Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανος ως Ελληνας;
Στους Ολυμπιακούς του 2004. Ολη η Ελλάδα έλαμπε, είχε κέφι και πάνω απ’ όλα έφερε αποτέλεσμα – έδειξε σ’ όλο τον κόσμο τι μπορούν να κάνουν οι Ελληνες όταν δουλεύουν μαζί.
Σε τι σας έκανε καλύτερο η διεθνής εμπειρία σας;
Ο Καναδάς είναι χώρα μεταναστών κι έτσι δουλεύω με φοιτητές, συναδέλφους και φίλους απ’ όλο τον κόσμο. Παράλληλα, η έρευνά μου εστιάζεται σε διεθνή θέματα, οπότε έχω συνεργασίες σε περισσότερες από 20 χώρες. Εμαθα ότι όλοι οι λαοί έχουν δυνατά και αδύνατα σημεία, ιδιαιτερότητες που πρέπει να σεβόμαστε.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Να σκέφτομαι κριτικά και δημιουργικά. Από το Δημοτικό μέχρι την ΑΣΟΕΕ και τον στρατό οι καιροί ήταν δύσκολοι – ή επαγρυπνούσες ή χανόσουν. Ευτυχώς, είχα καταπληκτικούς δασκάλους κι έτσι δεν χάθηκα!
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Η μακρά ιστορία μας μας έμαθε να είμαστε δημιουργικοί και ν’ αντιμετωπίζουμε αντιξοότητες. Αλλά οι παλιές δόξες μάς έκαναν πολύ εγωκεντρικούς – νομίζουμε ότι προσφέραμε περισσότερο, ότι είμαστε πιο έξυπνοι, ότι έχουμε τις ωραιότερες θάλασσες, ότι υποφέρουμε πιο πολύ, κάτι που αντικειμενικά είναι λάθος και δυσκολεύει τον ρεαλιστικό εντοπισμό των προβλημάτων μας. Υπάρχουν πολλές χώρες με παρεμφερή χαρακτηριστικά.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Αν ανεξαρτητοποιηθεί από το κράτος και διαμορφώσει αξιοκρατικό περιβάλλον, που προωθεί τους δυνατούς και όχι συγγενείς και φίλους. Υπάρχει σωρεία πανεπιστημιακών μοντέλων «έξω» που μπορούμε να προσαρμόσουμε στο «μέσα» περιβάλλον.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Την καινοτομία δημιουργούν επιχειρηματίες που κυνηγούν τα όνειρά τους σ’ ένα περιβάλλον που τους βοηθάει αντί να τους περιορίζει. Αρα, λιγότερη γραφειοκρατία, περισσότερη αξιοκρατία, αληθινός σεβασμός στα δικαιώματα των εργαζομένων και των επιχειρήσεων.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Τη βλέπουμε μπροστά μας – απ’ τον καστανά στη γωνία μέχρι την ομάδα γιατρών που επενδύει σ’ ένα καινούργιο νοσοκομείο όταν δεν περιορίζονται από αχρείαστους νόμους και κανόνες. Με άλλα λόγια, η αριστεία υπάρχει εκεί όπου οι άνθρωποι μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Εναν διαφορετικό τρόπο σκέψης, πιο ανοιχτό, τοποθετημένο στη διεθνή πραγματικότητα. Βέβαια, «διακεκριμένος έξω» δεν σημαίνει υποχρεωτικά «χρήσιμος μέσα». Η προσφορά πρέπει να είναι στο γνωστικό αντικείμενο των «έξω» προσαρμοσμένο στο ελληνικό περιβάλλον.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Κουράγιο! Η κατάσταση στον ακαδημαϊκό τομέα, όπως παντού, είναι δύσκολη, αλλά βελτιώνεται. Να αναπτύξει τη δραστηριότητά του στην έρευνα και σε συνεργασία με συναδέλφους, εντός και εκτός – αυτό αποτελεί πρόκληση. Η έρευνα δημιουργεί καινούργια γνώση που βοηθά την επιστήμη και την ανθρωπότητα, και σε κάνει καλύτερο δάσκαλο εφ’ όσον σε κρατάει ενήμερο ως προς τις εξελίξεις.
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Είναι πολύ νωρίς για να ξέρουμε. Η Ελλάδα «έτρωγε» πλουσιότερα από τους διαθέσιμους πόρους της για πολλά χρόνια. Εάν γίνει συνείδηση ότι αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί… η κρίση πιθανώς να είναι το καλύτερο πράγμα που μας συνέβη μεταπολεμικά!
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Η γυναίκα μου κι εγώ αγαπάμε την Ελλάδα αφάνταστα και δίνουμε ό,τι μπορούμε με διδασκαλία, συμβουλευτικές εργασίες και άλλους τρόπους. Τον Καναδά, που εξίσου αγαπάμε και όπου φτιάξαμε τη ζωή μας, τον επιλέξαμε από προτίμηση και όχι από ανάγκη. Οσο λοιπόν οι βασικές προϋποθέσεις παραμένουν, δεν θα φεύγαμε μόνιμα για οπουδήποτε αλλού.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Με την Ιρινέλα κάνουμε κάθε τόσο βραδιά με μεζέ και ούζο – θαύμα!
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Ο Καραϊσκάκης. Αγνός, ήρωας, πολέμησε Τούρκους όσο και Ελληνες γραφειοκράτες, μαχόταν για ό,τι πίστευε, παρά τις τεράστιες αντιξοότητες της υγείας του και της εποχής.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τα βότσαλα στην παραλία.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Τον φίλο μου Δημήτρη Σκαρέα.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Κοκορέτσι.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Μμμ… Δεν γράφεται!
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας από την Ελλάδα.
Τσουρέκια.
Στιγμές στην ζωή του
1946
Γεννήθηκε στην Αθήνα.
1971
Παντρεύεται την Ιρινέλα Λαμπρινίδη και, τέσσερα χρόνια μετά, πηγαίνουν στον Καναδά, όπου θα γεννηθούν οι γιοι τους Ανατόλιος (1977) και Αιμιλιανός (1982).
1997
Ξεκινά το χτίσιμο διεθνούς ερευνητικής ομάδας και διευρύνει το ερευνητικό του πρόγραμμα και τη διδασκαλία του, ενώ διακρίνεται με σωρεία καναδικών και διεθνών βραβείων.
2008
Εκλέγεται Chancellor’s Professor, το υψηλότερο αξίωμα του πανεπιστημίου του, σε αναγνώριση της προσφοράς του στη διδασκαλία, την έρευνα και τη διοίκηση.
2015
Συμπληρώνει 40 χρόνια διδασκαλίας στον Καναδά, 300 δημοσιεύσεις, επτά βραβεία «Διακεκριμένης Ερευνας» σε διεθνή συνέδρια και ανάδειξη στις επιτροπές κρίσης εννέα διεθνών επιστημονικών περιοδικών.