Η Φαίη Χριστοδούλου είναι μοριακή βιολόγος με εξειδίκευση στη βιολογία των RNA. Μετά την έρευνά της στο Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών συνιδρύει τη νεοφυή επιχείρηση βιοτεχνολογίας Miroculus, με έδρα τη Σίλικον Βάλεϊ, στο Σαν Φρανσίσκο.
Πότε νιώσατε τελευταία φορά υπερήφανη ως Ελληνίδα;
Κάθε μέρα, ειδικά τώρα που βρίσκομαι μακριά από τα αρνητικά νέα, τις προκαταλήψεις των γειτόνων Ευρωπαίων και το εγχώριο αυτομαστίγωμα. Νιώθω υπερήφανη ως Ελληνίδα για ό,τι έχω καταφέρει με κόπο στη μέχρι τώρα πορεία μου αλλά και για όσα έχω μάθει – όσα έχω κληρονομήσει και άρα πρεσβεύω ως Ελληνίδα κόρη, αδερφή και φίλη.
Σε τι σας έκανε καλύτερη η διεθνής εμπειρία σας;
Εμαθα να μην κρίνω τους άλλους και να ασχολούμαι με τη δουλειά μου. Να μην μπαίνω σε διαδικασία σύγκρισης με κανέναν. Αυτό είναι μια μετάβαση-καταπέλτης, διότι επιτρέπει τη συγκέντρωση όλης μας της ενέργειας στην επίτευξη των στόχων μας και όχι στη σπατάλη του κόπου και του χρόνου μας.
Τι πιο πολύτιμο σας έδωσε η ελληνική παιδεία;
Τη γλώσσα μου. Τώρα που μεγαλώνω, αντιλαμβάνομαι πώς η δομή της σκέψης μου έχει διαμορφωθεί τόσο πολύ από την ελληνική γλώσσα, που τη βρίσκω σπουδαία – και την επιρροή της στον τρόπο σκέψης μου φοβερά ενδιαφέρουσα.
Πού υπερέχουμε και σε τι υστερούμε ως Ελληνες;
Απίστευτα αντισυμβατικός, σύνθετος και ευέλικτος είναι ο τρόπος που σκεφτόμαστε. Ακριβώς δηλαδή ό,τι απαιτεί η επίλυση των προβλημάτων και η καινοτομία. Υστερούμε στο ότι δεν αναγνωρίζουμε τη σημασία της συναδελφικότητας. Δεν στηρίζουμε ο ένας τον άλλο, αλλά ανταγωνιζόμαστε μάταια και μόνοι μας. Το έκανα κι εγώ κάποτε, αλλά ευτυχώς αντιλήφθηκα ότι έτσι δεν μπορείς να φτάσεις μακριά.
Πώς θα γίνει πιο ανταγωνιστικό το ελληνικό πανεπιστήμιο;
Δεν φοίτησα σε ελληνικό πανεπιστήμιο για να γνωρίζω εκ πείρας τα δυνατά και αδύνατα σημεία του. Για να γίνει ωστόσο πιο ανταγωνιστική η οποιαδήποτε ομάδα ή θεσμός, πρέπει να είναι συνεργατικά τα μέλη που το απαρτίζουν – ο συναγωνισμός με κοινό στόχο το υψηλότερο δυνατό επίπεδο σπουδών είναι ο σημαντικότερος.
Τι θα κάνατε για να δώσετε ώθηση στην ελληνική καινοτομία;
Ως μη ειδικός, το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να μοιραστώ την εμπειρία μου δίνοντας διαλέξεις. Με την ελπίδα πως ίσως εμπνεύσει από λίγους κάθε φορά ώστε να τολμήσουν να επιλύσουν ένα πρόβλημα που τους αφορά πραγματικά. Η καινοτομία δεν έχει προέλευση και ταυτότητα, διότι είναι ανθρώπινο ένστικτο και χάρισμα. Ολόκληρη η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με πολύ σοβαρά προβλήματα και πρέπει όλοι να δοκιμάζουν να βρουν τις λύσεις τους, αφού οι ειδικοί μόνο, συχνά, δεν επαρκούν.
Η έννοια της αριστείας πού εκφράζεται στην Ελλάδα;
Οποιος ακολουθεί το «αιέν αριστεύειν» των ομηρικών επών βρίσκεται στο σωστό μονοπάτι. Τα φωτεινά παραδείγματα αριστείας παγκοσμίως ήταν και θα είναι άνθρωποι και ομάδες που μάχονται μέχρι τελικής πτώσεως για να ξεπεράσουν τους εαυτούς τους και τους προγενεστέρους τους – είτε σε επαγγελματικό είτε σε προσωπικό επίπεδο.
Τι ουσιαστικό μπορούν να δώσουν στη χώρα οι διακεκριμένοι του εξωτερικού;
Ο,τι και οι διακεκριμένοι του εσωτερικού: παράδειγμα προς μίμηση αλλά και ευκαιρίες στους νέους.
Τι θα συμβουλεύατε έναν συνάδελφό σας που παραμένει και βιώνει την ελληνική πραγματικότητα;
Να μην καταβάλλεται από το αρνητικό κλίμα και την απελπισία των γύρω του και να συγκεντρωθεί στο έργο του. Να συνεχίσει να αγωνίζεται για ό,τι είναι αυτό που εκπροσωπεί και οραματίζεται χωρίς να αποσπάται από κανέναν και τίποτα.
Βγήκε κάτι θετικό από την κρίση – και ποιο είναι;
Στις κρίσεις διαφαίνεται ο πραγματικός εαυτός μας. Πέφτουν οι μάσκες και των άλλων αλλά και οι δικές μας. Με λίγη αυτοκριτική ίσως αναθεωρήσουμε αξίες που δεν μας ταίριαζαν τόσο, έτσι ώστε να μη χρειαστούμε ποτέ ξανά μάσκες.
Με τι προϋποθέσεις θα γυρίζατε στην πατρίδα;
Θα επιστρέψω με το που θα εκπληρώσω την αποστολή μου. Εχω φύγει αποκλειστικά και μόνο για να στήσω την εταιρεία μου σε γερά θεμέλια, με στόχο να γίνει δυνατή η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση του καρκίνου.
Ποια ελληνική συνήθειά σας κρατήσατε;
Να παίρνω πάντα το μέρος του αδύναμου χωρίς δεύτερη σκέψη.
Ο Ελληνας ήρωάς σας.
Ολοι οι Ελληνες που, παρότι δυσκολεύονται να επιβιώσουν, βοηθούν τους πρόσφυγες που εισρέουν στη χώρα μας. Συν-άνθρωποι.
Παιχνίδι με τις λέξεις
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Παξιμαδάκι.
Το πρόσωπο που νοσταλγώ.
Η αδερφή μου.
Η γεύση που συχνά ανακαλώ.
Οι λαχανοντολμάδες της γιαγιάς μου.
Η πιο ελληνική μου λέξη.
Ψυχή.
Τι παίρνω μαζί μου φεύγοντας απ’ την Ελλάδα.
Φιλιά και ευχές από οικογένεια και φίλους.Μέλι και ταχίνι Λήμνου.
Σταθμοί στη ζωή της
1983 Γεννιέται στην Αθήνα.
2000 Διδάσκεται την ομοιόσταση και το έργο των κατόχων Νομπέλ Μονό και Ζακόμπ και αλλάζει τα σχέδιά της για να σπουδάσει Μοριακή Βιολογία αντί για Οικονομικά στο πανεπιστήμιο Singularity.
2009 Χαϊδελβέργη, διδακτορική διατριβή για τον εξελικτικό ρόλο των μικρών RNA (μη κωδικοποιούντων μορίων στα γονιδιώματα) στο European Molecular Biology Laboratory.
2015 Στο Σαν Φρανσίσκο δημιουργεί τη start-up Miroculus για προσβάσιμη διάγνωση του καρκίνου και άλλων ασθενειών με την αξιοποίηση τεχνολογιών όπως η πρωτοποριακή συσκευή Miriam, την οποία με την ομάδα της κατασκεύασε (απαιτεί μόνο τεστ αίματος).