Στο θολό τοπίο των πνευματικών δικαιωμάτων έχουν δημιουργηθεί δύο οργανισμοί που μοιάζουν με «στρατόπεδα» για τους καλλιτέχνες και τα ρεπερτόριά τους. Η Ειδική Υπηρεσία Εκτακτης Διαχείρισης (ΕΥΕΔ), που συστάθηκε το περασμένο καλοκαίρι από το ΥΠΠΟ ως ένα προσωρινό κρατικό σχήμα συλλογής και απόδοσης πνευματικών δικαιωμάτων μετά την πτώχευση της ΑΕΠΙ, και η ιδιωτική «Αυτοδιαχείριση», η οποία ενδυναμώθηκε με προσωπικό και τεχνογνωσία από το εξωτερικό για να κάνει την ίδια δουλειά.
Χθες η «Κ» δημοσίευσε την επιστολή παραίτησης της Ειρήνης Σταματούδη, της μέχρι πρότινος διευθύντριας του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ), αρμόδιου για τον έλεγχο οργανισμών όπως η ΑΕΠΙ, η ΕΥΕΔ και η «Αυτοδιαχείριση». Η κ. Σταματούδη περιγράφει σήμερα στην «Κ» τις πολιτικές πιέσεις που δέχθηκε κατά τον έλεγχο της ΕΥΕΔ και τα περιστατικά αδιαφάνειας που εντόπισε στη λειτουργία του οργανισμού.
– Στην επιστολή της παραίτησής σας λέτε ότι αποχωρείτε καθώς δέχεστε «ανελέητο πόλεμο» από τον πρόεδρο και τα μέλη της διοίκησης του οργανισμού. Με ποιους τρόπους εμποδίστηκε η δουλειά σας και γιατί πιστεύετε ότι έγινε αυτό;
– Ολα ξεκίνησαν με την αντίδρασή μου στην αύξηση κατά 9.500% του μισθού του νέου προέδρου του ΟΠΙ που ζήτησε με προσωπικό του έγγραφο προς το υπουργείο να αμείβεται με 4.800 ευρώ τον μήνα.
Ακολούθως ζήτησε την ενοικίαση χώρου 200 τετραγωνικών με μοναδικό στην ουσία σκοπό να στεγασθεί το γραφείο του έναντι ετήσιου κόστους 30.000 ευρώ. Στον προϋπολογισμό του 2019 όμως, δεν αναφέρθηκαν οι ανωτέρω δαπάνες. Το διοικητικό συμβούλιο αρνήθηκε να καταχωρίσει στα πρακτικά τις συγκεκριμένες διαφωνίες μου.
Παράλληλα, οι προσπάθειές μου να ελεγχθεί η συμμόρφωση της Ειδικής Υπηρεσίας Εκτακτης Διαχείρισης με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο έπεσαν στο κενό. Η ΕΥΕΔ συστάθηκε τον Ιούνιο του 2018 από το υπουργείο Πολιτισμού και υπάγεται στον ΟΠΙ.
Οταν επεσήμανα ότι μία ανακοίνωση της ΕΥΕΔ παραβίαζε συγκεκριμένες διατάξεις τριών νόμων, το διοικητικό συμβούλιο του ΟΠΙ έστειλε έγγραφο στο υπουργείο όπου με εγκάλεσε για τις επιστημονικές μου απόψεις λέγοντας ότι «δημιουργούν προηγούμενο κι ενδεχομένως να γίνουν αντικείμενο εκμετάλλευσης» και ότι οι «επιστημονικές απόψεις (του ΟΠΙ) είναι σεβαστές, αλλά ο ΟΠΙ… οφείλει να ακολουθεί τις εντολές της πολιτικής ηγεσίας». Στην Ελλάδα του 2018 οι επιστημονικές απόψεις φαίνεται πως πρέπει να υποτάσσονται σε πολιτικές εντολές!
– Τι αναφέρει το έγγραφο της Ernst & Young που όπως λέτε δεν κατατέθηκε στον εισαγγελέα και γιατί δεν έγινε αυτό; Πότε έφτασε στα χέρια σας και τι απέγινε;
– Το έγγραφο αυτό έφτασε στον ΟΠΙ στις 13 Ιουλίου 2018. Περιλάμβανε υπόλοιπο προκαταβολών σε δημιουργούς κατά την ολοκλήρωση του διαχειριστικού ελέγχου στην ΑΕΠΙ. Τις προκαταβολές τις έδινε η κατ’ ουσίαν χρεοκοπημένη ΑΕΠΙ σε δημιουργούς, συνήθως για να ασκεί επιρροή. Ζήτησα επανειλημμένως από τον πρόεδρο και το διοικητικό συμβούλιο του ΟΠΙ την κατάθεση του εγγράφου της Ernst & Young στον εισαγγελέα, διότι σχετίζεται άμεσα με το σκάνδαλο της ΑΕΠΙ. Οχι απλώς το Δ.Σ. δεν προέβη στην κατάθεσή του, αλλά απάλειψαν και τα λεγόμενά μου από τα σχετικά πρακτικά της συνεδρίασης! Υποχρεώθηκα να καταθέσω η ίδια το έγγραφο στον κ. Ζαγοραίο.
Γενικότερα, σε σχέση με τις προκαταβολές, όταν μπήκε προσωρινή διαχειρίστρια στην ΑΕΠΙ, κάποιες προκαταβολές συμψηφίστηκαν με τα οφειλόμενα προς τους δημιουργούς. Το ζήτημα όμως είναι εάν επιδιώχθηκε η επιστροφή όλων των προκαταβολών ή κάποιοι δημιουργοί βγήκαν πιο ευνοημένοι από άλλους. Ο ΟΠΙ είχε ζητήσει, χωρίς αποτέλεσμα, από την υπουργό κ. Κονιόρδου τα πεπραγμένα της προσωρινής επιτρόπου.
– Κάνετε λόγο για διακριτική μεταχείριση της ΕΥΕΔ από τον ΟΠΙ, ανύπαρκτη εποπτεία και έλλειψη διαφάνειας στον τρόπο που λειτουργεί η ΕΥΕΔ και στις σχέσεις της με την ΑΕΠΙ. Σε ποιες περιπτώσεις συνέβη αυτό και με ποιον τρόπο;
– Η ΕΥΕΔ έχει προσλάβει προσωπικό κι έχει ενοικιάσει το κτίριο της ΑΕΠΙ που είναι τμήμα της πτωχευτικής περιουσίας. Δεν έχει, όμως, αναρτήσει τίποτα σχετικό μέχρι σήμερα στη Διαύγεια. Οταν οι δαπάνες του Δημοσίου, ακόμη και για γραμματόσημο, αναρτώνται στη Διαύγεια, δεν γίνεται η ΕΥΕΔ να αποτελεί εξαίρεση. Επιπλέον, η ΑΕΠΙ οφείλει 750.000 ευρώ στον ΟΠΙ. Είναι άγνωστο εάν πληρώνει η ΕΥΕΔ ενοίκιο ή έχει προβλεφθεί συμψηφισμός με τα μισθώματα. Ερωτήματα δημιουργούνται και για κάποιες από τις αμοιβές στελεχών της ΕΥΕΔ. Οσο πιο αδιαφανείς είναι οι διαδικασίες επιλογής του προσωπικού, τόσο υψηλότερες είναι οι αμοιβές.
Ως ΟΠΙ προσπαθήσαμε να ελέγξουμε το αμοιβολόγιο της ΕΥΕΔ, όπως κάνουμε με όλα τα αμοιβολόγια των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης. Το αμοιβολόγιο της ΕΥΕΔ αναρτήθηκε χωρίς να ελεγχθεί, με ευθύνη του προέδρου του ΟΠΙ. Ακολούθως, οι σοβαρές ελλείψεις που διαπίστωσε το νομικό τμήμα του ΟΠΙ στην ιστοσελίδα της ΕΥΕΔ συνάντησαν ένα οργισμένο τηλεφώνημα υπαλλήλου της ΕΥΕΔ και την απάντηση του προέδρου του ΟΠΙ, που είπε ότι η ΕΥΕΔ είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του διοικητικού συμβουλίου του ΟΠΙ και ότι το νομικό τμήμα και ο διευθυντής δεν θα πρέπει να παρεμβαίνουν. Ποιος φυλάει τους φύλακες;
– Υπάρχει ζήτημα αντισυνταγματικότητας στη λειτουργία της ΕΥΕΔ; Γιατί δεν το επισημάνατε κατά τη δημιουργία της; Δεν συμμετείχατε ως διευθύντρια του ΟΠΙ;
– Ετέθη υπ’ όψιν μου ένα έτοιμο σχέδιο διάταξης που ήταν έντονα προβληματικό. Δεν μπορεί ο ΟΠΙ να έχει ρόλο εποπτεύοντος και εποπτευομένου. Λόγω της παρέμβασής μου αποφεύχθηκαν οι αρχικές ακρότητες. Ωστόσο η παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας, του δικαίου του ανταγωνισμού αλλά και του Συντάγματος παρέμεναν. Μία από τις αλλαγές που επέφερα ήταν η ΕΥΕΔ να υπόκειται στις ίδιες υποχρεώσεις που προβλέπονται στον ν. 4481/2017 για όλους τους ΟΣΔ.
– Υπήρξε ολιγωρία στις διαδικασίες ελέγχου της ΑΕΠΙ, όπως σας καταλογίζουν, μέχρι την αποκάλυψη του σκανδάλου; Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Αυγή», ο κ. Αντωνιάδης αναφέρει ότι η τελευταία φορά που ελέγχθηκαν οι ΟΣΔ από ορκωτούς λογιστές ήταν το 2005, ενώ η καταγγελία δημιουργών κατά της ΑΕΠΙ έγινε το 2013.
– Ο ΟΠΙ μέχρι και σήμερα δεν μπορεί να διενεργήσει μόνος του έλεγχο χωρίς εντολή υπουργού. Στο τέλος του 2013 κατατέθηκε επιτέλους καταγγελία για οικονομικές ατασθαλίες στην ΑΕΠΙ. Οι ισολογισμοί της ΑΕΠΙ υπογράφονταν από ορκωτούς. Εως τότε δεν είχαμε καταγγελία για οικονομικές ατασθαλίες εκτός από φήμες. Με την κατάθεση της καταγγελίας πράξαμε ό,τι ήταν απαραίτητο προκειμένου να προχωρήσει ο έλεγχος. Oλα αυτά διενεργήθηκαν με ένα ατελές νομικό πλαίσιο.
Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα υπερβήκαμε τις αρμοδιότητές μας. Για να σας δώσω να καταλάβετε, τα άρθρα στον νόμο για τη συλλογική διαχείριση ήταν 5 και σήμερα είναι 50. Το Προεδρικό Διάταγμα για τις κυρώσεις δεν είχε εκδοθεί από το 1994. Ολα αυτά έγιναν σε ένα καθεστώς όπου η παντοδύναμη ΑΕΠΙ έβαζε μεγάλα ονόματα δημιουργών να φωνάζουν «κάτω τα χέρια». Η ΑΕΠΙ ζητούσε να κλείσει ο ΟΠΙ και η Σταματούδη να απομακρυνθεί.
Ακόμη και όταν ξεκίνησε ο έλεγχος, δεν ήταν εύκολος. Ελάχιστοι δημιουργοί αντέδρασαν και ζήτησαν να συνεχίσει ο έλεγχος. Χειρίστηκα μόνη μου την υπόθεση του διαχειριστικού ελέγχου της ΑΕΠΙ με τη συμπαράσταση των τότε προέδρων του ΟΠΙ. Οταν η ΑΕΠΙ δεν συμμορφώθηκε με τον έλεγχο, συνέταξα την αναφορά του υπουργού προς τον εισαγγελέα και ζήτησα την παρέμβαση της σημερινής ΑΑΔΕ. Τέλος, προσωπικώς ανέλαβα την ευθύνη και κατέθεσα αμελλητί τα πορίσματα του ελέγχου στον εισαγγελέα.
– Σας καταλογίζουν ότι οι 120.000 ευρώ της ΑΕΠΙ προς τον ΟΠΙ το 2008 παρελήφθησαν ως δωρεά από τον οργανισμό. Ηταν δωρεά; Ποιος είχε την ευθύνη για αυτό;
– Αρμοδιότητα για να αποδεχθεί δωρεά στον ΟΠΙ έχει μόνον το διοικητικό συμβούλιο. Δεν αποτελεί αρμοδιότητα του διευθυντή, για αυτό και δεν έχω υπογράψει κανένα σχετικό έγγραφο.
Η ΑΕΠΙ συμφώνησε με τον τότε πρόεδρο να καταβάλει στον ΟΠΙ 120.000 ευρώ, για τα οποία ο τότε πρόεδρος εξέδωσε τιμολόγιο ως δωρεά και στη συνέχεια δήλωσε ο ίδιος στην εφορία τον αναλογούντα φόρο. Ωστόσο μετά την έκδοση του τιμολογίου, το Δ.Σ. του ΟΠΙ αποφάνθηκε ότι το εν λόγω ποσό δεν αποτελεί δωρεά αλλά εξόφληση απαιτήσεων ΑΕΠΙ προς ΟΠΙ.
Τα μετέπειτα Δ.Σ. αποφάσισαν για λόγους τακτικής, και δεδομένου ότι υπήρχε το τιμολόγιο, να αφήσουν την ΑΕΠΙ που χρώσταγε πολλά λεφτά στον ΟΠΙ να προσφύγει στα δικαστήρια για να δικαιωθεί. Το ζήτημα για τον λόγο αυτό έφθασε στα δικαστήρια. Το Εφετείο Αθηνών με την απόφαση 491/2018 αναφέρει ότι το ποσό αυτό αποτελεί εξόφληση οφειλών ΑΕΠΙ προς ΟΠΙ. Συνεπώς δεν υφίσταται δωρεά.