Τεράστια πρόκληση αλλά και πιθανή ευκαιρία για την Ελλάδα χαρακτηρίζει την προσφυγική κρίση ο Γερμανός πρώην πρέσβης στην Αθήνα (2005-2010) δρ Βόλφγκανγκ Σούλτχαϊς, σε συνέντευξή στην «Κ». Επικαλούμενος τη διπλωματική του εμπειρία λέει ότι, αν η Ελλάδα βοηθήσει την Ε.Ε. σε ένα ζήτημα που επισκιάζει τα άλλα προβλήματα, εκτιμά ότι θα κερδίσει σε πολλά σημεία. «Ξέρω ότι τα χρήματα και το προσωπικό που είχε υποσχεθεί η Ε.Ε. συχνά καθυστερούν και ότι η απροθυμία των περισσότερων χωρών της Ε.Ε. να λάβουν πρόσφυγες συνιστά πραγματικό κίνδυνο. Εάν όμως, με τη διοικητική και οικονομική βοήθεια της Ε.Ε., γίνουν όλες οι απαραίτητες υποδομές που έχουν συμφωνηθεί για τους πρόσφυγες, πιστεύω ότι θα δείξει επιείκεια σε σχέση με το ελληνικό πρόβλημα χρέους».
Ο κ. Σούλτχαϊς διετέλεσε πρεσβευτής της Γερμανίας σε μια μεταβατική για την Ελλάδα περίοδο και σήμερα θυμάται την αρχή της κρίσης στην Ελλάδα και την εξέλιξη στις σχέσεις των δύο χωρών. «Οι ελληνογερμανικές σχέσεις από το 2010 και μετά υποφέρουν από πολλές παρεξηγήσεις. Στην αρχή κανείς μας δεν περίμενε μια τέτοια βαθιά κρίση. Οταν ο κ. Παπανδρέου ζήτησε τη βοήθεια της Ε.Ε., η Γερμανία παρείχε τεχνική βοήθεια γιατί διέθετε εμπειρία από τα δικά της οικονομικά προβλήματα το 2007-08». Οπως περιγράφει, εκείνη την περίοδο, μια ομάδα Γερμανών πολιτικών απειλούσε ότι θα προσβάλει κάθε οικονομική βοήθεια προς την Ελλάδα ενώπιον του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας. «Υπήρχε ένας πραγματικός κίνδυνος, γι’ αυτό η κ. Μέρκελ ενήργησε μόνο όταν μπόρεσε να ισχυριστεί ότι η οικονομική κρίση στην Ελλάδα θα μπορούσε να δημιουργήσει πρόβλημα στο ευρώ». Ο κ. Σούλτχαϊς εντοπίζει ως λάθος της γερμανικής κυβέρνησης την παράλειψή της να κάνει γνωστή αυτή τη δύσκολη εσωτερική κατάσταση στο ελληνικό κοινό, που την εξέλαβε μόνο ως έλλειψη αλληλεγγύης από τη γερμανική πλευρά.
Η δυσκολότερη στιγμή των ελληνογερμανικών σχέσεων εντοπίζονται στο πρώτο εξάμηνο του 2015, όπως εξηγεί στην «Κ» ο κ. Σούλτχαϊς, αφού τα κανάλια επικοινωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα, τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τέθηκαν σε σοβαρό κίνδυνο για μερικούς μήνες. «Τώρα, η επικοινωνία μεταξύ του κ. Τσίπρα και της καγκελαρίου Μέρκελ είναι στενή και υπάρχει εμπιστοσύνη, όπως ακούω».
Σύμφωνα με τον πρώην πρέσβη, τα γερμανικά αλλά και τα ελληνικά ΜΜΕ είχαν σε μεγάλο βαθμό ευθύνη στη δημιουργία στερεοτύπων στην κοινωνία. «Σοκαρίστηκα όταν είδα για πρώτη φορά το εξώφυλλο του Focus τον Φεβρουάριο του 2010. Κατάλαβα αμέσως ότι αυτό θα κάνει κακό στις διμερείς σχέσεις. Με διπλωματική αυτοσυγκράτηση, ενήργησα αμέσως, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο, σύντομα ο ελληνικός Τύπος ανταπέδωσε και ένα είδος μιντιακού πολέμου ξέσπασε από εκείνη την ημέρα».
«Προσωπικά, ποτέ δεν αισθάνθηκα μια αλλαγή στάσης προς το πρόσωπό μου μετά την έναρξη της κρίσης», απαντά στην ερώτηση για την πιο αμήχανη στιγμή της καριέρας του στην Ελλάδα. «Οι Ελληνες κάνουν τη διάκριση μεταξύ ενός ατόμου και την πολιτική της κυβέρνησης για την οποία δουλεύει. Η ελληνική φιλοξενία ήταν και θα συνεχίσει να είναι κορυφαία. Επ’ αυτού μπορώ να διαβεβαιώσω όλους τους Γερμανούς τουρίστες. Το γεγονός ότι υπήρξε η επίθεση με όπλο στην κατοικία του Γερμανού πρέσβη πριν από τρία χρόνια ήταν μια εξαίρεση. Είμαι βέβαιος ότι οι σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία θα βελτιωθούν και θα γίνουν όσο καλές ήταν και τα προηγούμενα χρόνια. Πρέπει όμως να εργαστούμε για αυτό».
Ο κ. Σούλτχαϊς εντοπίζει στην Ευρώπη δύο κρίσεις που γεννούν τον λαϊκισμό. Τη θεσμική, η οποία φαίνεται στην οικονομία, και το προσφυγικό ζήτημα και την κρίση σε επίπεδο προσανατολισμού και οράματος για το μέλλον. «Είμαι αρκετά μεγάλος για να θυμάμαι καλά τα προ ΕΟΚ χρόνια με όλους τους περιορισμούς των εθνικών συνόρων. Πολλές από τις σημερινές γενιές απολαμβάνουν τα επιτεύγματα αυτά και μάλιστα εμφανίζονται πρόθυμες να τα θυσιάσουν».
Βιβλίο για την κρίση στα γερμανικά
Ο Βόλφγκανγκ Σούλτχαϊς υπηρέτησε ως πρέσβης της Γερμανίας στην Αθήνα από το 2005 έως το 2010. Το 2015 εξέδωσε ένα βιβλίο στα γερμανικά με τίτλο «Η κρίση στην Ελλάδα – Αίτια, εξέλιξη, συνέπειες», η παρουσίαση του οποίου έγινε στις 10 Μαΐου στο Ινστιτούτο Γκαίτε Θεσσαλονίκης με την υποστήριξη του γερμανικού προξενείου. Το βιβλίο είναι γραμμένο για το γερμανικό κοινό, προκειμένου να δώσει μια αντικειμενική και τεκμηριωμένη άποψη γύρω από την ελληνική κρίση. Η απόφαση για τη συγγραφή του γεννήθηκε όταν εντοπίστηκε η ανάγκη για αξιόπιστη πληροφόρηση σχετικά με την Ελλάδα και τα γεγονότα στη διάρκεια της κρίσης. Το βιβλίο καλύπτει όλες τις σχετικές πτυχές της κρίσης σε 28 άρθρα, γραμμένα από εμπειρογνώμονες και αναλυτές. Στο βιβλίο καθίσταται σαφές ότι δεν ήταν μόνο το υψηλό δημόσιο χρέος που επηρέασε την κρίση, αλλά κυρίως η ανισορροπία στο εξωτερικό εμπόριο και η έλλειψη ανταγωνιστικότητας. Επιπλέον υπάρχουν αναφορές στην ανάγκη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στις διοικητικές και εμπορικές δομές της χώρας. «Εδώ πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά. Μεταρρύθμιση των δομών επιβολής φόρου, μεταρρυθμίσεις για την αποτελεσματικότητα της διοίκησης αλλά και μεταρρυθμίσεις στις οικονομικές δομές, όπως το άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων και οι ιδιωτικοποιήσεις», αναφέρεται μεταξύ άλλων. Το βιβλίο του πρώην Γερμανού πρέσβη στην Αθήνα δεν κυκλοφορεί ακόμη στην Ελλάδα.