Ο Χρήστος Στυλιανίδης, επίτροπος για θέματα Αντιμετώπισης Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων, αναλύει στη συνέντευξή του στην «Κ» τους λόγους για τους οποίους τώρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και όχι νωρίτερα, πήρε την απόφαση για τη δημιουργία μηχανισμού βοήθειας ως προς την αντιμετώπιση ανθρωπιστικής κρίσης μέσα στα σύνορα της Ε.Ε., πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος την πίεση που δέχεται η Ελλάδα και διασαφηνίζει ότι τα 700 εκατ. ευρώ δεν θα αφαιρεθούν από υφιστάμενα εξωτερικά προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας.
– Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία ενός μέσου βοήθειας έκτακτης ανάγκης εντός Ε.Ε. Γιατί τώρα και όχι νωρίτερα;
– Ολοι αναγνωρίζουμε ότι η προσφυγική κρίση συνεχίζει να προκαλεί έντονες πιέσεις σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Το Κολέγιο των Επιτρόπων υιοθέτησε την πρότασή μου για τη δημιουργία αυτού του νέου μέσου βοήθειας έκτακτης ανάγκης, διότι αντιλαμβάνεται πλήρως την πίεση που δέχονται κράτη-μέλη όπως είναι, για παράδειγμα, η Ελλάδα. Η απόφαση αυτή είναι ακόμη ένα χειροπιαστό παράδειγμα της δέσμευσης και της αποφασιστικότητας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να στηρίξει τα κράτη-μέλη που υποδέχονται μεγάλους αριθμούς προσφύγων και των οποίων οι δυνατότητες επέμβασης έχουν υπερφορτωθεί από την κλίμακα των αναγκών που έχουν δημιουργηθεί.
– Και ποιοι είναι οι λόγοι που ελήφθη τώρα η πρωτοβουλία;
– Η πρωτοβουλία αυτή αναλήφθηκε για τρεις βασικούς λόγους. Πρώτον, διότι όπως όλοι βλέπουμε η κατάσταση χειροτερεύει λόγω των νέων συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί. Δεύτερον, διότι θέλουμε να ενεργήσουμε έγκαιρα. Να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε όλα τα ενδεχόμενα. Πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για όλα τα πιθανά σενάρια. Αυτό δεν αφορά μόνο τη σημερινή κρίση. Αφορά και πιθανές μελλοντικές κρίσεις. Τρίτον, ενεργούμε έτσι ώστε να υλοποιήσουμε το τελευταίο ομόφωνο αίτημα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τη δημιουργία ενός «εργαλείου» παροχής βοήθειας έκτακτης ανάγκης εντός Ε.Ε.
Η πρόταση αυτή αντικατοπτρίζει την πάγια θέση της Επιτροπής, η οποία έχει κατ’ επανάληψη ειπωθεί από τον πρόεδρο Γιούνκερ, ότι δηλαδή για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης χρειάζεται μία ευρωπαϊκή λύση.
– Τα χρήματα που ανακοινώσατε, ποιες πτυχές της κρίσης μπορούν πραγματικά να αντιμετωπίσουν; Είναι αρκετά για τις ανάγκες που συνεχώς αυξάνονται, ειδικά στην Ελλάδα;
– Εχετε δίκιο ότι οι ανάγκες συνεχώς αυξάνονται. Και ειδικά στην Ελλάδα, το βλέπουμε καθημερινά. Συνεργαζόμαστε με την ελληνική κυβέρνηση, έτσι ώστε να είναι πιο αποτελεσματική η αντιμετώπιση των αναγκών αυτών.
Δεν υπάρχουν, ωστόσο, μαγικές λύσεις. Ούτε το νέο μέσο που ανακοινώσαμε αποτελεί λύση στην προσφυγική κρίση. Είναι, όμως, ένα σημαντικό κομμάτι στη συνολική προσπάθεια της Ε.Ε. για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την κρίση. Είναι και αυτή η πρωτοβουλία συστατικό στοιχείο της ευρωπαϊκής λύσης που προωθούμε.
– Ποιο είναι το γενικότερο πλάνο της Ε.Ε. για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης;
– Η Ευρωπαϊκή Ενωση εργάζεται πυρετωδώς σε τρία επίπεδα για την αντιμετώπιση της κρίσης. Πρώτον, να φτάσει η ανθρωπιστική βοήθεια εγκαίρως στις περιοχές εντός της Συρίας που έχουν άμεση ανάγκη, ιδίως στις περιοχές υπό πολιορκία. Προς αυτή την κατεύθυνση, η ύπατη εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας Φεντερίκα Μογκερίνι δραστηριοποιείται ενεργά σε διπλωματικό επίπεδο.
Δεύτερον, την υλοποίηση του σχεδίου δράσης με την Τουρκία και το Turkey Facility. Τρίτον, να τεθεί σε εφαρμογή το εργαλείο που παρουσίασα και που αφορά ειδικά στις ανθρωπιστικές ανάγκες που δημιουργεί η προσφυγική κρίση εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης.
– Πώς θα λειτουργεί αυτό το ταμείο σε συσχετισμό και με υφιστάμενα ταμεία;
– Το ταμείο υλοποιείται ειδικά για την αντιμετώπιση των ανθρωπιστικών αναγκών. Είναι δε συμπληρωματικό στα ήδη υπάρχοντα κονδύλια για hotspots, επανεγκατάσταση, επιστροφή, κοινωνική συνοχή, ανοικοδόμηση και πολιτικές συνοχής. Οπως είναι, επίσης, γνωστό, υπάρχουν και άλλα ταμεία στη διάθεση των κρατών-μελών για να αντιμετωπίσουν τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ανάγκες, όπως είναι το ταμείο για τη μετανάστευση, διαρθρωτικά ταμεία, το ταμείο αλληλεγγύης και το ταμείο για τους περισσότερο αδυνάμους.
– Πώς θα διατίθενται τα χρήματα αυτά και πότε θα είναι διαθέσιμα;
– Συνεργαζόμαστε και συντονιζόμαστε με τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών και τους εταίρους από διεθνείς οργανισμούς, ανθρωπιστικές οργανώσεις και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, όπως είναι η Υπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες, ο Ερυθρός Σταυρός, ο Διεθνής Οργανισμός Τροφίμων, η UNICEF και άλλοι, καθώς και εξειδικευμένες στην παροχή ανθρωπιστικής και αναπτυξιακής βοήθειας υπηρεσίες των κρατών-μελών, όπως υπάρχουν για παράδειγμα στη Βρετανία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Σουηδία.
Οι δράσεις που θα υλοποιηθούν θα αποφασίζονται από την Επιτροπή, έπειτα από ενδελεχή και σε βάθος αξιολόγηση των προτάσεων που θα καταθέσουν οι εταίροι μας, οργανισμοί και ανθρωπιστικές οργανώσεις. Λόγω των εκτάκτων συνθηκών η διαδικασία αυτή θα είναι fast track.
– Και πώς θα κατανεμηθούν τα χρήματα;
– Για το 2016 προβλέπεται αρχικά η διάθεση 300 εκατομμυρίων ευρώ. Επιπλέον, ποσό ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως θα προβλεφθεί για χρήση εντός του 2017 και του 2018, αντίστοιχα. Σύνολο 700 εκατομμύρια ευρώ για τα επόμενα τρία χρόνια. Το ποσό αυτό θα είναι άμεσα διαθέσιμο μετά την υιοθέτηση της πρότασης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
– Υπάρχει μια ανησυχία ότι το ποσό αυτό θα «κοπεί» από κονδύλια προς άλλες χώρες με πολύ μεγάλες ανάγκες, όπως ο Λίβανος και η Ιορδανία. Ισχύει κάτι τέτοιο;
– Οχι, δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Θέλω να είμαι κατηγορηματικός σε σχέση με αυτό. Αυτά τα χρήματα είναι συμπληρωματικά με αυτά που ήδη έχουν δοθεί και θα δοθούν σε χώρες όπως ο Λίβανος και η Ιορδανία. Θέλω να επαναλάβω ότι μια κεντρική προτεραιότητά μου ως επιτρόπου Ανθρωπιστικής Βοήθειας είναι να συνεχιστεί η βοήθεια προς χώρες όπως ο Λίβανος και η Ιορδανία. Εχουμε ιστορικό χρέος και ηθική υποχρέωση να βοηθήσουμε τους πρόσφυγες εντός κι εκτός Ε.Ε. Η χρηματοδότηση δεν θα αφαιρεθεί από υφιστάμενα εξωτερικά προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας εκτός της Ε.Ε. Θέλω να είμαι απολύτως καθαρός: η Ε.Ε. διατηρεί τη δέσμευσή της και θα συνεχίσει να ηγείται της διεθνούς ανθρωπιστικής βοήθειας.