Οι περισσότερες κυβερνήσεις υπερεκτιμούν σημαντικά την αξία της τεχνολογίας ως κινητήριο μοχλό της καινοτομίας, σύμφωνα με τον Λάρι Κίλι, συνιδρυτή και πρόεδρο της συμβουλευτικής εταιρείας Doblin (όμιλος Deloitte). Ο Κίλι, που διδάσκει την επιστήμη της καινοτομίας σε μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς φοιτητές στο Kellogg School of Management και στο Institute of Design του Σικάγου, θα βρεθεί την ερχόμενη εβδομάδα στην Αθήνα για να μιλήσει στο Singularity Summit Greece, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Απαντώντας στις ερωτήσεις της «Κ», σημειώνει ότι η έμφαση σε φοροαπαλλαγές για startups και επενδύσεις στην ανάπτυξη θερμοκοιτίδων και VC funds «σπάνια φέρνει τα υποσχόμενα αποτελέσματα». Αντ’ αυτού, συστήνει να κάνει η Ελλάδα «αυτό που έκανε τόσο καλά η Σιγκαπούρη: επιλέξτε κάποιους τομείς που είναι στρατηγικής σημασίας –τουρισμός, ναυτιλία, ίσως αλιεία– και περιορίστε τις τριβές ώστε οι συγκεκριμένοι τομείς να μπορούν να αναπτυχθούν ταχύτερα εδώ από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο».
Αναβάθμιση
Η δεύτερη συμβουλή του Κίλι για να αναβαθμιστεί η Ελλάδα στον διεθνή χάρτη καινοτομίας είναι «να κάνετε το ίδιο το κράτος καινοτόμο». Επικαλείται το παράδειγμα της Εσθονίας και της ψηφιακής ταυτότητας των Εσθονών πολιτών. «Κάθε υπουργείο ενημερώθηκε ότι ο προϋπολογισμός του θα εξαρτάται από τον βαθμό στον οποίο θα παράγει νέες υπηρεσίες στις οποίες θα έχουν πρόσβαση οι πολίτες μέσω της ψηφιακής τους κάρτας». Με αυτά τα κίνητρα, εξηγεί, η επιδίωξη της καινοτομίας γίνεται ρουτίνα και τα αποτελέσματα της διαδικασίας γίνονται πιο τολμηρά.
Τρίτον, σύμφωνα με τον Κίλι, πρέπει να δοθεί έμφαση στην παροχή ευκαιριών. «Για πολλούς Ελληνες πολίτες υπάρχει η αίσθηση ότι έχουν κάνει αυτό που έπρεπε, αλλά για κάποιο λόγο το παιχνίδι μοιάζει στημένο και δεν ευημερούν», σημειώνει, «μία αίσθηση που είναι πλέον διαδεδομένη ανά τον κόσμο». Το αντίδοτο, λέει, βρίσκεται στην gig economy (σ.σ. με κορυφαίους εκφραστές εταιρείες όπως η Uber και η Airbnb). «Εταιρείες σαν κι αυτές συχνά αναπτύσσονται 20 φορές ταχύτερα από τις οικονομίες στις οποίες δραστηριοποιούνται, για τον απλό λόγο ότι βοηθούν τους ανθρώπους να βελτιώσουν τις ζωές τους. Το πρόβλημα με τέτοιου είδους δουλειές είναι ότι παράγουν άγχος: ποτέ δεν ξέρεις πόσο καλά θα τα πας από τον έναν μήνα στον άλλον. Η Ελλάδα θα μπορούσε να εξανθρωπίσει αλλά και να επιταχύνει δραματικά την καινοτομία στον τομέα του gig economy. Αυτό θα ωφελούσε τόσο τους πολίτες όσο και την οικονομία σας».
Ο Κίλι αρέσκεται να γκρεμίζει διάφορους εδραιωμένους μύθους σχετικά με την καινοτομία και τις πηγές της. Για παράδειγμα, θεωρεί ότι όταν μία επιχείρηση δίνει έμφαση στην «κουλτούρα της καινοτομίας», δεν κατανοεί σωστά το πρόβλημα. «Ως διάγνωση είναι ασαφής και μη επιδεχόμενη συγκεκριμένες διορθωτικές δράσεις», λέει.
«Ολες οι παρεμβάσεις που προτείνονται για τη βελτίωση της κουλτούρας είναι γενικής φύσεως: τα στελέχη γίνονται πιο ανεκτικά, πιο ανοιχτά στη διαφορετικότητα, μπαίνουν στη λογική του “change management” ή του “design thinking”, κάνουν περισσότερο brainstorming. Οταν, έπειτα από χρόνια, οι δράσεις αυτές αποδεικνύεται ότι δεν φέρνουν κάποιο ορατό αποτέλεσμα, συμπεραίνουν ότι “απλά δεν είμαστε καλοί στο να καινοτομούμε” και το όλο εγχείρημα στιγματίζεται».
Αντ’ αυτού, προτείνει μία σειρά από μεθόδους που «όντως λειτουργούν»: διαδικασίες με πολύ συγκεκριμένα πρωτόκολλα αντί για brainstorming, εστίαση σε έναν μικρότερο αριθμό πιο μεγάλων ιδεών, χρήση αυστηρών μεθόδων διάγνωσης και αξιολόγησης ώστε να εντοπίζονται με ακρίβεια οι επιτυχίες και οι αποτυχίες, κίνητρα και αμοιβές που θα καταστήσουν την καινοτομία κάτι «υποχρεωτικό, όχι προαιρετικό». Ο πρόεδρος της Doblin χαρακτηρίζει όλα τα παραπάνω «τα υδραυλικά της καινοτομίας» και παρατηρεί: «Με το που τρεις τολμηρές καινοτομίες μετατραπούν σε μεγάλες επιτυχίες, η κουλτούρα μεταμορφώνεται από μόνη της».
Σκεπτικισμός
Ο Κίλι εκφράζει επίσης σκεπτικισμό για την άποψη ότι οι καινοτόμες ιδέες είναι το προϊόν εκκεντρικών αντικομφορμιστών που έχουν την ελευθερία να πειραματιστούν – την οποία συνόψισε ο Στιβ Τζομπς στη φημισμένη του ομιλία προς τους αποφοίτους του Στάνφορντ το 2005. «Οταν το σύστημα εντός του οποίου εργάζεται κάποιος είναι δυσλειτουργικό και ανόητο, τότε όντως, μόνο οι αντισυμβατικές μορφές που πάνε κόντρα στο σύστημα θα γίνουν ήρωες της καινοτομίας. Αυτή η λογική όμως ενθαρρύνει μία αχαλίνωτη κουλτούρα, όπου ο καθένας αναγκάζεται να επινοήσει τη δική του προσέγγιση. Ενα τέτοιο σύστημα ποτέ δεν κλιμακώνεται με αξιόπιστο τρόπο».
Είναι λάθος, επιμένει, η άποψη ότι «η καινοτομία είναι πρωταρχικά θέμα δημιουργικότητας. Στην πραγματικότητα, είναι πολύ περισσότερο θέμα πειθαρχίας. Και οι οργανισμοί που διακηρύσσουν την καινοτόμο αποστολή τους, τα προβλήματα και τις προκλήσεις που θέλουν να αντιμετωπίσουν, είναι 20 φορές πιο πιθανό να πετύχουν τους στόχους σε σχέση με τις εταιρείες εκείνες που απλά ελπίζουν σε καλά αποτελέσματα».
Είναι μεγαλύτερη από ποτέ η πίεση για καινοτομία στην εποχή της «4ης Βιομηχανικής Επανάστασης»; «Η γνώμη μου είναι ότι έχουν υπάρξει μόνο τρεις ή τέσσερις άλλες περίοδοι της Ιστορίας –ο Διαφωτισμός, η Βιομηχανική Επανάσταση, η πρώιμη περίοδος του εξηλεκτρισμού– που μπορούν να συγκριθούν με τη σημερινή σε σχέση με την επιταγή για καινοτομία. Οι εταιρείες που καινοτομούν επιτυχώς σήμερα αποκτούν πρόσβαση σε ένα δυσανάλογο μερίδιο του διαθέσιμου ταλέντου, εταίρων, προμηθευτών και επενδυτών».