Μετά τις γερμανικές εκλογές στα τέλη του 2017, θα δοθεί στην Ελλάδα η ελάφρυνση χρέους, κάτι που όλοι, εκτός από μια μειοψηφία Γερμανών ψηφοφόρων, αντιλαμβάνονται ότι είναι αναγκαία, τονίζει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο διάσημος οικονομολόγος και ιστορικός του χρήματος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μπάρι Αϊχενγκριν, ο οποίος αμφιβάλλει για τη δυνατότητα επίτευξης πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% και τον περιορισμό των χρηματοδοτικών αναγκών της Ελλάδας στο 15% του ΑΕΠ. Από τις πιο γνωστές φωνές διεθνώς σε ό,τι αφορά τη διαχείριση χρέους, ο Αμερικανός ακαδημαϊκός σημειώνει ότι το ΔΝΤ αντανακλά την οικονομική κοινή λογική, ενώ αντίθετα η γερμανική θέση απορρέει από εσωτερικούς εκλογικούς υπολογισμούς.
– Πώς κρίνετε την πρόσφατη συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και θεσμών;
– Ο στρατηγικός στόχος για 3,5% πρωτογενές πλεόνασμα και περιορισμό των χρηματοδοτικών αναγκών στο 15% του ΑΕΠ είναι μόλις μετά βίας εφικτός και μόνο υπό την προϋπόθεση ότι όλα θα εξελιχθούν σωστά. Αλλά γνωρίζουμε ότι στη ζωή τα πράγματα δεν εξελίσσονται ακριβώς όπως θέλουμε. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι στα επόμενα χρόνια το πρωτογενές πλεόνασμα θα υπολείπεται του στόχου ή ότι οι χρηματοδοτικές απαιτήσεις θα αποδειχθούν πολύ μεγαλύτερες, είτε λόγω προβλημάτων στην Ελλάδα, είτε λόγω της παγκόσμιας ύφεσης, είτε για κάποιο άλλο λόγο. Κι εκείνη τη στιγμή θα πρέπει το πρόγραμμα να επανεξεταστεί.
– Και τι θα γίνει;
– Θα πρέπει να δοθεί στην Ελλάδα πρόσθετη ελάφρυνση του χρέους. Οι πάντες, εκτός ίσως από μια μειοψηφία των Γερμανών ψηφοφόρων, το αντιλαμβάνονται αυτό, απλά δεν θέλουν να το πουν φωναχτά, γιατί πλησιάζουν οι γερμανικές εκλογές. Αλλά κάποια στιγμή μετά τις εκλογές θα πρέπει να αναγνωριστεί αυτή η πραγματικότητα. Και τότε η αβεβαιότητα θα έχει να κάνει με το πώς θα αντιδράσουν η γερμανική κοινή γνώμη και η Bundestag, όταν η κ. Μέρκελ ή ο διάδοχός της αναγνωρίσει αυτή την πραγματικότητα. Θα πρέπει να επικυρώσουν την ενδεχόμενη αναδιάρθρωση του χρέους και, τελικά, θα το κάνουν. Από την άλλη, έπειτα από τόσο χάος και αβεβαιότητα, ποιος μπορεί να είναι σίγουρος;
– Είμαστε στη σωστή κατεύθυνση;
– Κινούμαστε προς την κατεύθυνση που επιβάλλουν οι συνθήκες, της μείωσης του χρέους αλλά και της αβεβαιότητας. Γίνεται περισσότερο κατανοητό ότι για να δοθεί οριστική λύση στο θέμα της αβεβαιότητας θα χρειαστεί μια πραγματική μείωση του χρέους και όχι απλώς να επεκτείνουμε και να προσποιούμαστε (extend and pretend). Αλλά, δυστυχώς, για να γίνει αυτό θα πρέπει να περιμένουμε έως μετά τις γερμανικές εκλογές.
– Θα γίνει το χρέος πραγματικά βιώσιμο και μπορεί η Ελλάδα να επιστρέψει στις αγορές το 2017;
– Ναι, θα καταστεί βιώσιμο αφού υπάρξει επιπρόσθετη ελάφρυνσή του μετά το 2017. Αν όλα πάνε καλά, η χώρα μπορεί να επιστρέψει σε ανάπτυξη, αλλά για την έξοδό της στις αγορές του χρόνου, έχω αμφιβολίες.
– Πόσο πιθανό εξακολουθεί να είναι το Grexit;
– Η άποψή μου είναι ότι το Grexit ήταν πάντα μια μικρή πιθανότητα. Από το 2007 είχα δημοσιεύσει εργασία για το Εθνικό Γραφείο Οικονομικής Ερευνας, με θέμα «Η διάλυση της Ευρωζώνης», όπου υποστήριζα ότι η προοπτική εξόδου μιας χώρας από το ενιαίο νόμισμα ήταν εξαιρετικά μικρή. Εξακολουθώ να το πιστεύω. Ποτέ δεν πρέπει να λες ποτέ, πάντα γίνονται λανθασμένες εκτιμήσεις, αλλά συνεχίζω να πιστεύω ότι το Grexit δεν είναι πιθανό και πως η Ελλάδα και η Ευρώπη θα κάνουν το ελάχιστο που θα διασφαλίζει το status quo.
– Πώς αξιολογείτε τη συζήτηση ΔΝΤ – Γερμανίας για το ελληνικό χρέος;
– Το ΔΝΤ εκπέμπει την οικονομική κοινή λογική και η γερμανική θέση αντανακλά την εσωτερική πολιτική και απορρέει από εκλογικούς υπολογισμούς. Σε έναν ιδεατό κόσμο θα επικρατούσε η οικονομική κοινή λογική, αλλά στον κόσμο στον οποίο ζούμε οι αποφάσεις είναι απόρροια εκλογικών υπολογισμών.
– Ποιος είναι ο ρόλος των ΗΠΑ στο ζήτημα της Ελλάδας;
– Η Ελλάδα αποτελεί πρόβλημα της Ευρώπης και αντιστρόφως. Οι ΗΠΑ είναι πλήρως απασχολημένες με προβλήματα σε άλλα μέρη του κόσμου και οι Αμερικανοί ψηφοφόροι έχουν προφανώς βαρεθεί να βλέπουν τη χώρα τους να δρα ως παγκόσμιος χωροφύλακας. Η κυβέρνηση Ομπάμα έχει υποστηρίξει σαφώς τη θέση του ΔΝΤ στο θέμα της Ελλάδας, αλλά λειτουργεί κυρίως μέσω του Ταμείου και όχι άμεσα.
– Πόσο διαφορετικά χειρίσθηκαν τις κρίσεις τους οι ΗΠΑ και η Ε.Ε.;
– Οι ΗΠΑ επέμειναν στον δημοσιονομικό επεκτατισμό για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και ανακεφαλαιοποίησαν πιο γρήγορα τις τράπεζές τους. Το προεδρικό σύστημα κέρδισε το κοινοβουλευτικό.