Κύριε διευθυντά
Ο κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος δήλωσε ότι η γνώση των Λατινικών είναι εκσυγχρονισμός («Κ», 30.5.2020), αλλά ο τέως καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γιώργος Θ. Μαυρογορδάτος ισχυρίστηκε ότι «χρειάζονται όχι τα Λατινικά αλλά η καθαρεύουσα!» («Κ», 6-7.6.2020). Ως παλαιός σχολικός φιλόλογος, θεωρώ ότι και τα δύο είναι χρειαζούμενα, αλλά δεν θα επιχειρηματολογήσω.
Διδασκαλία της καθαρεύουσας στο σχολείο αποκλείεται φυσικά, υπεραρκεί η σωστή διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών. Ωστόσο, τα συχνότατα παραπατήματα του τύπου «επί τω έργω» –δεινότερο το πρόσφατο «επί τω καθήκον»!– πείθουν ότι, αφού η καθαρεύουσα με το κρυφό της θέλγητρο μας είναι αναγκαία, οφείλουμε να την επαναδιδαχθούμε «άνευ διδασκάλου».
Υπάρχει η «Γραμματική της Νέας Ελληνικής Γλώσσης (της απλής Καθαρευούσης), έκδοσης Β, με πολλάς διορθώσεις και συμπληρώσεις» (1945), που επανεκδόθηκε το 1954. Εχει συνταχθεί από τον ευεργετικό για την παιδεία μας Αχιλλέα Α. Τζάρτζανο και εκτείνεται σε 212 σελίδες. Καθώς τη διέτρεχα διαπίστωνα ότι δεν είναι πια το κατάλληλο εγχειρίδιο. Ποιος θα αποτολμούσε τις μετοχές «ωκοδομημένος» με υπογεγραμμένη στο ωμέγα ή «ευηργετημένος» και τη δυνητική έγκλιση «θα ηξίουν»;
Από το 1954 έως τώρα έχουν διανυθεί ουκ ολίγοι γλωσσικοί αιώνες. Ποιο βοήθημα θα μπορούσε να ανελκύσει από τις κατακόμβες ή τον τάφο την καθαρεύουσα; Προτείνω στους Νοσταλγούς, για να θυμηθώ τον Κνουτ Χάμσουν, το «Αναλυτικόν Ορθογραφικόν Λεξικόν της Νεοελληνικής Γλώσσης (Καθαρευούσης και Δημοτικής)» (Αθήναι 1964) του επίσης ευεργετικού λεξικογράφου Θεολ. Βοσταντζόγλου. Αν υπάρχει μεταγενέστερο βοήθημα, θα χρωστούσα χάρη σε όποιον μου το υποδείξει.
Πάντως, ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Καθαρεύουσα μονοτονική και με παραπατήματα του τύπου «αποπλανεί», «επ’ εσχάτοις» ή «οσφρίζεται» δεν είναι απλώς σκορδαλιά χωρίς σκόρδο αλλά νεκροτόκιον.
Ν. Δ. Τριανταφυλλοπουλος
Υδροχαρής άρχοντας της χλωρίδας με κλαδιά πλοκάμια, ζείδωρη στέγη για κάθε ξωμάχο, επισκέπτη, χρήστη ανεμελιάς, μπουχτισμένο δραπέτη πόλης, απάγκιο για ευωχίες και συναπαντήματα, ο χαρισματικός πλάτανος (συνομοταξία: αγγειόσπερμα, ομοταξία: δικοτυλήδονα) λύγισε κι αυτόν τον τραχύ πολέμαρχο Ξέρξη, σε βαθμό απορίας. Πλάι στον Μαίανδρο ποταμό, εκστασιασμένος από τα πλούτη ενός θηριώδους πλατάνου, ο βασιλιάς της Περσίας, αφού γονάτισε, προίκισε το περήφανο δένδρο με χρυσά στολίδια, αναθέτοντας μάλιστα τη φύλαξη και φροντίδα του σε έναν αυλικό, δακτυλοδεικτούμενο για την τιμιότητά του. Διόλου τυχαίο, αρκετά νωρίτερα, ότι ο Δίας και η Ηρα έδωσαν όρκο αιώνιας πίστης και αγάπης κάτω από ένα πλατάνι. Χαιρέτα μου τον πλάτανο είπατε; Παλιά, με ρίζες στου Οθωνα τα χρόνια, η φράση, πονεμένη ιστορία, στην οποία με την πρώτη φθινοπωρινή, μελαγχολική ευκαιρία η στήλη δεσμεύεται να επανέλθει.