Μια μεγάλη κοινωνική συμφωνία θα βγάλει την Ελλάδα από το τέλμα, όχι η ρύθμιση του χρέους, η οποία είναι μεν αναγκαία αλλά δεν αρκεί, υπογραμμίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο πρώην επικεφαλής του Διεθνούς Χρηματοπιστωτικού Ινστιτούτου (IIF), Τσαρλς Νταλάρα. Επισημαίνει ότι ύστερα από έξι χρόνια, είναι σαφές πως η συνταγή που εφαρμόζεται έχει αποτύχει και απαιτείται ένα διαφορετικό μείγμα πολιτικής που θα στηρίζεται σε σημαντικές μειώσεις φόρων και αποκρατικοποιήσεις, αλλά και σε βαθιές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές στον τρόπο διοίκησης της χώρας.
Ο άνθρωπος που χειρίσθηκε τη μεγαλύτερη διαγραφή χρέους στην Ιστορία επισημαίνει την ανάγκη να υπάρξει γενναία ρύθμιση του χρέους και καλεί το ΔΝΤ όχι μόνο να πιέζει τους άλλους να την υλοποιήσουν, αλλά να συμμετάσχει και αυτό μειώνοντας δραστικά τα δικά του επιτόκια. Παράλληλα, εκτιμά πως η επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας πρέπει να οικοδομηθεί σε ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» μεταξύ κυβέρνησης, επιχειρηματιών, τραπεζών και κοινωνίας.
– Πώς βλέπετε την ελληνική οικονομία;
– Δεν έχει προχωρήσει όσο θα έπρεπε μετά την πρωτοφανή στην Ιστορία αναδιάρθρωση του χρέους που υλοποιήσαμε το 2012 και έδωσε στην Ελλάδα ένα τεράστιο παράθυρο ευκαιρίας το οποίο δυστυχώς δεν αξιοποίησε. Διαγράφηκαν 107 δισ. ευρώ και άλλα 100 δισ. επιμηκύνθηκαν σε μεγάλο βάθος χρόνου. Αυτό δείχνει ότι το θέμα του χρέους είναι μεν καθοριστικό, αλλά από μόνο του δεν αρκεί. Χωρίς ένα περιβάλλον που να προωθεί επενδύσεις, η οικονομία δεν θα ευημερήσει. Είναι καιρός για την Ελλάδα και τους εταίρους της να ακολουθήσουν έναν διαφορετικό δρόμο.
– Τι θέλουν για το χρέος οι επενδυτές;
– Οποια θετική εξέλιξη υπάρξει σε αυτή την πτυχή θα είναι ενθαρρυντική για τους επενδυτές, αλλά θα προτιμούσαν μια πιο ξεκάθαρη απομείωση του χρέους όπως αυτή που εφαρμόσαμε εμείς, παρότι αναγνωρίζω ότι είναι πολιτικά δύσκολη.
– Τι πρέπει να γίνει;
– Το ΔΝΤ και οι Ευρωπαίοι πρέπει να αναγνωρίσουν ότι η συνταγή της λιτότητας, της αύξησης φόρων και των ελάχιστων αποκρατικοποιήσεων δεν έχει πετύχει. Οι αυξήσεις των φόρων στο εισόδημα, στις επιχειρήσεις, του ΦΠΑ, πλήττουν την παραγωγικότητα και πνίγουν την οικονομία. Το πλοίο δεν μπορεί να προχωρήσει αν δεν φυσάει άνεμος. Οσο για το χρέος, μπορεί να καταφέρεις κάτι μέσω επιμηκύνσεων και μείωσης επιτοκίων, αλλά οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι σημαντικές και να περιλαμβάνουν και το ΔΝΤ. Το έχω προτείνει στη Λαγκάρντ πριν από χρόνια. Το Ταμείο να αλλάξει τους κανόνες του και να κάνει διευκολύνσεις και σε χώρες όπως η Ελλάδα που είναι μεν μέλος της πλούσιας Ευρώπης, αλλά η κατάστασή της είναι πολύ άσχημη. Το έχει κάνει σε φτωχές χώρες της Αφρικής και αλλού. Και η Ευρώπη, σε μια περίοδο που απειλείται από το Brexit, την προσφυγική κρίση και τον κίνδυνο της τρομοκρατίας, οφείλει να κατανοήσει ότι τη συμφέρει μια ουσιαστική αναδιάρθρωση.
– Πόσο εφικτοί είναι οι στόχοι;
– Αυτή η εμμονή σε πρωτογενή πλεονάσματα είναι αδιέξοδη. Θα ανέβαλλα την προσπάθεια μείωσης των ελλειμμάτων για 18 – 24 μήνες και θα προέτρεπα την κυβέρνηση να προχωρήσει σε μειώσεις φόρων και μεγάλου συμβολισμού αποκρατικοποιήσεις. Εχουν κάνει μερικές, αλλά πρέπει να επιταχύνουν τους ρυθμούς.
Τέλος, απαιτείται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο ανάμεσα στην κυβέρνηση, τον επιχειρηματικό κόσμο, τις τράπεζες και την κοινωνία των πολιτών. Να συνεργασθούν. Να σταματήσουν να βλέπουν τους επιχειρηματίες ως μέρος του προβλήματος και να αναγνωρίσουν ότι είναι μέρος της λύσης. Και οι επιχειρηματίες, αφού εξασφαλίσουν σταθερή και χαμηλότερη φορολογία, να τολμήσουν να επενδύσουν και να διαμηνύσουν ότι στηρίζουν την προσπάθεια της κυβέρνησης. Ολα αυτά θα στείλουν ένα πολύ ισχυρό μήνυμα στη διεθνή επενδυτική κοινότητα. Φυσικά, δεν μπορεί να επιβάλεις ένα σφικτό χρονοδιάγραμμα για να υλοποιηθούν αυτά, ωστόσο μια ευρεία κοινωνική συμφωνία μπορεί να έχει σύντομα αποτελέσματα. Δεν ξέρω ποιος πρέπει να αναλάβει την πρωτοβουλία, η κυβέρνηση, οι επιχειρηματίες ή άλλοι παράγοντες.
– Οι αντοχές της κοινωνίας έχουν εξαντληθεί.
– Η κοινωνία μπορεί να διαμαρτύρεται και να διαδηλώνει, να είναι απογοητευμένη, να μην εμπιστεύεται τους θεσμούς, αλλά δεν καταφέρνει τίποτα. Πρέπει να υπάρξει αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο, να συμφωνηθούν αρχές και να γίνουν σεβαστές από όλους. Να ανακτηθεί σταδιακά η εμπιστοσύνη από την κυβέρνηση, να επανέλθει η αξιοκρατία, να τελειώσουν οι πελατειακές σχέσεις. Η κυβέρνηση πρέπει να δει τις επιχειρήσεις ως το κλειδί για τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη. Αυτή η μεγάλη κοινωνική συμφωνία είναι που θα βγάλει την Ελλάδα από το τέλμα, όχι το χρέος. Η ρύθμισή του είναι αναγκαία και σίγουρα θα βοηθήσει καθοριστικά, αλλά η Ελλάδα χρειάζεται κάτι πολύ πιο βαθύ.
– Οπως;
– Ολο το σύστημα της Ελλάδας χρειάζεται μια επανατοποθέτηση, μια αναγέννηση. Είναι πολλά τα χρόνια που οι κυβερνήσεις στηρίζονταν σε πελατειακές σχέσεις και, σε αρκετές περιπτώσεις, στη διαφθορά. Δεν έδιναν σημασία στο εθνικό συμφέρον αλλά στην παραμονή τους στην εξουσία. Δεν πρόκειται να καθαρίσουμε εμείς την Ελληνική Δημοκρατία, αλλά πρέπει να μεταρρυθμιστεί ο τρόπος που λειτουργεί. Να δημιουργηθούν αξιόπιστοι θεσμοί. Αλλά και οι πολίτες να ψηφίζουν γι’ αυτό που πιστεύουν ότι είναι καλύτερο για τη χώρα, όχι ποιος θα τους εξυπηρετήσει.