Το τείχος, τρία μέτρα ύψος και καμιά δεκαριά μήκος, που χωρίζει μια παραλία της Τεργέστης σε «ανδρών» και «γυναικών», κόβοντας και τη θάλασσα στα δύο, ενέπνευσε τον Θάνο Αναστόπουλο και τον Νταβίντε ντελ Ντέγκαν για να γυρίσουν την «Τελευταία παραλία» – ντοκιμαντέρ που συμπεριελήφθη στις Ειδικές Προβολές του επίσημου προγράμματος του 69ου Φεστιβάλ των Καννών και παρουσιάστηκε την περασμένη Πέμπτη. «Το 2013, όταν γεννήθηκε στο μυαλό μου η ιδέα της ταινίας, το να κάνεις ένα φιλμ για το τελευταίο ορατό τείχος της Ευρώπης, φάνταζε σαν φολκλόρ. Τώρα που τελειώσαμε, υψώνουν ξανά τείχη δίπλα μας. Βάζουν εμπόδια σε μεθορίους που μέχρι χθες μπορούσες να περάσεις ελεύθερα», λέει ο Αναστόπουλος από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. Ζει στην ιστορική πόλη της Αδριατικής με την Ιταλίδα σύζυγό του και τον μικρό τους γιο. Επαγγελματικά, η ζωή του είναι μοιρασμένη μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας.
– Βρεθήκατε στις Κάννες με επίσημο ένδυμα, πώς νιώσατε;
– Θα ’ταν καλύτερα αν με ρωτούσαμε όταν τελειώσει το φεστιβάλ. Υπάρχει μεγάλη κλιμάκωση συναισθημάτων από τη στιγμή που θα αποφασίσεις να στείλεις το blu-ray με την κόπια εργασίας, μέχρι την ώρα που θα βρεθείς εκεί, έχοντας ξεμπερδέψει και με τις τελευταίες λεπτομέρειες. Πάντως, όλοι όσοι βρεθήκαμε στην «Τελευταία παραλία» είμαστε ευχαριστημένοι. Είναι σαν βραβείο για εμάς το ότι ένα ντοκιμαντέρ, που έγινε με λίγα χρήματα και με πολλή δουλειά λίγων ανθρώπων, μπήκε στο επίσημο πρόγραμμα των Καννών.
– Τι σας ώθησε να κάνετε μια ταινία για μια παραλία χωρισμένη σε «ανδρών» και «γυναικών»;
– Πήγαινε εκεί η γυναίκα μου με τον γιο μου, όταν το παιδί ήταν πολύ μικρό. Μου είχε κάνει εντύπωση το τείχος. Επίσης, με κάποιον περίεργο τρόπο η παραλία μού θύμιζε την παιδική μου ηλικία. Ο πατέρας μου ήταν χειμερινός κολυμβητής και μ’ έπαιρνε μαζί του στον Αλιμο, μιλάμε για τη δεκαετία του ’70. Υπήρχε μια αίσθηση κοινότητας στους κολυμβητές. Μια παρόμοια αίσθηση μικροκοινωνίας έχω και στην παραλία στην Τεργέστη. Είχα δει στην τηλεόραση πολλά ρεπορτάζ γι’ αυτή, αλλά καμιά κινηματογραφική ταινία.
– Γιατί υπάρχει τείχος σε αυτή την παραλία της πόλης;
– Είναι από την εποχή της Αυστροουγγαρίας, τότε οι γυναίκες κολυμπούσαν χωριστά από τους άνδρες. Σήμερα, στην περιοχή που βρίσκεται αυτή η παραλία, έχει επεκταθεί το εμπορικό λιμάνι της Τεργέστης. Είναι πολύ κοντά στο κέντρο της πόλης και την επισκέπτονται μαμάδες και γιαγιάδες με μικρά παιδιά, συνταξιούχοι, αλλά και υπάλληλοι τα μεσημέρια, στο διάλειμμα 12 με 2. Η ταινία ξεκινάει από αυτό το τόσο απλό και κοινό, για να περιγράψει ζωές ανθρώπων που ζουν σε μια πόλη, η οποία ήταν πάντα ένα μεγάλο σταυροδρόμι της Ευρώπης και είχε έντονο το στοιχείο της πολυπολιτισμικότητας. Η «Τελευταία παραλία» είναι μια ιστορία γυμνών σωμάτων μπροστά στη θάλασσα. Ανθρώπων, που δεν μιλούν για το συγκεκριμένο τείχος μπροστά τους, αλλά για άλλα που δεν είναι ορατά. Ετσι, το τείχος παίρνει μεταφορική, αλληγορική διάσταση: ψάχνουμε γύρω από έννοιες όπως σύνορο, ταυτότητα, διακρίσεις. Τείχη υπήρχαν πάντα και κυρίως μέσα στο μυαλό μας.
– Για το προσφυγικό πρόβλημα τι θα λέγατε;
– Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι συνεχόμενες μετακινήσεις, συνήθως υπό βίαιες συνθήκες. Αυτό που συμβαίνει τώρα γύρω μας έπειτα από 200 χρόνια θα το διαβάζουν στα βιβλία της Ιστορίας ως κάτι που άλλαξε ριζικά τη μορφή της Ευρώπης. Ολοι αυτοί οι άνθρωποι που φτάνουν εδώ, σε μια γερασμένη ήπειρο, φέρνουν και τα καλά και τα κακά τους. Δεν γίνεται να προχωρήσει ο κόσμος χωρίς το ανακάτεμα των δικών τους και των δικών μας πραγμάτων, καλών και κακών.
– Τι είναι αυτό που ξεχωρίζει ένα ντοκιμαντέρ από μια σοβαρή τηλεοπτική εκπομπή δημοσιογραφικής έρευνας;
– H φόρμα. Το ύφος, το οποίο έχει να κάνει με το βλέμμα και την αγωνία του κινηματογραφιστή.
– Πώς θα μας συστήνατε την «Τελευταία παραλία»;
– Ως μια ταινία ανθρωπολογικής παρατήρησης. Χωρίς συνεντεύξεις και στημένες σκηνές. Ενα αφηγηματικό φιλμ με αρχή, μέση και τέλος, αλλά και με χαρακτήρες που εξελίσσονται. Είχε κοπιαστική δουλειά στο γύρισμα και στο μοντάζ.
Το 69ο Φεστιβάλ των Καννών θα διαρκέσει έως τις 22/5.