Κύριε διευθυντά
Είναι απολύτως απογοητευτικά πολλές φορές τα αποτελέσματα από τη μεταγλώττιση ή τη μεταφορά τύπων της λόγιας γλώσσας στη «φανατική δημοτική» και όχι στη νηφάλια, απλή νεοελληνική, του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, του Κριαρά, του Λεξικού του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του αντίστοιχου του Μπαμπινιώτη. Γι’ αυτό βλέπουμε και ακούμε εκφράσεις όπως «κινείτο στο αντίθετο ρεύμα», αντί του «πήγαινε στο αντίθετο ρεύμα» «του Απόλλων Καλαμαριάς», αντί «του Απόλλωνα», «παραπλανείται» (από το έρκος των οδόντων τέως υπουργού Παιδείας!) και πλείστα άλλα, γραπτά ή εν τη ροή του λόγου εκφερόμενα, τα οποία τον κάνουν… άλογο ή παράλογο.
Πολύ άσχημο ήταν αυτό που έτυχε να συναντήσω προσφάτως σε γραπτό κείμενο. Επρόκειτο για τον παρατατικό του ρήματος «καταχρώμαι», ο οποίος αποδόθηκε στη δημοτική με τον τύπο «καταχράτο»! Ισως, πράγματι, να μην μπορούμε να αποδώσουμε το νόημα του «κατεχράτο» με περιφραστική διατύπωση, επειδή οι τύποι της καθαρεύουσας έχουν συνήθως αποκλειστική σημασία που χάνεται στην πιο πλατειαστική δημοτική. Διότι το «έκαμνε κατάχρηση», στη συγκεκριμένη περίπτωση, θα αλλοίωνε τη σημασία των γραφομένων.
Ωστόσο, αν αντί το «καταχράτο», που σκοτώνει και τη δημοτική και την καθαρεύουσα, διαβάζαμε ένα «κατεχράτο», η ζημία στη γλώσσα θα ήταν πολύ μικρότερη. Νομίζω ότι όσο πιο ελεύθερη μπορεί να είναι η επιλογή γλωσσικού τύπου στην ομιλία και στη γραφή, χωρίς τις δογματικές εμμονές των σύγχρονων «γραμματικών» (εννοώ όχι τις γραμματικές, αλλά τους γραμματικούς), τόσο πιο εύηχη και πιο αρμονική θα γίνεται η γλώσσα μας. Αλλα όμως φαίνεται ότι φρονούν οι αιπόλοι και οι ποιμένες της γλωσσικής διδασκαλίας, αν κρίνω από το γεγονός ότι το αναλυτικό πρόγραμμα επιβάλλει στην Δ΄ Δημοτικού τη διδασκαλία του παρατατικού «αγάπαγα, αγάπαγες, αγάπαγε, αγαπάγαμε, αγαπάγατε, αγάπαγαν». Δεν τους … κλώτσησε αυτό το «αγαπάγατε»;
Πράγματι, ο Γιάννης Ρίτσος νομιμοποίησε τη χρήση του «αγάπαγες» στον «Επιτάφιο», αλλά ποιητική και μετρική αδεία και ίσως μόνο για πρόσωπα του ενικού αριθμού. Είναι δυνατόν να διδάσκεται κιόλας ως σωστός και επιβαλλόμενος τύπος το «αγαπάγαμε»; Είναι δυνατόν να διδάσκεται ως ορθή η προστακτική «επέστρεφε» ή το «πόσην απηύδησιν» του Καβάφη;
Χρειάζεται λίγη ευαισθησία η χρήση της γλώσσας, γιατί η βάρβαρη γλώσσα είναι προθάλαμος βαρβαρότητας.
Γερασιμος Μιχαηλ Δωσσας, Θεσσαλονίκη