Γουίλ Χάτον στην «Κ»: Brexit, η «εκδίκηση» των ξεχασμένων

Γουίλ Χάτον στην «Κ»: Brexit, η «εκδίκηση» των ξεχασμένων

5' 13" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η αναζωπύρωση της ελληνικής κρίσης κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 συνέβαλε ουσιωδώς στην επικράτηση του Leave στο βρετανικό δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2016 σύμφωνα με τον Γουίλ Χάτον, διευθυντή του κολεγίου «Χέρτφορντ» της Οξφόρδης και πρώην διευθυντή σύνταξης της εφημερίδας The Observer. O κ. Χάτον, που συμμετείχε την περασμένη εβδομάδα στο δεύτερο ελληνοβρετανικό συμπόσιο, στο Ditchley Park του Οξφορντσαϊρ, δηλώνει στην «Κ»: «Το στρατόπεδο του Remain υπολόγιζε ότι θα είχε τη στήριξη του 75% των ψηφοφόρων του Εργατικού Κόμματος. Τελικά, μόνο το 65% ψήφισε υπέρ της παραμονής – περίπου ένα εκατομμύριο λιγότερες ψήφοι, που θα είχαν μετατρέψει το 52%-48% υπέρ της αποχώρησης σε επικράτηση του Remain με το ίδιο ποσοστό. Ενας από τους λόγους που χάθηκαν αυτές οι ψήφοι, που ο Τζέρεμι Κόρμπιν και το επιτελείο στήριξαν χλιαρά την παραμονή στην Ε.Ε., ήταν η άποψη ότι η Ευρωζώνη ήταν μία οικονομική και κοινωνική φυλακή, και ότι ο τρόπος με τον οποίο η τρόικα χειρίστηκε την Ελλάδα ήταν επαίσχυντος. Για τη βρετανική Αριστερά, η Ελλάδα έγινε το απόλυτο σύμβολο των παθογενειών της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Η δική του άποψη για την ελληνική υπόθεση είναι «λιγότερο ασπρόμαυρη», λέει. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η λιτότητα που επιβλήθηκε θα έχει σοβαρές συνέπειες σε βάθος δεκαετιών. Ωστόσο, υπήρχε μία κρίση στη λειτουργία του κράτους. Τα κόμματα είχαν αναπτύξει δίκτυα πελατειακών σχέσεων, οι φόροι δεν συλλέγονταν… Η εντύπωσή μου είναι ότι σήμερα έχουν οικοδομηθεί τα θεμέλια ενός λειτουργικού δημόσιου τομέα. Επιπλέον, αναδύονται ελληνικές επιχειρήσεις με βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα. Η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να εξελιχθεί σε μία λειτουργική φιλελεύθερη καπιταλιστική δημοκρατία – κι αυτό είναι σημαντικό επίτευγμα, που δεν θα ήταν εφικτό χωρίς την Ευρωπαϊκή Ενωση». Μέρος του προβλήματος διαχείρισης της ελληνικής κρίσης, παρατηρεί, ήταν η φύση της ευρωπαϊκού οικοδομήματος: «Η Μέρκελ έπρεπε να διαχειριστεί και τους δικούς της φορολογουμένους. Η Ε.Ε. παραμένει απλά μία συμμαχία συνταγματικών δημοκρατιών, η καθεμία από τις οποίες λογοδοτεί στους δικούς της ψηφοφόρους».

Στη βρετανική περίπτωση, πάντως, πέρα από την επίδραση της ελληνικής κρίσης του 2015 και τον ρόλο του μεταναστευτικού, ο βετεράνος αναλυτής είναι πεπεισμένος ότι η λιτότητα και ο κοινωνικός αποκλεισμός ήταν κρίσιμοι παράγοντες στην επικράτηση του Leave. «Ακόμα και όταν ψηφίσαμε υπέρ της παραμονής στην ΕΟΚ το 1975, υπήρχε 1/3 του πληθυσμού που έτρεφε επιφυλάξεις για τη σύνδεση της Βρετανίας με το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Αυτό που μετέτρεψε το ποσοστό αυτό σε πλειοψηφία [στο δημοψήφισμα του 2016] ήταν οι κοινωνικές συνθήκες σε μεγάλο μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου. Η γεωγραφία της ψήφου ήταν σαφής: οι περιοχές όπου το προσδόκιμο ζωής είχε μείνει στάσιμο ή είχε μειωθεί μεταξύ του 2014-6 όλες ψήφισαν υπέρ του Brexit. Το ίδιο συνέβη και στις 30-40 περιοχές όπου οι τιμές των ακινήτων είχαν μειωθεί μεταξύ του 2006-2016, και στις περιοχές υψηλής ανεργίας και χαμηλής κοινωνικής κινητικότητας. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστήμιου του Γουόρικ, η μορφή που πήρε η λιτότητα από το 2010 και μετά –οι περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες και τις δαπάνες πρόνοιας– έπληξε περισσότερο τα μέρη που ήταν ήδη τα πιο υποβαθμισμένα. Τα μέρη αυτά υποστήριξαν όλα το Brexit».

Ψήφος διαμαρτυρίας

Σύμφωνα με τον κ. Χάτον, οι ψηφοφόροι της ξεχασμένης Βρετανίας ψήφισαν υπέρ της αποχώρησης από την Ε.Ε. «για να πλήξουν την κοσμοπολίτικη, φιλελεύθερη ελίτ του Λονδίνου και της νοτιοανατολικής Αγγλίας, να της υπενθυμίσουν με αιχμηρό τρόπο την ύπαρξή τους και το γεγονός ότι δεν είχαν ωφεληθεί από την ευμάρεια των αστικών κέντρων. Η ειρωνεία είναι ότι η Ε.Ε. δεν ήταν η αιτία των δεινών τους, αντιθέτως, είχε αμβλύνει τις χειρότερες συνέπειες των εφαρμοζόμενων πολιτικών». 

Και σήμερα, 2,5 χρόνια μετά, με τις διαπραγματεύσεις να μην έχουν ακόμα οδηγήσει σε συμφωνία μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών; Η επανάληψη του δημοψηφίσματος, λέει, «είναι ίσως η μόνη διέξοδος» (έχει μάλιστα ταχθεί υπέρ ενός δεύτερου δημοψηφίσματος στο πρόσφατο βιβλίο του, «Saving Britain», το οποίο συνέγραψε μαζί με τον πρώην υπουργό των κυβερνήσεων Μπλερ, Αντριου Αντόνις). «Αυτή τη στιγμή, υπάρχει πλειοψηφία στη Βουλή των Κοινοτήτων και μία μικρή πλειοψηφία στη χώρα εν γένει υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε. Επιπλέον, οι οπαδοί του Brexit είναι διχασμένοι μεταξύ των υποστηρικτών μιας απλής εμπορικής σχέσης στα πρότυπα της συμφωνίας Ε.Ε. – Καναδά και μιας πιο στενής σχέσης. Είναι σαν να έχει γίνει ένα αναίμακτο δεξιό πραξικόπημα, αλλά οι πρωτεργάτες του να μην ξέρουν τι να κάνουν με τη νίκη τους». Ωστόσο, παραδέχεται ότι για να αποδειχθεί πολιτικά τελεσίδικη μια νέα ψήφος, πρέπει η διαφορά να είναι μεγάλη («αν είχαμε έναν χαρισματικό ηγέτη να ηγηθεί της εκστρατείας, θα κερδίζαμε με σχεδόν 60%· αλλά δεν έχουμε», αναστενάζει).

Ο Κόρμπιν

Τι πιστεύει για τον Κόρμπιν; Μπορεί να βελτιώσει τα πράγματα από απόψεως κοινωνικής δικαιοσύνης χωρίς να οδηγήσει σε φυγή των επενδυτών; Ο κεϊνσιανός Σοσιαλδημοκράτης Χάτον ζυγίζει προσεκτικά τα λόγια του: «Νομίζω ότι ο Κόρμπιν και ο σκιώδης υπουργός Οικονομικών του εννοούν αυτά που λένε. Θέλουν πραγματικά να επανακρατικοποιήσουν τις εταιρείες κοινής ωφελείας, να διορθώσουν τις ανισορροπίες στην αγορά εργασίας, να δαπανήσουν μεγάλα ποσά στις υποβαθμισμένες περιοχές. Η λίρα είναι ήδη σε πολύ χαμηλά επίπεδα, ενώ φέτος θα είναι η χειρότερη χρονιά για το ΑΕΠ από το 2009. Δεν είμαι ιδιαίτερα θετικός στην ιδέα μιας κυβέρνησης Κόρμπιν –ειδικά λόγω της στάσης του σε θέματα εξωτερικής πολιτικής–, αλλά δεν πιστεύω ότι στην οικονομία τα πράγματα θα πήγαιναν πολύ χειρότερα».

Ο Χάτον, παράλληλα, δηλώνει «ιδιαίτερα ανήσυχος» για τις προοπτικές της διεθνούς οικονομίας. «Η Κίνα έχει μία ακραία μερκαντιλιστική πολιτική, ενώ οι τράπεζές της έχουν χρεοκοπήσει. Οι ΗΠΑ κινούνται στη λογική του MAGA [Make America Great Again], με αποτέλεσμα να δυσλειτουργούν διεθνείς οργανισμοί όπως ο ΠΟΕ και το ΔΝΤ. Το ιταλικό τραπεζικό σύστημα είναι τρομακτικά εύθραυστο, η Τουρκία μπορεί να κηρύξει στάση πληρωμών… Το σύστημα είναι αδύναμο, και βρισκόμαστε σε μία εξαιρετικά επισφαλή θέση».

Νέα οικονομικά και ηθικά δεδομένα

Ο κ. Χάτον είναι αισιόδοξος σχετικά με τις οικονομικές συνέπειες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης. «Ενας από τους ήρωές μου είναι ο Κέινς. Το 1929, ενώ η οικονομική κρίση κυρίευε τη Βρετανία, έγραψε μία ανοιχτή επιστολή προς τα μελλοντικά εγγόνια του το 1970, όπου τους έλεγε ότι θα είναι δύο φορές πλουσιότεροι από τη δική του γενιά, ότι θα υπάρχει πλήρης απασχόληση και ότι δεν μπορεί καν να φανταστεί τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που θα απολαμβάνουν. Τον είχαν χλευάσει τότε, τον είχαν χαρακτηρίσει παλαβό. Θα απαντήσω, όμως, με τον ίδιο τρόπο: θα δημιουργηθούν αμέτρητες νέες δουλειές που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε. Ανησυχώ όμως για τις ηθικές προεκτάσεις – ποιος ελέγχει τα δεδομένα μας και τι μπορεί να κάνει με αυτά».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή