίο «Νίκη» (Εκδόσεις Πατάκη, 2014), στο οποίο τα βιώματα της μητέρας του, ξεκινώντας από τα χρόνια της Κατοχής και του Εμφυλίου, ταυτίζονται με την ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, βραβεύτηκε ως το καλύτερο ελληνικό μυθιστόρημα της χρονιάς από τα Public αλλά και από το ηλεκτρονικό λογοτεχνικό περιοδικό «Αναγνώστης». Εγγονός δύο κορυφαίων στελεχών της Αριστεράς, του βουλευτή του ΚΚΕ και της ΕΔΑ Βασίλη Νεφελούδη και του ήρωα της Εθνικής Αντίστασης Χρήστου Χωμενίδη, εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα με διθυραμβικές κριτικές το 1993 όταν εξέδωσε το «Σοφό Παιδί»: ένα μυθιστόρημα για τη μεταπολίτευση –από το «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» μέχρι την Αλλαγή του ’81– μέσα από την ανατρεπτική ματιά ενός μαθητή (στο Κολλέγιο Αθηνών). Εκτοτε έχει γράψει άλλα επτά μυθιστορήματα και τρεις συλλογές διηγημάτων, τα περισσότερα εκ των οποίων παρέμειναν για πολλές εβδομάδες στους καταλόγους των ευπώλητων.
Τα βραβεία κοινού έχουν λογοτεχνική αξία ή οι αναγνώστες επιλέγουν απλώς τα πιο εύπεπτα βιβλία;
Δεν έχω πάρει ποτέ κανένα άλλο βραβείο στη ζωή μου. Ούτε από τον Εξωραϊστικό Σύλλογο… Κουτσούφλιανης. Αρα δεν έχω κανένα λόγο να αναλύω τη χαρά μου και να την κάνω κομματάκια.
Πολυγραφότατος και ούτε ένα κρατικό βραβείο λογοτεχνίας;
Νομίζω ότι έκανα ό,τι μπορούσα ως δημόσια παρουσία για να μην πάρω ποτέ βραβείο. Δεν λέω ότι τα βραβεία είναι σικέ. Είναι όμως ανθρώπινο κάποιοι να αντιπαθούν κάποιους ανθρώπους.
Ενοχλεί η δημόσια παρουσία σας;
Φέρνω μερικούς σε αμηχανία.
Γιατί σας αρέσει να εκτίθεστε και να προκαλείτε;
Εκτίθεμαι διότι είμαι πολίτης. Από εκεί και πέρα, είμαι ένας πολίτης με συγκεκριμένη ιδιοσυγκρασία. Αν διαβάσει κάποιος έστω και ένα βιβλίο μου, θα δει ότι εκφράζομαι για τα δημόσια πράγματα με την ίδια ελευθεροστομία με την οποία γράφω.
Κάθε Ελληνας θέλει να γράψει ένα βιβλίο για τη μητέρα του και απλώς εσείς τα καταφέρατε;
Η «Νίκη» δεν είναι ένα βιβλίο για τη μάνα μου. Εχει κεντρική ηρωίδα εκείνη, αλλά γύρω της εξυφαίνεται μια ολόκληρη εποχή. Ούτε είχα ανοιχτούς λογαριασμούς μαζί της ή πράγματα που ήθελα να της πω και δεν πρόλαβα. Αρρώστησε και ταλαιπωρήθηκε οικτρά πριν πεθάνει και μου δόθηκε η ευκαιρία να της δείξω εμπράκτως πόσο την αγαπούσα. Και όλο αυτό είναι πολύ συγκινητικό για μένα.
Γιατί γράψατε τη «Νίκη»;
Ηθελα να βρω μια ευκαιρία να μεταφέρω στην κόρη μου όλη την ατμόσφαιρα που έζησα ως παιδάκι. Είχα την τύχη το σόι μου να αποτελείται από ανθρώπους που έλαβαν θέση στα συγκλονιστικά γεγονότα του 20ού αιώνα.
Ο κόσμος του βιβλίου σας βρίσκει αναλογίες στη σημερινή Ελλάδα;
Υπάρχει και σήμερα ένας οιονεί διχασμός. Δύο αντιμαχόμενες αντιλήψεις. Η μία θέλει την Ελλάδα μια ανοικτή κοινωνία που να λειτουργεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που λέγεται Ευρώπη και η άλλη τη θέλει απομονωμένη. Προσωπικά θεωρώ ότι, οψέποτε γίνουν εκλογές, πρέπει να δημιουργηθεί μία φιλοδυτική δημοκρατική παράταξη η οποία να πιστεύει ότι μια χώρα για να έχει αξιοπρέπεια πρέπει να παράγει και να εξοφλεί τα δάνειά της. Οχι να είναι με το ένα χέρι υψωμένο έτοιμη να βαρέσει και με το άλλο απλωμένο έτοιμη να ζητιανέψει.
Τι θα έλεγαν οι αριστεροί παππούδες σας για τα φιλελεύθερα πιστεύω του εγγονού τους;
Πιστεύω ότι και ο Νεφελούδης και ο Χωμενίδης θα εξέφραζαν σήμερα τη φιλελεύθερη αριστερά. Η αριστερά, εάν έχει κάποιο νόημα, είναι η εξέλιξη του αστικού κόσμου και όχι η ανατροπή του.
Θα θέλατε να πολιτευτείτε;
Στη Βουλή πρέπει να μπαίνουν άνθρωποι με συγκεκριμένη γνώση για τα προβλήματα και όχι… εύγλωττοι άνθρωποι. Εμένα το υπαρξιακό μου στοίχημα είναι η συγγραφή.
Εάν γράφατε βιβλίο με θέμα την κρίση ποιο τέλος θα προβλέπατε;
Δεν ξέρω τι θα προέβλεπα, ξέρω τι θα ήθελα. Πιστεύω ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να είναι η χώρα στην οποία θα έρχονται άνθρωποι απανταχού της γης για να απελευθερώνονται από τη ρουτίνα της κανονικής τους ζωής τρώγοντας υπέροχα προϊόντα και φοιτώντας σε διεθνή πανεπιστήμια. Αυτό δεν ήθελε ο Αγγελος Σικελιανός; Να γίνει η Ελλάδα πάλι ομφαλός του πολιτισμού; Αλλά και μεταπολεμικά δεν είναι τυχαίο που ο «κανονικός» Καραμανλής ανέθεσε σε έξι ζωγράφους να φτιάξουν από ένα δωμάτιο στο Μον Παρνές στην Πάρνηθα. Στον Τσαρούχη, στον Κόντογλου, στον Εγγονόπουλο…
Εχουμε αντίστοιχους διανοούμενους σήμερα;
Στα εικαστικά έχουμε. Τον Γιώργο Ρόρρη, τον Ζάχο Ξαγοράρη, τον Αλέξη Βερούκα. Αν φτιάξουμε το γήπεδο θα φανούν και οι παίκτες. Γιατί να μην αντιμετωπίζουμε την Ελλάδα σαν έργο τέχνης;
Προσωπικά πώς επηρεαστήκατε από την κρίση;
Αισθάνομαι σαν το λιοντάρι στο κλουβί. Δεν μπορώ να πω «αγοράστε τα βιβλία μου και δεν με ενδιαφέρει τίποτα». Συντονίζομαι απολύτως με το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Συντονίζεστε κοινωνικά από μικρός εξαιτίας των δύσκολων παιδικών σας χρόνων;
Ζήσαμε ένα διάστημα με λίγα λεφτά, αλλά έτσι ζούσαν όλοι τότε. Τι δύσκολα παιδικά χρόνια; Αφού είχαμε πολλά βιβλία. Και μπομπινόφωνο όπου ακούγαμε κλασική μουσική και Beatles και Σαββόπουλο. Και αγαπιόμαστε και πηγαίναμε βόλτα στο πάρκο. Ε, δεν είμαι και ο Βασίλης Καΐλας.
Είστε όμως ο Βασίλης Καΐλας του Κολλεγίου Αθηνών;
Το Κολλέγιο ήταν τότε ένα σχολείο με μεσοαστούς. Περισσότερο έχω υποστεί bullying επειδή είχα αφάνα μαλλί και η μαμά μου είχε την εντύπωση ότι είχε πλάκα να με ντύνει σαν χίπη -με αποτέλεσμα να μοιάζω λίγο σαν τον μικρό Μάικλ Τζάκσον-, παρά για την οικονομική μας κατάσταση.
Συγγραφέας γίνατε από τύχη ή από επιλογή;
Από επιλογή! Είναι πολύ σκληρό επάγγελμα. Εάν πρέπει να λιώσει ένα πλήκτρο στον υπολογιστή, αυτό είναι το «delete». Συγγραφέας είναι αυτός που κυρίως σβήνει – όχι αυτός που γράφει. Πώς το λέει ο μεγάλος Κύπριος ποιητής Κώστας Μόντης; «Δεν έχεις τίποτα να πεις, κύριε. Γιατί ηνώχλησες τις λέξεις;»
Εσείς έχετε κάτι να πείτε;
Εχω μια προσωπική μυθολογία φτιαγμένη με τα υλικά της ζωής μου, που εμπλουτίζεται συνέχεια από όσα βλέπω γύρω μου διότι έχω ακόμα την ικανότητα να εντυπωσιάζομαι.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που τα δύο πιο επιτυχημένα βιβλία σας, το «Σοφό Παιδί» και η «Νίκη», είναι αυτοβιογραφικά;
Ολα τα βιβλία είναι αυτοβιογραφικά, χωρίς όμως αυτή η διαδικασία να είναι κυριολεκτική.
Ο θάνατος του πρώτου σας παιδιού βρήκε λογοτεχνική διέξοδο;
Είναι ένα τόσο οριακό γεγονός που πάντα σε απασχολεί. Εχω γράψει γι’ αυτό τόσο κεκαλυμμένα που κανείς δεν το κατάλαβε. «Ο κόσμος στα μέτρα του» είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που νόμιζε ότι τα είχε όλα στα μέτρα του.
Και ο έρωτας;
Αυτό δεν θα το συζητήσω διότι περιφρουρώ τον προσωπικό μου χώρο.