Διευθύνει το ευρωπαϊκό γραφείο της έγκυρης εφημερίδας Financial Times στις Βρυξέλλες και γνωρίζει καλά την Ελλάδα. Μάλιστα την επισκέπτεται τακτικά. Με την κρίση, η χώρα έχει γίνει το κύριο αντικείμενο ανάλυσής του. Ο Πίτερ Σπίγκελ σπάνια κάνει λάθος στις προβλέψεις του και αυτό έχει αποδειχθεί πολλάκις στην πράξη. Με την ευκαιρία της πρώτης επετείου της ανόδου του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία, ο ίδιος συμφώνησε να απαντήσει σε ερωτήσεις της «Κ».
– Εναν χρόνο μετά την άνοδο του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία, πώς θα αξιολογούσατε την πορεία του;
– Ηταν μία δύσκολη χρονιά για κριτική, επειδή υπάρχουν σαφώς δύο διαφορετικές πορείες εξέλιξης: μία πριν από το «όχι» και μία μετά το «όχι». Μέχρι το δημοψήφισμα, ο Τσίπρας είχε χαράξει μια πολύ σκληρή γραμμή όσον αφορά τη διάσωση και αποξένωσε τους περισσότερους από τους Ευρωπαίους εταίρους της Ελλάδας -συμπεριλαμβανομένων των Ιταλίας, Γαλλίας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής- μέρη τα οποία είχαν σε κάποια στιγμή γίνει στενοί σύμμαχοι. Ομως, τον Ιούλιο, τα πάντα άλλαξαν. Ο Τσίπρας υπέγραψε νέο μνημόνιο, υλοποίησε το πρώτο μέρος των προβλεπόμενων μέτρων, έλαβε την απόφαση αυτή ενώπιον των ψηφοφόρων τον Σεπτέμβριο, και κέρδισε. Τώρα, οι Βρυξέλλες τον βλέπουν πολύ πιο συνεργάσιμο και διαλλακτικό. Κατά κάποιον τρόπο, είναι η «Ιστορία των Δύο Τσίπρων».
– Πιστεύετε ότι η Ελλάδα μπορεί να εισέλθει και πάλι σε ένα εξάμηνο διαπραγματεύσεων, όπως και πέρυσι; Αν ναι, μπορεί η χώρα να το αντέξει;
– Δεν νομίζω να θέλει κανείς να βιώσει μια επανάληψη των όσων συνέβησαν στις αρχές του περασμένου έτους, οπότε δεν περιμένω κάτι τέτοιο να συμβεί σύντομα. Θα υπάρξουν δυσκολίες κατά τις προσεχείς εβδομάδες: Θα μπορέσει ο Τσίπρας να κλείσει το θέμα της πρώτης αξιολόγησης; Θα καταφέρει μια πραγματική ελάφρυνση του χρέους; Θα συμμετάσχει το ΔΝΤ στο τρίτο πρόγραμμα; Αλλά με δεδομένο το γεγονός ότι η υπόλοιπη Ευρώπη -ιδιαίτερα η Γερμανία- είναι τόσο αναστατωμένη και επικεντρωμένη στην προσφυγική κρίση, το τελευταίο πράγμα που θέλει τώρα το Βερολίνο ή οι Βρυξέλλες είναι άλλη μία μάχη. Ο νέος Τσίπρας φαίνεται να το καταλαβαίνει αυτό, και ήταν πολύ πιο δημιουργικός.
– Τι κλίμα αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχει απέναντι στην Ελλάδα;
– Βελτιώνεται. Η μάχη του περασμένου έτους, βεβαίως, έχει αφήσει σημάδια, και θα πάρει πολύ χρόνο σε ορισμένα μέλη της τρόικας – ιδιαίτερα του ΔΝΤ- να εμπιστευθούν και πάλι τον Τσίπρα. Θυμηθείτε: έγινε ο πρώτος ηγέτης μιας ανεπτυγμένης χώρας που αθέτησε τις υποχρεώσεις του απέναντι στο ΔΝΤ. Ο Τσακαλώτος, όμως, είναι πολύ πιο διπλωματικός από τον Βαρουφάκη, και αυτό σημαίνει πολλά στους κύκλους της Ε.Ε. Ηδη, μπορεί κάποιος να αισθανθεί τον αντίκτυπο της πρόσφατης περιοδείας του στις πρωτεύουσες της Ευρωζώνης. Υπάρχει απλώς μια καλύτερη ατμόσφαιρα
– Πιστεύετε ότι το ΔΝΤ πρέπει να εγκαταλείψει το κουαρτέτο των πιστωτών της Ελλάδας;
– Δεν νομίζω ότι το ελληνικό πρόγραμμα μπορεί να επιβιώσει χωρίς το ΔΝΤ, γεγονός το οποίο παρέχει στο ΔΝΤ πολλές δυνατότητες μόχλευσης. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση η Γερμανία και οι άλλες βόρειες χώρες να μπορέσουν να συνεχίσουν με το τρίτο πακέτο διάσωσης χωρίς το ΔΝΤ – είναι πάρα πολύ ραδιενεργό πολιτικά. Τα μέλη της γερμανικής Βουλής δεν εμπιστεύονται την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως κύριο όργανο διάσωσης και θα απορρίψουν οποιαδήποτε συνέχιση του προγράμματος χωρίς το ΔΝΤ. Ως αποτέλεσμα, το ΔΝΤ θα εξακολουθήσει να έχει λόγο αναφορικά με τις ελληνικές μεταρρυθμίσεις, ιδιαίτερα με το θέμα των συντάξεων.
Το προσφυγικό
– Νομίζετε ότι η λύση για την προσφυγική κρίση πρέπει να προέλθει από την Ελλάδα;
– Είναι σαφές ότι πολλές βόρειες χώρες της Ε.Ε. κατά μήκος της «διαδρομής των Δυτικών Βαλκανίων» κατηγορούν την Ελλάδα για το πρόβλημα, αλλά είναι επίσης σαφές ότι το πραγματικό φταίξιμο επιρρίπτεται σε πολλές πρωτεύουσες της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένου και του Βερολίνου. Ακόμη και αν η Ελλάδα μπορούσε να το εκτελέσει καλύτερα, το γερμανικό σχέδιο είναι απλώς ανεφάρμοστο: όλοι οι πρόσφυγες να εγγραφούν και να παραμείνουν στην Ελλάδα έως ότου μπορέσει να πραγματοποιηθεί η μετεγκατάστασή τους σε άλλες χώρες της Ε.Ε. Και να πληρωθεί η Τουρκία προκειμένου να τους αποτρέψει να φύγουν. Σχεδόν κανείς δεν πιστεύει πλέον ότι ένα τέτοιο εγχείρημα μπορεί να λειτουργήσει. Πράγματι, οι αξιωματούχοι γνώριζαν ότι είχε ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας, ακόμη και όταν συζητούσαν το πρόβλημα. Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν λίγες εναλλακτικές επιλογές διαθέσιμες. Ο Τσίπρας δεν είναι παρανοϊκός όταν μιλάει για τον κίνδυνο να καταστεί η Ελλάδα ένα γιγαντιαίο στρατόπεδο προσφύγων. Σε ορισμένους κύκλους της Ε.Ε., αυτό είναι ακριβώς που θέλουν.