Στην εφηβεία με σημάδεψε η παρέα των μεγάλων

Στην εφηβεία με σημάδεψε η παρέα των μεγάλων

5' 41" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στην εφηβεία με σημάδεψε η παρέα των μεγάλων
Στην εφηβεία με σημάδεψε η παρέα των μεγάλων-1

Της Γιωτας Συκκα

«Από την πρώτη στιγμή που μπήκα στο τραγούδι συναντήθηκα με την

παρέα των μεγάλων. Του Μίκη Θεοδωράκη, του Μάνου Χατζιδάκι και

βέβαια των ποιητών». Η Μαρία Φαραντούρη μόλις έχει επιστρέψει από

συναυλία της στο Μόναχο και ετοιμάζεται για το αφιέρωμα στον Νίκο

Γκάτσο που θα γίνει στις 30 Αυγούστου στο Ηρώδειο. Οι «συναντήσεις»

της με την πρωτεύουσα της Βαυαρίας είναι τακτικές. Κι όσο κι αν

κάποιοι μιλούν για «ελληνογερμανική ένταση» εκείνη έχει άλλες

εντυπώσεις. «Υπάρχει ένα φιλελληνικό κοινό που ξεχωρίζει τα

πράγματα. Οι Γερμανοί όπως και η κεντροευρωπαίοι συγκινούνται από

τον πολιτισμό μας. Γοητεύονται από τον Θεοδωράκη, τον Χατζιδάκι, τα

ρεμπέτικα, τα δημοτικά».

Αυτά τους τραγούδησε και το περασμένο Σάββατο, ενώ το φθινόπωρο

θα επιστρέψει με τον Αμερικανό τζαζίστα Τσαρλς Λόιντ αυτή τη φορά.

Στο μεταξύ, προετοιμάζεται για τη μεγάλη βραδιά του Ηρωδείου. Ενας

χαιρετισμός στον δάσκαλο όπως λέει για τον Ν. Γκάτσο κι ένα μικρό

αντίδωρο στα συναισθήματα που μας πρόσφερε με τους στίχους του. Γι’

αυτές τις γνωριμίες και συναντήσεις με τον ποιητή της «Αμοργού» που

έμελλε να δισκογραφήσει μετά το θάνατό του, μιλάει σήμερα στην

«Κ»:

«Είναι συναντήσεις-σταθμοί που με σημάδεψαν και με εκπαίδευσαν

από τα εφηβικά μου χρόνια. Σαν τα παραμύθια που δεν ξεπερνάς ποτέ,

όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ο Νίκος Γκάτσος ήταν ένας απ’ αυτούς που

έδειξαν με τον λόγο του ότι υπάρχει μια Ελλάδα η οποία δεν έχει

μόνο παρελθόν αλλά και παρόν και βέβαια τη δική της φυσιογνωμία». Ο

Νίκος Γκάτσος ήταν μάστορας της ελληνικής γλώσσας, αρχίζει τη

διήγησή της η ερμηνεύτρια. «Οξυδερκής, αυθεντικός, επηρέασε σε

μεγάλο βαθμό το ελληνικό τραγούδι με την πολύπλευρη γραφή του.

Γνώριζε σε βάθος τους ποιητικούς τρόπους έκφρασης. Είχε τη μαγεία

που δυστυχώς δεν έχουν οι σύγχρονοι δημιουργοί. Οχι μόνο με την

«Αμοργό» που είναι σταθμός για την ελληνική ποίηση αλλά και με τα

στιχουργήματά του που είναι ένας άλλος τρόπος ποιητικής

έκφρασης».

Απλός, σοφός, λιτός, σεμνός, λακωνικός, με χιούμορ. Αυτό ήταν ο

Γκάτσος. Τον θυμάμαι να είναι πάντα παρών στο στούντιο. Βλέπεις

πολλές φορές οι τραγουδιστές έκαναν λάθη στην έκφραση. Ενα «και»

που έλειπε μπορεί να αλλοίωνε πράγματα κι άλλες φορές να ήταν

απαραίτητο να μπει στο αρχικό ποίημα ώστε να διευκολύνει τον

συνθέτη ή τον ερμηνευτή. Ο Νίκος πρόσεχε τον τονισμό, τις λέξεις,

τις λεπτομέρειες. Διόρθωνε ακόμη και το δικό του λόγο.

Ανατρεπτικά «Παράλογα»

Τα «Παράλογα» ήταν ανατρεπτικά. Ο Νίκος με τον Μάνο Χατζιδάκι το

1976 που έγινε η ηχογράφηση, ταίριαξαν ξεχωριστές προσωπικότητες

όπως ο Μίκης, ο Σαββόπουλος, η Μελίνα, εγώ και ο Λιούγκος. Το έργο

αυτό ήταν ένας από τους σταθμούς της συνεργασίας μας. Μια τολμηρή

καταβύθιση στην ελληνική περιπέτεια που συνέδεε με την απρόοπτη

ποιητικότητα του Γκάτσου, τον μύθο της Περσεφόνης με τα διυλιστήρια

της Ελευσίνας και την καταστροφή του περιβάλλοντος. Στα «Παράλογα»

ο καθένας μας τραγούδησε ό,τι ακριβώς του πήγαινε. Ο Μίκης την

«Ελλαδογραφία», ο Διονύσης το «Αλογο του Ομέρ Βρυώνη», η Μελίνα τη

«Μάγδα». Για μένα υπολόγιζαν ότι ήμουν μια δωρική τραγουδίστρια και

μου έφτιαξαν άσματα με πολιτικές προεκτάσεις. Ακόμη και στη

«Σκοτεινή μητέρα» που ακολούθησε τη δεκαετία του ’80.

Ο Μάνος αγαπούσε πολύ τη Νάνα Μούσχουρη. Καλώντας με όμως, μου

έδωσε κάτι δωρικό που ταίριαζε στη φωνή μου κι όχι λυρικό. Εγώ, αν

και είχα συνεργαστεί με τον Μίκη και τον Γκάτσο στο πρώτο μάλιστα

τραγούδι του Θεοδωράκη που ηχογράφησα, το «Ματωμένο φεγγάρι» το

1963 από το «Χρυσοπράσινο φύλλο», όταν πήγα στο στούντιο ένιωθα

μεγάλη αγωνία. Βλέποντας ο Νίκος το άγχος μου προσπάθησε να κάνει

ό,τι μπορεί για να χαλαρώσω.

Σε ρόλο πυροσβέστη

Η συνάντηση στο στούντιο έμοιαζε με γιορτή. Ο Μάνος συχνά

τσαντιζόταν όταν ήταν ασυνεπείς οι μουσικοί και πολλές φορές

υπήρχαν στιγμές εντάσεων. Ο Γκάτσος τέτοιες ώρες έστρεφε αλλού την

κουβέντα. Επαιζε το ρόλο του πυροσβέστη. Οταν όμως η ένταση ήταν

μεγάλη και δεν σταματούσε, ο Νίκος προειδοποιούσε: «Μάνο, εγώ

φεύγω». Κι ο Χατζιδάκις αμέσως ηρεμούσε.

Ο Γκάτσος ήταν ένα ήρεμο ηφαίστειο. Λιγόλογος. Δεν του άρεσαν τα

πολλά. Μετρημένος. Μπροστά του ήμουν πάντα μαθήτρια. Αν και γνωστή,

αφού τραγουδούσα ήδη, καταλάβαινε αμέσως το άγχος του άλλου. Πάντα

ακουμπισμένος σε μιαν άκρη στο στούντιο, ποτέ καθισμένος.

Διακριτικός και σοφός.

Ηχογράφηση γιορτή

Η «Σκοτεινή Μητέρα» ήρθε ανέλπιστα. Εργο του Μάνου και του

Νίκου, ήρθε ανέλπιστα το 1986. Κάποιος είχε πλησιάσει τους δυο

δημιουργούς προτείνοντάς τους να γράψουν ένα κύκλο τραγουδιών για

μια νέα τραγουδίστρια. Εκείνοι, όπως έλεγαν, θέλοντας να το

αποφύγουν με ευγένεια ζήτησαν ένα υπέρογκο ποσόν. Ωστόσο ο

ενδιαφερόμενος συμφώνησε. Ακούγοντας όμως την τραγουδίστρια

ακύρωσαν τη συμφωνία. Μετά από λίγο καιρό μου τηλεφώνησαν. «Εχω

γράψει κάτι τραγούδια για τη φωνή σου» μου είπε στις δύο το πρωί

από την άλλη άκρη της συσκευής ο Μάνος. Μαθαίνοντας αργότερα την

αλήθεια, γέλασα με την ψυχή μου. Η ηχογράφηση ήταν γιορτή και

εκείνοι διορατικοί. Αλλαξαν πράγματα για να πηγαίνουν στο ύφος μου.

Αυτή ήταν η γενναιοδωρία τους.

Απολαυστικές ήταν ακόμη και οι διαφωνίες τους. Ο Μάνος λάτρευε

και σεβόταν τον Γκάτσο. Κάποτε ο Χατζιδάκις ετοιμαζόταν να

ταξιδέψει στο Παρίσι. Ο Νίκος του έδωσε τους στίχους του «Σε πότισα

ροδόσταμο» όμως εκείνος αντέδρασε διαβάζοντάς τους. Τι είναι αυτά

τώρα που θα ταξιδέψω; Ετοιμάζομαι να μπω στο αεροπλάνο και συ μου

γράφεις: Στον άλλο κόσμο που θα πας/ κοίτα μη γίνεις σύννεφο/κοίτα

μη γίνεις σύννεφο/ κι άστρο πικρό της χαραυγής/ και σε γνωρίσει η

μάνα σου/ που καρτερεί στην πόρτα». Και επειδή αργούσε συχνά να

μελοποιήσει τους στίχους, ο Γκάτσος τον απείλησε για άλλη μια φορά:

«θα τους δώσω στον Θεοδωράκη». «Να τους δώσεις» του απάντησε. Κι

αυτό έπραξε παρότι τους προόριζε για τον Μάνο.

Αληθινός μάστορας

Η υπέρβαση αυτών των ανθρώπων είναι που μας λείπει. Η φωτεινή

Ελλάδα που εξέφραζαν. Ο Γκάτσος δεν αγαπούσε τα εγκεφαλικά πράγματα

αλλά τα γνήσια αληθινά. Πλούτισε την ευαισθησία μας, τα όνειρά μας

με τον λόγο του που επιδέχεται πολλαπλές αναγνώσεις. Πλούσια

έκφραση, γεμάτη εικόνες, μάστορας αληθινός, συνδύασε το λαϊκό

στοιχείο με την πνευματική Ελλάδα. Ο λόγος σήμερα είναι πιο

ισοπεδωμένος. Στο όνομα του κέρδους παραδομένος, συνθλίβεται από

την κενότητα της εποχής. Τότε μπορεί να υπήρχε μεγάλη φτώχεια,

έλλειψη θεσμών, όμως ο κόσμος έβρισκε διέξοδο στον λόγο. Υπήρχε και

τότε η άλλη όχθη του τραγουδιού ωστόσο το κοινό σεβόταν την ποίηση,

ακόμη κι όταν δεν την κατανοούσε. Υστερα περάσαμε στο εμπόριο που

γαλούχησε ένα αδιάφορο κοινό, χωρίς συναίσθημα, χωρίς ρωγμές και

ραγίσματα.

Σήμερα το τραγούδι είναι πιο μπρούτο, του λείπει η ποίηση. Μου

αρέσει πάντως ότι σε αυτό το αφιέρωμα για τα 100 χρόνια από τη

γέννηση του Γκάτσου έχω δίπλα μου τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, ο οποίος

έγραψε το «Σκουπιδαριό» και τη «Χατζιδακιάδα». Ευαίσθητος και από

τους λίγους ερμηνευτές με ήθος και αλήθεια που μπορεί να

προσεγγίσει το έργο των μεγάλων. Αλλωστε είναι και ο ίδιος

δημιουργός, ανήσυχος που ψάχνεται διαρκώς.

Τα έσοδα της συναυλίας θα διατεθούν εξ ολοκλήρου για την

ενίσχυση του έργου του θεραπευτικού προγράμματος ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ.

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή