Κύριε διευθυντά
Στην ιδιαίτερη πατρίδα μου, την Κω, οργανώνονται συχνά εκδρομές προς τη Μ. Ασία από εξέχοντες συμπολίτες μας μουσουλμάνους. Ετυχε να βρεθούμε πρόσφατα σε μια τέτοια εκδρομή με προορισμούς την Αλικαρνασσό, Σμύρνη, Κορδελιό, Μενεμένη, Πέργαμο, Αϊβαλί, Μοσχονήσια, Εφεσο και το παλιό ελληνικό χωριό Κιρκιτζέ. Δεν θα σχολιάσω λεπτομερώς την αυτονόητα συγκινητική αυτή περιήγηση. Θα ήθελα όμως να αναφερθώ σε ένα-δυο σημεία και να διατυπώσω μερικές σκέψεις μου.
Κατ’ αρχάς την ημέρα των Θεοφανίων, βρεθήκαμε στην περίπυστη Σμύρνη. Εκκλησιαστήκαμε όλοι μαζί στον ανακαινισμένο Αγιο Βουκόλο (πρώτο επίσκοπο Σμύρνης) όπου χοροστάτησε ο τοπικός μητροπολίτης Βαρθολομαίος και στη συνέχεια παρακολουθήσαμε τον καθαγιασμό των υδάτων στα «παγωμένα, αυτή τη φορά, νερά» του Ερμαϊκού κόλπου, απέναντι από το σχεδόν μοναδικό σωζόμενο παλαιό κτίριο όπου στεγάζεται το ελληνικό προξενείο.
Μοναδική εμπειρία. Συγκλονιστική… Εξαιρετικά συγκινητική επίσης η επίσκεψη στην πατρίδα του κυρ Φώτη Κόντογλου, το πασίγνωστο και σχεδόν αναλλοίωτο ρωμέικο Αϊβαλί (οι περίφημες Κυδωνίες) και τα γαλήνια Μοσχονήσια με τα παλιά αρχονικά και την ανακαινισμένη από τον όμιλο Κοτς εκκλησία τους. Καταλήξαμε στην παλαίφατη Πέργαμο με το ξακουστό και επιβλητικό Ασκληπιείο.
Αφήνουμε όμως εδώ την ιστορική διαδρομή και τα προ εκατονταετίας ακριβώς τραγικά πολεμικά γεγονότα για να ανεβούμε και να θαυμάσουμε την περίφημη ακρόπολη της αρχαίας Περγάμου και να κατοπτεύσουμε την παλιά πόλη με τον απέραντο κάμπο της. Εντυπωσιακές όντως και οι εναπομείνασες αρχαιότητες, γιατί το πιο αξιοθέατο, η καλλιτεχνική, θα λέγαμε, καρδιά της Περγάμου, ο πασίγνωστος βωμός, βρίσκεται, ως γνωστόν, στο Βερολίνο.
Ερωτάται λοιπόν: Ποιος Τούρκος και ποιος Ελληνας δεν θα ήθελε να επιστραφεί ο βωμός στη θέση του; Δεν θα μπορούσε άραγε να συντονιστούν κοινές προσπάθειες, για παρόμοιους στόχους, σαν ένα εφικτό βήμα για την ευκταία ειρηνική συνύπαρξη των γειτονικών λαών μας; Η άριστη πάντως συμβίωση και συνεργασία χριστιανών και μουσουλμάνων στην Κω είναι ένα ζωντανό και ελπιδοφόρο παράδειγμα.
Κατερινα Παπαθωμα-Μαστοροπουλου, Φιλόλογος, αρχαιολόγος, λέκτωρ Κλ. Φιλ. Φιλοσ. Σχ. Παν/μίου Αθηνών