Τα κατά τόπους παραρτήματα των γερμανικών εμπορικών επιμελητηρίων σε πάνω από 90 χώρες και 130 πόλεις του κόσμου (σε κάποιες υπάρχουν πάνω από ένα σημεία) είναι κατά κάποιον τρόπο τα «κυνηγόσκυλα» της γερμανικής οικονομίας στις διεθνείς αγορές. Ο Φόλκερ Τράιερ είναι αναπληρωτής γενικός διευθυντής των γερμανικών επιμελητηρίων και επικεφαλής οικονομολόγος τους, υπεύθυνος για την εξωτερική δράση της μεγαλύτερης οργάνωσης οικονομικών συμφερόντων της χώρας του.
«Η παγκόσμια τάση», λέει στην «Κ», «είναι τα εμπόδια στην άσκηση του παγκοσμίου εμπορίου (έγκριση πατεντών, δραστηριότητα τελωνείων, δασμοί) που πολλαπλασιάζονται. Στις είκοσι μεγαλύτερες βιομηχανικές χώρες του κόσμου προστίθενται είκοσι ρυθμιστικά εμπόδια στο ελεύθερο εμπόριο τον μήνα. Και φυσικά, εμείς είμαστε αντίθετοι…». Το πλήρες κείμενο της συνέντευξής του στην «Κ» έχει ως εξής:
– Υπάρχουν δύο κριτικές στη γερμανική εμπορική πολιτική: Εκείνη του Αμερικανού προέδρου Τραμπ, που θέλει να σας επιβάλει εισαγωγικούς δασμούς, αλλά και εκείνη του Γάλλου προέδρου Μακρόν, που σας λέει εξάγετε όσο θέλετε αλλά επενδύστε τα πλεονάσματά σας στη χώρα σας, ώστε να επωφεληθεί εκτός από σας και η Ευρώπη. Τι λέτε για αυτά;
– Η κριτική του Μακρόν καλύπτει τη γερμανική θέση ακόμα και αν δεν επικοινωνείται έτσι προς τα έξω. Πρέπει να διαχωρίσει κανείς τα πλεονάσματα: ανάμεσα σε εκείνα που επιτυγχάνονται μέσα στη νομισματική ζώνη, την Ευρωπαϊκή Ενωση ή την παγκόσμια οικονομία. Η κριτική του Μακρόν αφορά την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Είναι σωστό ότι η Γερμανία δείχνει αναστολή στις επενδύσεις εδώ και πολύ καιρό, χρειαζόμαστε περισσότερες σε ευρυζωνικά δίκτυα, ψηφιοποίηση και άλλες υποδομές. Επί πολύ καιρό δεν μιλούσαμε δημόσια για αυτήν την άρνησή μας να προχωρήσουμε σε επενδύσεις. Αν ξεπεράσουμε αυτή την αναστολή μας και αυτό φαίνεται τώρα έπειτα από καιρό, αυτό θα σημάνει ότι μεγάλο μέρος του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού θα χρησιμοποιείται στη Γερμανία. Ετσι δεν μπορούμε να εξάγουμε, δεν έχουμε αυτές τις δυνατότητες και εισάγουμε από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τα πλεονάσματα δεν ήταν αποτέλεσμα μιας κακής πρόθεσης αλλά έχουν να κάνουν με τη μεγάλη ανταγωνιστικότητα της γερμανικής βιομηχανίας.
Πλεονάσματα
Τα τελευταία χρόνια τα πλεονάσματά μας με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης μειώθηκαν δραστικά, με εξαίρεση το πλεόνασμά μας έναντι της Γαλλίας. Το «μαλακό» για τα μέτρα μας ευρώ συνέβαλε σε ένα πολύ μεγαλύτερο πλεόνασμα από ό,τι θα είχαμε με δικό μας εθνικό νόμισμα. Η πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) –για άλλους λόγους–, η πολιτική των χαμηλών επιτοκίων, κάνει ό,τι μπορεί για να μείνει μαλακό το ευρώ μας, δίνει μια εξαγωγική ώθηση.
Πάρτε υπόψη σας ότι στη Γερμανία τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρείες δεν βγάζουν πλέον χρήματα εξαιτίας αυτής της πολιτικής. Αυτή η πολιτική πιέζει όσες επιχειρήσεις έχουν δημιουργήσει αποθεματικά για να πληρώσουν τις συντάξεις των εργαζομένων που δουλεύουν σε αυτές. Από την πλευρά μας είναι μια άσχημη πολιτική αλλά μόνο αν τη δεις από τη γερμανική σκοπιά, η τράπεζα κάνει αυτή την πολιτική για ολόκληρη την Ευρώπη. Ακόμα πληρώνουμε πολύ λίγα για την εισαγωγή πρώτων υλών.
Mεταρρύθμιση
Η συζήτηση για την κριτική του Μακρόν είναι εποικοδομητική επειδή μας κάνει καλύτερους –μιλάμε επιτέλους στη Γερμανία για φορολογική μεταρρύθμιση και εμάς μας αρέσει–, αλλά η κριτική του Τραμπ είναι επικίνδυνη επειδή αποπροσανατολίζει από τις αδυναμίες κάθε χώρας. Τα προβλήματα που έχει ο Τραμπ δεν οφείλονται στο γερμανικό πλεόνασμα και για αυτό δεν μπορούμε να τα λύσουμε. Αν η ρητορική του Τραμπ γίνει πραγματικότητα, εγκυμονεί εμπορικό πόλεμο. Τότε το εμπορικό μας πλεόνασμα σε αυτή την περίπτωση θα ήταν το μικρότερο πρόβλημα.
Ο Τράιερ λέει ότι στο Βερολίνο εξετάζουν πολλά σενάρια για το πώς θα αντιμετωπίσουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο. «Εχουμε σκεφτεί τρόπους ώστε να βοηθήσουμε τη νέα αμερικανική κυβέρνηση να “βγάλει” κάτι λογικό από αυτή τη ρητορική. Ποιο είναι το πρόβλημα των ΗΠΑ; Οτι έχουν σχετικά λίγες δουλειές υψηλής ποιότητας. Η τεχνολογική επανάσταση και η παγκοσμιοποίηση δεν μοιράσθηκαν έτσι ώστε να υπάρχει κοινωνική αποδοχή. Το δικό μας πλεόνασμα γίνεται εξαγόμενο κεφάλαιο. Δεν κερδοσκοπούμε με αυτό με ομόλογα, μετοχές κ.λπ. αλλά κάνουμε επενδύσεις στις ΗΠΑ και θέλουμε να κάνουμε περισσότερες και αυτό θα γίνει χωρίς να δημιουργούμε εμπόδια στις παγκόσμιες αλυσίδες προστιθέμενης αξίας.
Εμπόδια
Κάθε νέο εμπόδιο π.χ. σε υπεργολάβους της αυτοκινητοβιομηχανίας από το Μεξικό αντιστοιχεί σε μια άνοδο της τιμής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Προσπαθούμε να το εξηγήσουμε αλλά δεν έχουμε τόσο πολλούς συνομιλητές στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς η κυβέρνησή τους δεν φαίνεται να έχει πάρει ακόμα το τελικό της σχήμα.
Μας απασχολεί πώς θα διασώσουμε την πολυμερή εμπορική πολιτική, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), τις παγκόσμιες αλυσίδες προστιθέμενης αξίας και εκεί μπορούμε να τους δείξουμε ότι δεν είναι αναντικατάστατοι ειδικά αν μας βάλουν μπροστά στο δίλημμα: είτε είστε μαζί μας είτε με τους Κινέζους. Είναι το 10% των εξαγωγών μας που πάει εκεί στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά δεν εξαρτώμαστε μόνο από μια αγορά. Η Κίνα λειτουργεί αλλιώς, δεν είναι δημοκρατία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να αναπτύξουμε περισσότερο τις σχέσεις μας με την Κίνα…».
Πρόοδος έχει γίνει στην Ελλάδα, ωστόσο παραμένει ένας γρίφος
Σύμφωνα με τον Γερμανό αξιωματούχο, το πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας παραμένει το πιο δύσκολο στους κόλπους της Ευρώπης. Αν και κάποια πρόοδος έχει σημειωθεί.
– Βλέπετε κάποια πρόοδο της ελληνικής οικονομίας έπειτα από οκτώ χρόνια προγραμμάτων;
– Φυσικά τη βλέπω. Φυσικά δεν είναι μια γραμμική διαδικασία. Δυστυχώς. Εξαιτίας του σχηματισμού νέων κυβερνήσεων, των εκλογών, της ανόδου στην εξουσία άλλων κυβερνήσεων, σημειώθηκαν οπισθοχωρήσεις.
Στα ευρωπαϊκά επιμελητήρια έχουμε συζητήσει εντατικά για τις προόδους που έχουν συντελεσθεί σε χώρες που θα μπορούσαν να αναδειχθούν σε απειλή για το ευρώ. Η Ελλάδα είναι η πιο δύσκολη περίπτωση. Στην Ιρλανδία η κατάσταση «γύρισε» πολύ πιο γρήγορα, και στην Πορτογαλία «γύρισε», παρά τα κάποια βήματα προς τα πίσω, η Ισπανία τα κατάφερε περίφημα.Η Ισπανία δείχνει πώς μπορεί να τα καταφέρει μια χώρα σε έναν ευρύτερο νομισματικό χώρο στηριγμένη στα πόδια της. Στην Ελλάδα η διαδικασία ήταν πολύχρονη και αυτό προκάλεσε μεγάλη δυσαρέσκεια σε ευρέα τμήματα του πληθυσμού. Ομως τώρα, στον όγδοο χρόνο της κρίσης, οι γερμανικές επιχειρήσεις που βρίσκονται στην Ελλάδα δηλώνουν πολύ πιο αισιόδοξες. Οι προσδοκίες είναι θετικές έστω και να εκκινούν από ένα πιο χαμηλό επίπεδο. Το εμπορικό μας ισοζύγιο ανέβηκε το 2016 και το πρώτο τρίμηνο του 2017. Οι αφίξεις τουριστών αυξάνονται και η εικόνα της χώρας βελτιώνεται.
Ο κ. Τράιερ αναγνωρίζει τις δυσκολίες στη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων. Λέει διπλωματικά ότι το θέμα του όγκου του ελληνικού δημόσιου χρέους που επηρεάζει και το αξιόχρεο των επιχειρήσεων «θα πρέπει να συζητηθεί με το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών. Κάποια στιγμή πρέπει να διαχωρίσουμε σαφέστερα τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων από εκείνη του κράτους, η Ελλάδα πρέπει τουλάχιστον να αναγνωρίσει το χρέος της, είναι χρέη σε μας, μπορούμε να συζητήσουμε σε ποιο χρονικό ορίζοντα θα πληρωθούν…».
Ο κ. Τράιερ παραδέχεται ότι το πρόβλημα της ρευστότητας στην Ελλάδα «έχει πάρει ακραίες διαστάσεις…», είναι όμως ένα κεντρικό ζήτημα της ελληνικής κρίσης. «Πρέπει να ξανασυζητήσουμε για το θέμα αυτό τώρα, που η χημεία της χώρας με τους δανειστές της είναι και πάλι καλύτερη».
Ο ίδιος αναφέρεται, επίσης, και σε ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα, και συγκεκριμένα σε αυτό που αφορά την απονομή της δικαιοσύνης. Εν προκειμένω εκτιμά ότι «υπάρχουν πολλά εμπόδια για επενδύσεις, κυρίως γιατί δεν είναι βέβαιο ότι στο πλαίσιο μιας δικαστικής στάθμισης μια επιχείρηση θα βρει το δίκιο της. Εκεί, όπως και στη διοίκηση, θα ήταν χρήσιμο για την κυβέρνηση να επικεντρωθεί, και μάλιστα χωρίς να χρειάζονται επεμβάσεις από τους δανειστές της χώρας».