Βγάζοντας από τη λήθη έναν ήρωα

Βγάζοντας από τη λήθη έναν ήρωα

5' 25" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Οι «Αγριες θάλασσες» της Τέσυς Μπάιλα είναι μια μυθιστορηματική μαρτυρία για την απόφαση του καπετάνιου Μιλτιάδη Χούμα να αφιερωθεί στον αγώνα ενάντια στον ναζισμό και στις δυνάμεις του άξονα κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την εποχή που την Ιστορία την έγραφαν απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, μέσα από παράτολμες πράξεις και μυστικές, αντιστασιακές οργανώσεις. Ο Χούμας με το καΐκι του, την «Ευαγγελίστρια», όργωσε τις ελληνικές θάλασσες, προκειμένου να βοηθήσει στη διαφυγή Αγγλων και Ελλήνων αγωνιστών. Το βιβλίο περιγράφει 4 μόνο από τις 65 καταγεγραμμένες αποστολές του, τα ταραγμένα χρόνια (1941-1944), τη σχέση του με την Ελένη και την αγάπη που μοιράστηκαν καθώς και τη συγκλονιστική περιπέτεια του Τζον Κέιπς, του μοναδικού ανθρώπου που κατάφερε να επιζήσει από το φοβερό ναυάγιο του υποβρυχίου «Περσεύς» βγαίνοντας από βάθος 52 μέτρων και κολυμπώντας στα παγωμένα νερά έξι ώρες, για να φτάσει στην ακτή της Κεφαλονιάς και να παραμείνει 18 μήνες προτού διαφύγει με την «Ευαγγελίστρια». Στηριγμένο σε μια ογκώδη βιβλιογραφία και στο προσωπικό ημερολόγιο του καπετάνιου, η συγγραφέας ακολουθεί την ιστορική μνήμη και κυρίως καταγράφει την ανθρώπινη πλευρά όσων τόλμησαν να αφιερωθούν σε μια πατρίδα που ποτέ δεν τους χαρίστηκε. Με αφορμή το συναρπαστικό αυτό ανάγνωσμα συνομιλήσαμε με την Τέσυ Μπάιλα, ανατρέχοντας στα ταραγμένα εκείνα χρόνια αλλά και στις προκλήσεις που αντιμετώπισε γράφοντας το χρονικό αυτό.

Βγάζοντας από τη λήθη έναν ήρωα-1

Αυθεντική φωτογραφία της «Ευαγγελίστριας» πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πάνω, το εξώφυλλο του βιβλίου «Αγριες θάλασσες», μιας μυθιστορηματικής μαρτυρίας για την αντίσταση απλών ανθρώπων κατά των δυνάμεων του άξονα.

– Πώς γεννήθηκε η ιδέα γι’ αυτό το βιβλίο;

– Η ιδέα γεννήθηκε όταν πριν από περίπου τρία χρόνια επισκέφθηκα μια έκθεση με τα προσωπικά ενθυμήματα του Μιλτιάδη Χούμα, στην Πινακοθήκη του Δήμου Πειραιά, και πραγματικά εντυπωσιάστηκα από το μέγεθος της αυτοπροσφοράς του, αλλά και από το γεγονός ότι η δράση του ήταν μέρος της ναυτικής αντίστασης της Ελλάδας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που αγνοούσα. Γνώρισα έναν νησιώτη που ποτέ δεν διεκδίκησε τίποτα. Ούτε καν το αυτονόητο: να μην περάσει στη λήθη η δράση του. Απεναντίας, μετά τη λήξη του πολέμου συνέχισε τη ζωή του σαν να μη συνέβη ποτέ τίποτα και αρνήθηκε να μιλήσει ακόμη και στην οικογένειά του. Βρέθηκα, λοιπόν, μπροστά σε μια σελίδα της Ιστορίας που κινδύνευε να χαθεί για πάντα αν κάποιος δεν της έδινε μια ευκαιρία και αυτή την ευκαιρία προσπάθησα να της δώσω.

– Πώς έφτασε στα χέρια σας το αρχειακό υλικό;

– Γνωρίζω την οικογένεια Χούμα, έτσι είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω με τα παιδιά του Μιλτιάδη και κυρίως με τον μικρότερο γιο του, τον Γιάννη, και να μυηθώ στην ιστορία αυτή. Ο Γιάννης μού παραχώρησε το προσωπικό αρχείο της οικογένειας, το ημερολόγιο του 1943, βιβλιογραφία, η οποία σχετιζόταν με τη δράση της οργάνωσης διαφυγής ΜΙ9, στην οποία τον στρατολόγησε ο Μάικλ Πάρις και περιείχε έγγραφα συνωμοτικού χαρακτήρα και οδηγίες προς όσους το καΐκι θα διέσωζε, οι οποίες δημοσιοποιούνται για πρώτη φορά μέσα στο μυθιστόρημα και ό,τι με προσωπικό κόστος, επί 29 χρόνια, συνέλεξε και διατηρεί ο ίδιος. Σημαντική ήταν η στιγμή που συνομίλησα με την 92χρονη σήμερα Ελένη Χούμα, σύζυγο του Μιλτιάδη, και απομαγνητοφωνώντας αργότερα τη συνομιλία μας μπόρεσα να εισέλθω στην ατμόσφαιρα της εποχής. Κάπως έτσι άρχισε η δική μου περιπέτεια στις «Αγριες θάλασσες» της Ιστορίας.

Βγάζοντας από τη λήθη έναν ήρωα-2

«Η Ιστορία επαναλαμβάνεται και είναι ανηλεής», λέει η Τέσυ Μπάιλα. (φωτ. Πορτραίτο Τέσυς Μπάιλα © Ειρήνη Σαββαΐδη PlatinumPhotos.gr)

– Υπάρχει μυθοπλασία στο βιβλίο;

– Υπάρχουν κάποιοι ήρωες, φτιαγμένοι από περιστατικά της εποχής, οι οποίοι περνούν από το μυθιστόρημα χωρίς όμως να αγγίζουν τα αληθινά γεγονότα.

– Διαβάζοντας τις «Αγριες θάλασσες» τι νεότερο μαθαίνει κανείς για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;

– Αποκτά τη γνώση για την αντίσταση της ελληνικής ναυτοσύνης στα ταραγμένα εκείνα χρόνια. Γνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι της θάλασσας σήκωσαν το δικό τους ανάστημα ενάντια στις δυνάμεις του άξονα και διατράνωσαν την αντίθεσή τους με ζήλο και αυτοθυσία σε όλα όσα επιβουλεύονταν την εθνική ανεξαρτησία της χώρας και την προσωπική τους υποταγή. Το βιβλίο, όμως, θέτει κι ένα σαφές ερώτημα. Ποιος είναι ο ρόλος και η ευθύνη όλων μας όταν οι ιστορικές συγκυρίες μάς φέρνουν αντιμέτωπους απέναντι σε φρικαλέες ιδεολογίες που δυστυχώς αναβιώνουν.

Βγάζοντας από τη λήθη έναν ήρωα-3

Πενήντα έξι χρόνια μετά το ναυάγιο, το 1997, η καταδυτική ομάδα του Κώστα Θωκταρίδη εντόπισε το «Περσεύς» ανοιχτά της Κεφαλονιάς.

– Υπάρχει αναλογία στην ιστορία του Χούμα με τη σημερινή εποχή;

– Σε πολλά επίπεδα. Οταν έγραφα το βιβλίο το προσφυγικό ήταν σε πλήρη εξέλιξη. Καθημερινά γινόμασταν μάρτυρες μιας απίστευτης τραγωδίας. Τότε κατάλαβα πως το υλικό που είχα στα χέρια μου για την περίοδο 1941-1944 ήταν επίκαιρο. Και τότε οι άνθρωποι έφευγαν μέσα στο καΐκι του Μιλτιάδη για να βρουν καταφύγιο στον Τσεσμέ και στη Μέση Ανατολή. Η Ιστορία επαναλαμβάνεται και είναι πάντα ανηλεής σε ό,τι συνθλίβει το πέρασμά της. Κι ακόμα κατάλαβα ότι το μεγαλύτερο πάθος αντίστασης είναι η απόγνωση. Και οι Ελληνες βρίσκονται εδώ και χρόνια ξανά σε απόγνωση με ό,τι απειλεί την πολιτισμική τους, και όχι μόνο, υπόσταση.

Ο Γιάννης Χούμας μιλάει στην «Κ»

– Πώς νιώσατε όταν διαβάσατε τις περιπέτειες του πατέρα σας στις «Αγριες θάλασσες»;

– Γνωρίζω την αγωνία και την προσπάθεια της κ. Τέσυς Μπάιλα να αποδώσει πιστά και ρεαλιστικά το κεφάλαιο της «Διαφυγής 1941-1944». Διαχειρίστηκε με υπευθυνότητα μια βιβλιογραφία από 59 ελληνικά και 9 αγγλικά βιβλία και περιοδικά. Μελέτησε ιδιαίτερα το ημερολόγιο 1943 του πατέρα μου Μιλτιάδη Χούμα, καθώς επίσης και το αγγλικό βιβλίο «Aegean Adventures 1940-1943», που έγραψε ο Βρετανός οργανωτής των αποστολών διαφυγής ταγματάρχης Μάικλ Γουντμπίν Πάρις (Αγγλία 1916 – Ελλάδα 1994). Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργήσει με το δικό της χαρακτηριστικό συγγραφικό ύφος, το βιβλίο «Αγριες θάλασσες», με το οποίο γίνεται ευρύτερα γνωστή η ιστορία του πατέρα μας και των συναγωνιστών του, στον πόλεμο 1941-1944. Η μητέρα μας, τα αδέλφια μου και εγώ την ευχαριστούμε από καρδιάς.

Βγάζοντας από τη λήθη έναν ήρωα-4

Ο Μ. Πάρις και ο Μ. Χούμας στο «Sentosa», στην αποστολή του ’42.

– Πώς είδε το βιβλίο η μητέρα σας κ. Ελένη Χούμα, της οποίας η ζωή περιγράφεται σε αυτό;

– Η μητέρα μου στα χρόνια του πολέμου ήταν 16-18 χρόνων. Εζησε όλα σχεδόν τα γεγονότα που περιγράφονται στις «Αγριες θάλασσες». Ο πατέρας της Γεώργιος Κατσουλάκης και τα μεγαλύτερα αδέλφια της Γιάννης και Κώστας, ήταν μέλη της ίδιας οργάνωσης διαφυγής που ήταν και ο πατέρας μου. Η οικογένεια Κατσουλάκη είχε καταφύγει στην Κρήνη της Μικράς Ασίας (σημερινός Τσεσμές), απέναντι από τη Χίο, αφού είχε γίνει γνωστή στους Γερμανούς που είχαν καταλάβει τη Χίο, η δράση της σε αντιστασιακές ενέργειες. Εκεί τη γνώρισε ο πατέρας μου και παντρεύτηκαν στη Σμύρνη, τον Απρίλιο του 1944. Μέχρι και σήμερα, που είναι 92 ετών, θυμάται αυτά τα γεγονότα και με μεγάλη συγκίνηση διαβάζει αποσπάσματα από τις «Αγριες θάλασσες».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή