Κύριε διευθυντά
Είναι γνωστό ότι ο βίος και η πολιτεία των κοτζαμπάσηδων, πριν και μετά την Επανάσταση, αποτελούν μελανή κηλίδα στη νεότερη ιστορία μας.
Αναφέρονται περιπτώσεις όπου φτωχοί ραγιάδες ζήτησαν την προστασία του Τούρκου πασά για να γλιτώσουν από τον άδικο κοτζαμπάση. Ο λαός τούς έλεγε τουρκολάτρες, τουρκοπροεστούς, τουρκάρχοντες κ.ά.
Μεταξύ άλλων, γράφουν (εν συντομία): ο Μακρυγιάννης: «Το Εθνος το γύμνωσαν και το αφάνισαν, γιόμωσαν φατρίες και κακίες τους ανθρώπους του Αγώνος, τους καταδιαιρούν, γιομίζουν αυτήνοι αγαθά». Ο Κοσομούλης: «Είναι σωρός οκνηρών ανδρών (…) απατούν τους χωρικούς και τρώγον των ιδρώτα των!». Ο Ανδρούτσος γράφει στον Υψηλάντη: «Αυτοί είναι ωσάν πανούκλα (…) ο λαός πρέπει να χωρισθεί από αυτούς και να τους κάνει καντουματζιά (ξεκαθάρισμα) διά να μη μολυνθώμεν όλοι και χαθώμεν…».
Αλλά και οι ξένοι τα ίδια και χειρότερα γράφουν. Πρόκειται κυρίως για διπλωμάτες που υπηρέτησαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και ιστορικούς: («Οι Ελληνες έχουν τους χειρότερους εχθρούς εντός των κόλπων των»).
Η Ρούμελη δεν είχε τους μεγάλους κοτζαμπάσηδες του Μοριά, της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας. Εδώ διαφέντευαν οι τρομεροί αρματολοί, «έργον έχοντες», επίσης, το κυνήγι των κλεφτών, ώσπου κηρύχθηκε η Επανάσταση και ενώθηκαν μαζί τους για τον κοινό σκοπό.
Με τα δεδομένα αυτά ο εμφύλιος δεν άργησε να ξεσπάσει από το 1823 και μετά. Ετσι, ο γερο-Πανουργιάς («Κ» 8.2.2020) κατέβηκε στον Μοριά για να μονοιάσει κοτζαμπάσηδες και στρατιωτικούς. «Δεν μου λέτε, πατριώτες, ποιος είν’ αυτός ο… Ντεληγιάννης;». Καμώθηκε πως δεν τον πρόσεξε. «Εγώ!», αποκρίθηκε ο Δεληγιάννης, θιγμένος. «Δε μου λες, αρχοντά μ’ , τι έχεις με τον δικόνε μου τον Θοδωράκη;». «Τα θέλει όλα δικά του!». «Ακου να σου ειπώ. Οσο κρατεί ο Αγώνας, εσύ θα με φιλήσεις εδώ (άπλωσε το χέρι του) και όταν με το καλό λευτερωθεί το Εθνος, εγώ θα σε φιλήσω στον κ…» (και έδειξε τα οπίσθιά του).
Οπως ξέρουμε, η μεσολαβητική προσπάθεια του γερο-αρματολού δεν ευοδώθηκε αφού ο «δικός» του ο Θοδωράκης μπήκε δύο φορές στη φυλακή.
Ιωαννης Αθ. Μακρης, Καστέλλια Παρνασσίδος