Η τρομοκρατική απειλή που αντιμετωπίζει η Ευρώπη δεν απορρέει από το προσφυγικό, καθώς πολλοί από τους δράστες δεν είναι από ξένες χώρες, αλλά από ευρωπαϊκές, επισημαίνει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο Αμερικανός πρώην πρέσβης στην Αθήνα, Τομ Μίλερ, ο οποίος έχει ασχοληθεί σε βάθος με το θέμα της τρομοκρατίας, ιδιαίτερα πριν από τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων. Σπεύδει να υπογραμμίσει την ανάγκη στενότερης συνεργασίας μεταξύ υπηρεσιών και χωρών, όπως και προσεκτικότερων ελέγχων και άλλων δράσεων, αλλά αναγνωρίζει τη δυσκολία του εγχειρήματος καθώς προκύπτουν μείζονα ζητήματα ιδιωτικότητας και προσωπικών δεδομένων, τα οποία κάθε χώρα αντιμετωπίζει διαφορετικά.
– Τι σημαίνουν για την Ευρώπη οι επιθέσεις των Βρυξελλών;
– Ηταν ένα τραγικό συμβάν, αλλά δεν ήταν έκπληξη μετά το Παρίσι. Θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε στην Ευρώπη. Τα τρωτά σημεία είναι πολλά. Ξέρετε, το πρόβλημα με την τρομοκρατία είναι ότι οι υπηρεσίες πληροφοριών και η αστυνομία μπορεί να πετυχαίνουν στις 99 από τις 100 φορές και να αποτυγχάνουν μόνο σε μία, και αυτή να είναι μια επίθεση όπως αυτή των Βρυξελλών. Ολοι –και δεν εξαιρώ τις ΗΠΑ– κατανοούν ότι υπάρχουν πολλές αδυναμίες.
– Είχαν αξιολογηθεί σωστά οι πληροφορίες από άλλες χώρες;
– Οι υπηρεσίες πληροφοριών και η αστυνομία καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες, αλλά ποτέ δεν μπορείς να είσαι 100% σίγουρος. Φυσικά, απαιτούνται σοβαρές ικανότητες και δυνατότητες, αλλά ακόμη και αν τις έχεις, δεν σου εξασφαλίζουν ότι δεν θα υπάρξει ποτέ επίθεση. Το μόνο που καταφέρνεις είναι να περιορίσεις τις πιθανότητες να συμβεί αυτό. Δεν μπορείς να το αποκλείσεις. Δεν αρκούν οι προειδοποιήσεις. Το θέμα είναι πολύ πιο δύσκολο και περίπλοκο. Πρέπει να εντοπίσεις τα συγκεκριμένα άτομα.
– Οι μεγάλες ροές προσφύγων αυξάνουν τον κίνδυνο;
– Ξέρετε, πολλοί από τους δράστες δεν είναι από ξένες χώρες, αλλά από ευρωπαϊκές. Δεν είναι πρόσφυγες που εισήλθαν στην Ευρώπη. Διέμεναν σε ευρωπαϊκές χώρες και κάποιοι εξ αυτών είχαν μάλιστα την υπηκοότητα των χωρών αυτών. Αρα, δεν είναι ένα πρόβλημα που απορρέει από το προσφυγικό. Προφανώς, το συγκεκριμένο θέμα απαιτεί προσεκτική διαχείριση και παρακολούθηση, ελέγχους και άλλες δράσεις, αλλά αυτό που έχουμε δει μέχρι τώρα –και δεν λέω ότι δεν μπορεί να αλλάξει– είναι ότι πολλοί από τους πιο ακραίους δράστες ήταν υπήκοοι των χωρών στις οποίες επιτέθηκαν.
– Τι σημαίνει ειδικά για την Ελλάδα η διέλευση χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών;
– Δεν γνωρίζω τα επίπεδα συναγερμού στην Ελλάδα. Αλλά είναι γεγονός ότι η χώρα σας έχει, λόγω των νησιών, τα πιο μακρά σύνορα. Αυτό δεν λέει κάτι για τις ικανότητες των ελληνικών αρχών, απλά είναι γεγονός. Υπάρχουν πολλά σημεία που κακοί τύποι μπορούν να περάσουν χωρίς να εντοπισθούν. Το βλέπουμε με τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που δεν είναι απαραίτητα κακοί τύποι, αλλά περνούν μέσω της Ελλάδας. Είναι γεωγραφικά πιο κοντά και υπάρχουν τόσα πολλά σημεία από τα οποία μπορούν να περάσουν, σε αντίθεση με τα χερσαία σύνορα. Η Ελλάδα καλείται να κάνει το καλύτερο δυνατό, αξιοποιώντας κάθε βοήθεια.
– Υπάρχει επαρκής συνεργασία μεταξύ των δυτικών χωρών για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας;
– Η 11η Σεπτεμβρίου ήταν ένα ξύπνημα για όλη την ανθρωπότητα. Είναι σαφής η ανάγκη για στενότερη συνεργασία υπηρεσιών και καλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών, αν και μετά την επίθεση στους δίδυμους πύργους υπήρξε σημαντική βελτίωση σε αυτό τον τομέα. Ωστόσο, εγείρονται βασικά ζητήματα διαφορών μεταξύ κοινωνιών και πολιτισμών. Η ιδιωτικότητα, η προστασία προσωπικών δεδομένων είναι βασικά συστατικά του τρόπου ζωής μας και κάθε κοινωνία καλείται να βρει τη δική της ισορροπία με την οποία αισθάνεται άνετα. Και αυτή δεν είναι η ίδια σε όλες τις χώρες.
– Δεν πρέπει να υπάρχουν όρια στην ανταλλαγή πληροφοριών;
– Οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. έχουμε εδώ και χρόνια πολλές συζητήσεις –αυτός είναι ένας ευγενικός τρόπος να περιγράψει κανείς τις βαθιές διαφωνίες μας– για το θέμα της προστασίας προσωπικών δεδομένων. Ενα θέμα που δεν συνδέεται απαραίτητα με την αντιτρομοκρατική δράση, αλλά εμπεριέχει και αυτή τη διάσταση. Υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ευαισθησία για την προστασία προσωπικών δεδομένων στην Ευρώπη από ό,τι στην Αμερική. Οχι ότι δεν είναι εξαιρετικά σημαντική και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως έδειξε και η πρόσφατη κόντρα του FBI με την Apple για το ξεκλείδωμα του iPhone, που έφερε στο προσκήνιο όλο το δίλημμα ανάμεσα στην ιδιωτικότητα και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Το εκκρεμές πάντα κινείται αντιδρώντας σε γεγονότα. Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου πέρασαν νόμοι από το αμερικανικό Κογκρέσο που δεν μπορούσε κανείς να φαντασθεί ότι μπορούσαν να περάσουν λίγα χρόνια νωρίτερα.
– Στη Γαλλία ο Ολάντ κήρυξε «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας».
– Αριστο παράδειγμα. Ο Γάλλος πρόεδρος ήταν «ο κύριος Πολιτικές Ελευθερίες». Κι όμως, αναγκάσθηκε να αντιδράσει στις νέες συνθήκες. Από την άλλη, με την πάροδο του χρόνου τα πράγματα αλλάζουν. Δεν παραμένεις στο ίδιο επίπεδο εγρήγορσης. Θυμηθείτε και στην Ελλάδα, την περίοδο μετά τη «17 Νοέμβρη». Υπήρχαν τόσo πολλές δεσμεύσεις για αυστηρότατα μέτρα ασφαλείας. Αλλά μετά, όσο περνάει ο καιρός, υπάρχει ένας εφησυχασμός. Είναι η ανθρώπινη φύση.