Η ανταγωνιστικότητα των χωρών της Ευρωζώνης θα εξαρτηθεί από την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητάς τους, που με τη σειρά τους βασίζονται στην εφαρμογή διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Αυτή είναι η λύση και για την Ελλάδα, λέει στην «Κ» ο Χου Πιλ, επικεφαλής οικονομολόγος της Goldman Sachs για την Ευρώπη.
– Πότε αναμένετε από την ΕΚΤ να αρχίσει να αποκλιμακώνει το πρόγραμμα QE;
– Η ΕΚΤ σημείωσε πρόσφατα ότι οι αγορές στοιχείων ενεργητικού της θα συνεχιστούν με τον τρέχοντα ρυθμό των 60 δισ. ευρώ ανά μήνα μέχρι το τέλος του έτους. Αναμένουμε από την ΕΚΤ να ανακοινώσει το φθινόπωρο πως θα μειώσει σταδιακά τον ρυθμό των μηνιαίων αγορών ομολόγων από τον Ιανουάριο και να τις καταργήσει πλήρως μέχρι τα τέλη του 2018.
– Πόσο επιτυχές είναι το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης;
– Οι αγορές στοιχείων ενεργητικού της ΕΚΤ είναι ένα μέρος μιας δέσμης μέτρων πολιτικής –όχι μόνο νομισματικών, αλλά και ρυθμιστικών και φορολογικών– που έχουν κεντρική σημασία, πρώτον, στη σταθεροποίηση της οικονομίας της ζώνης του ευρώ και, στη συνέχεια, στη μετέπειτα ανάκαμψή της. Τούτου λεχθέντος, είμαστε κάπως σκεπτικοί για το κατά πόσον περαιτέρω ποσοτική χαλάρωση θα είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη από εδώ και πέρα, τουλάχιστον μέσω των τυπικών νομισματικών καναλιών. Η ιδιωτική ζήτηση για ρευστότητα έχει κορεστεί. Η προσθήκη περισσότερης ρευστότητας μέσω της «εκτύπωσης χρημάτων» είναι απίθανο να προσφέρει πολύ περισσότερη στήριξη.
– Περιμένετε μεγάλη άνοδο των μακροπρόθεσμων επιτοκίων στην ευρωπαϊκή περιφέρεια μετά τη λήξη του QE;
– Οι αγορές στοιχείων ενεργητικού έχουν τη μεγαλύτερη επίπτωση στις αποδόσεις των συγκεκριμένων στοιχείων ενεργητικού που αγοράστηκαν. Η στοχοθετημένη στήριξη των αγορών κρατικών ομολόγων έχει καθοριστική σημασία. Με την ΕΚΤ να λειτουργεί ως ένας σταθερός και αξιόπιστος αγοραστής σταθεροποιήθηκαν οι αποδόσεις των ομολόγων στις υπερβολικά χρεωμένες και φτωχές σε δημοσιονομικό επίπεδο περιφερειακές οικονομίες. Με τη σειρά του, αυτό δημιούργησε χώρο για χαλαρότερη δημοσιονομική πολιτική απ’ ό,τι διαφορετικά θα συνέβαινε. Είναι μέσω αυτού του, σε μεγάλο βαθμό, ασταθούς, έμμεσου δημοσιονομικού καναλιού που η πολιτική της ΕΚΤ σημείωσε τον μεγαλύτερο θετικό αντίκτυπό της. Καθώς οι αγορές ενεργητικού της ΕΚΤ θα αρχίσουν να μειώνονται το επόμενο έτος, αυτή η άμεση στήριξη για τις αδύναμες περιφερειακές οικονομίες θα εκλείψει. Αυτό είναι πιθανό να οδηγήσει σε κάποια νέα άνοδο των μακροπρόθεσμων επιτοκίων. Ωστόσο, δεν αναμένουμε να επανέλθουν οι κρίσιμες συνθήκες της περιόδου 2011-12. Οι θεσμικές δικλίδες ασφαλείας που εισήχθησαν εκείνη την εποχή έχουν πλέον καθιερωθεί. Ακόμα περισσότερο βασιζόμαστε στα λόγια του κυρίου Ντράγκι. Η δέσμευσή του να κάνει «ό,τι χρειάζεται» και η υπονοούμενη προθυμία του να χρησιμοποιήσει τον ισολογισμό της ΕΚΤ για τη στήριξη του ευρώ, παραμένουν μια καίρια σταθεροποιητική δύναμη.
– Είστε αισιόδοξοι για τις μεσοπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης;
– Το μήνυμά μας σχετικά με τις οικονομικές προοπτικές της ζώνης του ευρώ είναι μια επιφυλακτική αισιοδοξία. Η πρόσφατη ισχύς των μακροοικονομικών δεδομένων είναι ο κύριος λόγος. Η Ευρώπη έχει επωφεληθεί από την ανάκαμψη του παγκοσμίου εμπορίου και την ενίσχυση της παγκόσμιας παραγωγής, που σημειώνεται από πέρυσι. Επίσης παρατηρείται περαιτέρω βελτίωση του επιχειρηματικού και επενδυτικού κλίματος, ιδιαίτερα στις οικονομίες των «πρωτοπόρων μεταρρυθμιστών» (Γερμανία και Ισπανία), που έχουν ήδη λάβει δύσκολες αλλά απαραίτητες αποφάσεις για να λειτουργήσουν καλύτερα οι αγορές εργασίας. Τούτων λεχθέντων, υπάρχουν και λόγοι για κάποια προσοχή. Η στήριξη που προήλθε από το ασθενέστερο ευρώ, τις χαμηλότερες τιμές πετρελαίου και την τραπεζική πιστωτική επέκταση αρχίζει πλέον να μετριάζεται. Η ανάκαμψη βασίζεται πλέον στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος, ώστε να ενισχυθεί η ιδιωτική ζήτηση.
– Μπορείτε να προσδιορίσετε τα βασικότερα ρίσκα για την ευρωπαϊκή οικονομία;
– Πρώτη φορά εδώ και καιρό υπάρχει η πιθανότητα θετικών εκπλήξεων στην ευρωπαϊκή οικονομία. Η άρση των πολιτικών αβεβαιοτήτων στη Γαλλία μπορεί να βελτιώσει τις προοπτικές για μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο, καθώς και τη βελτίωση της διακυβέρνησης της Ευρωζώνης. Μια περαιτέρω ενίσχυση του επενδυτικού κλίματος μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερες επενδύσεις επιχειρήσεων, οι οποίες είναι μέχρι στιγμής ασυνήθιστα αδύναμες. Ταυτόχρονα όμως, εξακολουθούν να υπάρχουν κίνδυνοι: Σε εθνικό επίπεδο, αυτοί προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την πολιτική, όπως η αβεβαιότητα σχετικά με τις επερχόμενες ιταλικές εκλογές. Επιπλέον βαρύνουν και οι προοπτικές της παγκόσμιας ανάπτυξης με την επιβράδυνση της Κίνας και τις πολιτικές αβεβαιότητες που επικρατούν στις ΗΠΑ.
– Το ευρώ και η Ευρωζώνη θα γίνουν λιγότερο ανταγωνιστικά στην εποχή μετά το QE;
– Στον βαθμό που θα ενίσχυε την ισοτιμία του ευρώ, αποδυναμώνεται η βραχυπρόθεσμη διεθνής ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών της ζώνης του ευρώ. Ωστόσο, είμαστε σκεπτικοί ότι θα επιβάρυνε την ανταγωνιστικότητα με πιο θεμελιώδη τρόπο. Η ανταγωνιστικότητα θα εξαρτηθεί από την ενίσχυση της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας, που με τη σειρά τους βασίζονται στην εφαρμογή διαρθρωτικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Οπως όλοι γνωρίζουμε, αυτό είναι ευκολότερο να λεχθεί παρά να γίνει.