Εχει μεγάλη αγωνία για το Μέγαρο Μουσικής ο Γιάννης Μάνος. Οταν ανέλαβε πρόεδρος του Οργανισμού (ΟΜΜΑ), πριν από πέντε χρόνια, δεν φανταζόταν ότι η κατάσταση θα εξελισσόταν με αυτόν τον τρόπο. Είναι κλισέ η φράση πως όταν δημιουργήθηκε το ΜΜΑ «ενέταξε την Ελλάδα στον διεθνή μουσικό και πολιτιστικό χάρτη». Εξίσου κλισέ κατέληξε να είναι και η φράση πως «κινδυνεύει να κλείσει» ή πως «κρατιέται όρθιο παρά τα προβλήματά του». Οι υπέρογκες δανειακές υποχρεώσεις του σε συνδυασμό με τη μείωση της τακτικής επιχορήγησης έχουν ορατές συνέπειες: συρρίκνωση του προγράμματος, απλήρωτους εργαζόμενους.
Στη συνέντευξη, ένα ηλιόλουστο σαββατιάτικο μεσημέρι, στον πεζόδρομο στο Κουκάκι –κοντά στο σπίτι τους με τη σύζυγό του, ηθοποιό Τατιάνα Λύγαρη– ο κ. Μάνος ήρθε οργανωμένος. Με ατζέντα. Ηθελε να μιλήσει για λύσεις, για αλήθειες και ψέματα, επαναλάμβανε σχεδόν εμμονικά ότι «τα προβλήματα του Μεγάρου οφείλονται στα δάνεια του παρελθόντος» και ότι το καλύτερο επιχείρημα για την επιβίωσή του είναι «οι 350.000 θεατές του». Οι αριθμοί λες και είναι η πρώτη και τελευταία σκέψη της ημέρας του. Ακόμη και όταν θέλει να απεμπλακεί από τα «λογιστικά» για να μιλήσει για το καλλιτεχνικό όραμά του, η διαφυγή δεν κρατάει για πολύ, γιατί οι απλήρωτοι λογαριασμοί αυξάνονται και τα σύννεφα πυκνώνουν. Παρά το γεγονός ότι πρόσφατα ψηφίστηκε στη Βουλή, με μεγάλη πλειοψηφία (258 βουλευτών), το άρθρο 53 που παρέχει και φορολογική και ασφαλιστική ενημερότητα στο Μέγαρο Μουσικής, εξασφαλίζοντας παράταση ζωής, ο κ. Μάνος δεν μοιάζει εφησυχασμένος. Τονίζει, με κάθε τρόπο, ότι δεν πρόκειται «για μόνιμη λύση» αλλά είναι «πρόκριμα για το μέλλον». Και παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος του Μεγάρου Μουσικής είναι εξουθενωτικά προσεκτικός στη χρήση των λέξεων, ώστε να μη δυσαρεστήσει κανέναν, μερικές στιγμές μοιάζει να χάνει τον έλεγχο, αφήνοντας στην άκρη τη διπλωματία. Είναι όμως μόνο στιγμές.
Την κουβέντα ξεκίνησε ο ίδιος, με «ορισμένες αλήθειες»: «1.Το Μέγαρο Μουσικής είναι ΝΠΙΔ. Με την οριστική λύση παραμένει νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου εποπτευόμενο από το ΥΠΠΟ και σε κάθε περίπτωση ελεγχόμενο, όπως και στο παρελθόν. 2. Λένε ότι τους εργαζόμενους θα τους πληρώνει το κράτος. Οχι. Οι εργαζόμενοι, συν τα ανελαστικά έξοδα (ΔΕΗ, ΟΤΕ), συν ο καλλιτεχνικός προγραμματισμός καλύπτονται από τον προϋπολογισμό, ο οποίος μόνον κατά το ήμισυ καλύπτεται από το κράτος. Κατά το άλλο ήμισυ καλύπτεται από εμάς. Η δυσπραγία του Μεγάρου δεν οφείλεται στη λειτουργία και διαχείρισή του. Ποτέ. Οφείλεται στα δάνεια του παρελθόντος. 3.Τα δάνεια δεν χαρίζονται. Θα τα πληρώσει το κράτος ακόμα κι αν κλείσει το Μέγαρο, γιατί είναι ο εγγυητής. Το έχουμε πει εκατό φορές».
– Γιατί πλέον όταν μιλάμε για το Μέγαρο μιλάμε μόνο για οικονομικά;
– Γιατί ασχολούμαι μόνο με τα οικονομικά, ενώ άλλο ήταν το όραμά μου. Η αξία του κτιρίου οφείλω να σας πω ότι είναι υπερδιπλάσια των δανείων. Eχουμε κάνει εκτιμήσεις: 900 εκατ. η αξία, τα δάνεια πάνω από 300. Με την προτεινόμενη λύση, το Δημόσιο γίνεται ιδιοκτήτης του κτιρίου, η προγραμματική συμφωνία ελέγχεται από το κράτος, την πλειοψηφία των ατόμων του Δ.Σ. θα την έχει η πολιτεία.
– Γιατί το Μέγαρο προκαλεί τόσα πάθη;
– Στην αρχή, πράγματι η αντιμετώπιση ήταν ταξική. Το Μέγαρο δημιούργησε την εικόνα ότι απευθύνεται σε μια συγκεκριμένη ελίτ και κοινωνική τάξη. Βέβαια, έως το 2010 που ανέλαβα, το Μέγαρο είχε 10 εκατ. προσελεύσεις. Ολη αυτή είναι η ελίτ της Ελλάδος; Υπήρχε μια φάση, επειδή ήταν της μόδας, που έρχονταν ορισμένοι για το δήθεν και το φαίνεσθαι. Τότε, σε εποχές ευμάρειας… Από την άλλη πλευρά, έρχονταν κι εκείνοι που αγαπούν την κλασική μουσική. Αλίμονο αν δεν υπάρχουν άνθρωποι στη χώρα που αγαπούν την κλασική μουσική. Το δεύτερο είναι μια τιμωρητική διάθεση στο Μέγαρο. Συνέδεαν το εκδοτικό συγκρότημα με το Μέγαρο. Λέγονται διάφορα πράγματα διαρκώς…
– Η αρχική άρνηση στη Λυρική και στην ΚΟΑ δεν είναι ένα λάθος; Το 2012 μού λέγατε ότι δεν υπάρχει περίπτωση να παραχωρηθεί δωρεάν η αίθουσα Τριάντη στη Λυρική.
– Δωρεάν δεν υπήρχε περίπτωση. Η ΚΟΑ είναι πλέον resident orchestra. Το πρωτόκολλο συνεργασίας υπογράφεται εντός των ημερών. Εγκαθίστανται, θα πληρώνουν τα λειτουργικά έξοδά τους (φως, νερό, καθαρίστριες) και εις αντάλλαγμα θα κάνουμε συμπαραγωγές.
Hταν λάθος να μην έλθει η Εθνική Λυρική Σκηνή
– Με την ψήφιση του άρθρου 53 βελτιώνεται η κατάσταση;
– Να τα ξεκαθαρίσουμε. Παράταση θητείας πήρε το Δ.Σ. του Μεγάρου για να πληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας και να εισπράξουμε την υπόλοιπη δόση της τακτικής επιχορήγησης. Eχουμε ζητήσει και μια έκτακτη επιχορήγηση, όπως γίνεται και σε άλλους οργανισμούς, προκειμένου μέχρι 31/12 να καλυφθούν φόροι, ΙΚΑ και προσωπικό. Να εξοφληθούν όλα. Το Μέγαρο πέρα από τα δάνεια έχει και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Αυτά που χρωστάει σε καλλιτέχνες, σε ορχήστρες, σε ΔΕΗ κυρίως. Χρωστάμε στη ΔΕΗ 3.800.000 ευρώ. Η δαπάνη για το ρεύμα είναι 100.000 τον μήνα για 170.000 τ.μ. Εδώ και πέντε χρόνια κάνουμε αγώνα με το φράγκο. Με τα έκτακτα που πληρώνουμε… Αυτό που ζω είναι ένας Γολγοθάς. Βαδίζω διαρκώς πάνω σε τεντωμένο σχοινί. Θα ήθελα να μπορώ να κριθώ βάσει ενός τριετούς σχεδίου και όχι των οικονομικών. Η δύναμη του Μεγάρου; Οι 350.000 άνθρωποι που έρχονται τον χρόνο. Τι είναι αυτοί; Ελίτ; Οι 50.000 που έρχονται στον κήπο φοράνε δωδεκάποντο και γούνες; Aνοιξαν οι κήποι, άνοιξε το Μέγαρο.
– Γιατί πρέπει να φτάνουν τα πράγματα στο μη περαιτέρω για να λαμβάνονται οι λογικές αποφάσεις;
– Γιατί υπάρχουν εμμονές. Και σ’ εμένα ακόμα πολλές φορές. Hταν λάθος να μην έρθει η Λυρική στο Μέγαρο. Χρειάζονται πολιτιστικές συνέργειες. Κανείς δεν περισσεύει. Για ποιο λόγο να μη συνεργαστούμε όλοι μαζί και να έχουμε, για παράδειγμα, πακέτα εισιτηρίων για όλα τα ιδρύματα και για όλες τις παραστάσεις; Για ποιο λόγο να μη δημιουργήσουμε ένα Φεστιβάλ Aνοιξης, προάγγελο του Ελληνικού Φεστιβάλ;
– Θα την αφήνατε τη θέση του προέδρου;
– Η θέση μου είναι άμισθη. Δεν παίρνω ούτε ένα ευρώ. Δεν είμαι ανεπάγγελτος, έχω καριέρα νομικού. Μου έλεγε πάντα ο Γεώργιος Παπανδρέου, ήμουν κοντά του πάρα πολύ νέος, «αν ασχοληθείς με την πολιτική, η μεγαλύτερή σου δύναμη είναι να έχεις από πριν την παραίτησή σου στην τσέπη». Το Μέγαρο είναι φτωχό, είναι μόνο του, αλλά είναι δυνατό. Η δύναμή του είναι οι 350.000 κόσμος. Θα ήθελα να μου δοθεί η ευκαιρία από τον Θεό, τον χρόνο, την πολιτεία, όταν λύσουμε τα προβλήματα, να υλοποιήσω τα οράματά μου… Το Θεατρικό Μουσείο να συνεργαστεί με τη Μουσική Βιβλιοθήκη, να βρει στέγη, να έρθουν οι Ελληνες χορογράφοι, έχουμε αίθουσα χορού… Ας σημειωθεί ότι το Μέγαρο διαθέτει το μεγαλύτερο συνεδριακό κέντρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει σε 16 χώρους 9.000 συνέδρους, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού στην Αθήνα. Το Μέγαρο Μουσικής είναι ένα πολυπολιτισμικό κέντρο.
– Θα έλεγε κανείς ότι τώρα που ναυαγείτε φωνάζετε «βοήθεια»…
– Κατ’ αρχάς δεν ναυαγούμε, γιατί ευτυχώς μας στηρίζουν 350.000 άνθρωποι. Δεν νομίζω ότι καμία κυβέρνηση θα άφηνε αυτήν τη ναυαρχίδα να κλείσει, αλλά θα βοηθούσε να λειτουργήσει καλύτερα και πιο αποτελεσματικά. Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα είδα το αδιέξοδο. Είχα να λύσω πολλά, από κτιριακές εκκρεμότητες έως δάνεια υποδομών.
– Από το 2010 που μιλήσαμε για άνοιγμα του Μεγάρου στην πόλη έως το 2015 πόσα βήματα έχουν γίνει;
– Πολύ λίγα. Πρώτα απ’ όλα οι συνθήκες με τον Δήμο Αθηναίων. Τώρα καταλήγουμε σε κάποια συνεργασία. Υπάρχει, ξέρετε, ένα ζήτημα. Οταν έχεις καθημερινότητα πίεσης, να σωθεί το Μέγαρο, να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας… Hταν πολύ μεγάλος ο όγκος των προβλημάτων που έπρεπε να αντιμετωπίσω.
– Τι σας δίδαξε αυτή η πενταετία;
–Οτι πολλές φορές το όραμα δεν μπορεί να συμβαδίσει με την πραγματικότητα. Οτι όσο και να το επιδιώξεις δεν σου είναι εύκολο να σε αγαπούν όλοι. Οτι όσο και να προσπαθήσεις δεν μπορείς να πείσεις τους άλλους. Αλλά δεν έχω παράπονο. Είμαι εδώ.
– Σας έχει αποκαρδιώσει, πικράνει, αυτή η κατάσταση;
– Δεν με έχει αποκαρδιώσει, με έχει κουράσει, με έχει ενδυναμώσει, με έχει πικράνει, αλλά, όπως σας είπα, είμαι εδώ.
Εχει μεγάλη αγωνία για το Μέγαρο Μουσικής ο Γιάννης Μάνος. Οταν ανέλαβε πρόεδρος του Οργανισμού (ΟΜΜΑ), πριν από πέντε χρόνια, δεν φανταζόταν ότι η κατάσταση θα εξελισσόταν με αυτόν τον τρόπο.
– Με την ψήφιση του άρθρου 53 βελτιώνεται η κατάσταση;
– Να τα ξεκαθαρίσουμε. Παράταση θητείας πήρε το Δ.Σ. του Μεγάρου για να πληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας και να εισπράξουμε την υπόλοιπη δόση της τακτικής επιχορήγησης. Eχουμε ζητήσει και μια έκτακτη επιχορήγηση, όπως γίνεται και σε άλλους οργανισμούς, προκειμένου μέχρι 31/12 να καλυφθούν φόροι, ΙΚΑ και προσωπικό. Να εξοφληθούν όλα. Το Μέγαρο πέρα από τα δάνεια έχει και τις ληξιπρόθεσμες οφειλές. Αυτά που χρωστάει σε καλλιτέχνες, σε ορχήστρες, σε ΔΕΗ κυρίως. Χρωστάμε στη ΔΕΗ 3.800.000 ευρώ. Η δαπάνη για το ρεύμα είναι 100.000 τον μήνα για 170.000 τ.μ. Εδώ και πέντε χρόνια κάνουμε αγώνα με το φράγκο.
Με τα έκτακτα που πληρώνουμε… Αυτό που ζω είναι ένας Γολγοθάς. Βαδίζω διαρκώς πάνω σε τεντωμένο σχοινί. Θα ήθελα να μπορώ να κριθώ βάσει ενός τριετούς σχεδίου και όχι των οικονομικών. Η δύναμη του Μεγάρου; Οι 350.000 άνθρωποι που έρχονται τον χρόνο. Τι είναι αυτοί; Ελίτ; Οι 50.000 που έρχονται στον κήπο φοράνε δωδεκάποντο και γούνες; Aνοιξαν οι κήποι, άνοιξε το Μέγαρο.
– Γιατί πρέπει να φτάνουν τα πράγματα στο μη περαιτέρω για να λαμβάνονται οι λογικές αποφάσεις;
– Γιατί υπάρχουν εμμονές. Και σ’ εμένα ακόμα πολλές φορές. Hταν λάθος να μην έρθει η Λυρική στο Μέγαρο. Χρειάζονται πολιτιστικές συνέργειες. Κανείς δεν περισσεύει. Για ποιο λόγο να μη συνεργαστούμε όλοι μαζί και να έχουμε, για παράδειγμα, πακέτα εισιτηρίων για όλα τα ιδρύματα και για όλες τις παραστάσεις; Για ποιο λόγο να μη δημιουργήσουμε ένα Φεστιβάλ Aνοιξης, προάγγελο του Ελληνικού Φεστιβάλ;
– Θα την αφήνατε τη θέση του προέδρου;
– Η θέση μου είναι άμισθη. Δεν παίρνω ούτε ένα ευρώ. Δεν είμαι ανεπάγγελτος, έχω καριέρα νομικού. Μου έλεγε πάντα ο Γεώργιος Παπανδρέου, ήμουν κοντά του πάρα πολύ νέος, «αν ασχοληθείς με την πολιτική, η μεγαλύτερή σου δύναμη είναι να έχεις από πριν την παραίτησή σου στην τσέπη». Το Μέγαρο είναι φτωχό, είναι μόνο του, αλλά είναι δυνατό. Η δύναμή του είναι οι 350.000 κόσμος. Θα ήθελα να μου δοθεί η ευκαιρία από τον Θεό, τον χρόνο, την πολιτεία, όταν λύσουμε τα προβλήματα, να υλοποιήσω τα οράματά μου… Το Θεατρικό Μουσείο να συνεργαστεί με τη Μουσική Βιβλιοθήκη, να βρει στέγη, να έρθουν οι Ελληνες χορογράφοι, έχουμε αίθουσα χορού… Ας σημειωθεί ότι το Μέγαρο διαθέτει το μεγαλύτερο συνεδριακό κέντρο της νοτιοανατολικής Ευρώπης, το οποίο μπορεί να φιλοξενήσει σε 16 χώρους 9.000 συνέδρους, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού στην Αθήνα. Το Μέγαρο Μουσικής είναι ένα πολυπολιτισμικό κέντρο.
– Θα έλεγε κανείς ότι τώρα που ναυαγείτε φωνάζετε «βοήθεια»…
– Κατ’ αρχάς δεν ναυαγούμε, γιατί ευτυχώς μας στηρίζουν 350.000 άνθρωποι. Δεν νομίζω ότι καμία κυβέρνηση θα άφηνε αυτήν τη ναυαρχίδα να κλείσει, αλλά θα βοηθούσε να λειτουργήσει καλύτερα και πιο αποτελεσματικά. Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα είδα το αδιέξοδο. Είχα να λύσω πολλά, από κτιριακές εκκρεμότητες έως δάνεια υποδομών.
– Από το 2010 που μιλήσαμε για άνοιγμα του Μεγάρου στην πόλη έως το 2015 πόσα βήματα έχουν γίνει;
– Πολύ λίγα. Πρώτα απ’ όλα οι συνθήκες με τον Δήμο Αθηναίων. Τώρα καταλήγουμε σε κάποια συνεργασία. Υπάρχει, ξέρετε, ένα ζήτημα. Οταν έχεις καθημερινότητα πίεσης, να σωθεί το Μέγαρο, να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας… Hταν πολύ μεγάλος ο όγκος των προβλημάτων που έπρεπε να αντιμετωπίσω.
– Τι σας δίδαξε αυτή η πενταετία;
–Οτι πολλές φορές το όραμα δεν μπορεί να συμβαδίσει με την πραγματικότητα. Οτι όσο και να το επιδιώξεις δεν σου είναι εύκολο να σε αγαπούν όλοι. Οτι όσο και να προσπαθήσεις δεν μπορείς να πείσεις τους άλλους. Αλλά δεν έχω παράπονο. Είμαι εδώ.
– Σας έχει αποκαρδιώσει, πικράνει, αυτή η κατάσταση;
– Δεν με έχει αποκαρδιώσει, με έχει κουράσει, με έχει ενδυναμώσει, με έχει πικράνει, αλλά, όπως σας είπα, είμαι εδώ.