Κύριε διευθυντά
Πριν από δεκαπέντε και πλέον χρόνια, μια ομάδα από επιλεγμένους εκπαιδευτικούς, στελέχη της Γενικής Γραμματείας Διά Βίου Μάθησης και πανεπιστημιακών, ανέλαβε να σχεδιάσει, να οργανώσει και να αξιολογήσει τη λειτουργία των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας, ενός νεοσύστατου και πολλά υποσχόμενου θεσμού, που παρέχει στους αποφοίτους του τίτλο σπουδών ισότιμο με το απολυτήριο γυμνασίου.
Η δημιουργία του θεσμού των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) αποσκοπούσε στην εκπαίδευση και στην υποστήριξη ενηλίκων που δεν είχαν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση και κινδύνευαν με κοινωνικό αποκλεισμό. Προβλέφθηκε, λοιπόν, η πρόσληψη επιστημονικού προσωπικού υψηλού επιπέδου, η συστηματική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η σχετική αυτονομία των σχολικών μονάδων και η καινοτομική τους λειτουργία, αναγκαία για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της υποεκπαίδευσης. Σε μεγάλο βαθμό τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας αυτοθεσμίσθηκαν από τα στελέχη τους –σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο–, από τους εκπαιδευτικούς τους και από τους εκπαιδευομένους (όσο κι αν φαίνεται περίεργο). Ωστόσο, η «ζωή» τους δεν ήταν ούτε είναι ανέφελη. Κεντρικές πολιτικές παρεμβάσεις επιχείρησαν να επιβάλουν έναν καταστροφικό συγκεντρωτισμό, την ισοπέδωση και την εξάλειψη των καινοτομικών τους στοιχείων και τη συρρίκνωση τόσο του εκπαιδευτικού τους περιεχομένου όσο και των λειτουργικών, υποστηρικτικών και μαθησιακών διεργασιών που διασφαλίζουν τα κοινωνικά, εκπαιδευτικά και μαθησιακά τους αποτελέσματα. Η προβλεπόμενη διάρκεια φοίτησης στα ΣΔΕ είναι διετής (9 μήνες ετησίως). Φαίνεται, όμως, ότι η πρόσληψη του επιστημονικού προσωπικού καθυστερεί κάθε χρόνο απελπιστικά, με αποτέλεσμα τα ΣΔΕ να λειτουργούν με πλήρες προσωπικό 2-3 μήνες ετησίως. Τα ΣΔΕ, κατά συνέπεια, διαθέτουν όλο το εκπαιδευτικό και συμβουλευτικό τους προσωπικό συνολικά περίπου 4-6 μήνες ανά διετία.
Για την αντιμετώπιση αυτής της δυσλειτουργίας, που υπονομεύει την ουσιαστική λειτουργία των ΣΔΕ, απαιτείται:
α) Η προκήρυξη για την πρόσληψη του επιστημονικού προσωπικού των ΣΔΕ για τη λειτουργία τους το σχολικό έτος 2017-18 να γίνει τον προσεχή Μάιο ή Ιούνιο.
β) Οι διαδικασίες επιλογής και πρόσληψης να ολοκληρωθούν το αργότερο έως το τέλος Αυγούστου.
γ) Τον Σεπτέμβριο να επιμορφωθούν όσοι έχουν επιλεγεί, ώστε κατά την έναρξη του σχολικού έτους τα ΣΔΕ να είναι πλήρως στελεχωμένα για την υποδοχή των νέων εκπαιδευομένων και την έναρξη των μαθημάτων.
Ως παλαιό μέλος της επιστημονικής επιτροπής που σχεδίασε, οργάνωσε και αξιολόγησε τα ΣΔΕ υπογραμμίζω για πολλοστή φορά –έπειτα από πλήθος ερευνών και δημοσιεύσεων σε επιστημονικά περιοδικά– ότι πρόκειται για ένα θεσμό που υποστηρίζει αποτελεσματικά τους απλούς ανθρώπους, αυτούς που το εκπαιδευτικό σύστημα τους έβαλε στο περιθώριο και τους ξέχασε. Η επίσκεψη του πρωθυπουργού σε ΣΔΕ έχει τη συμβολική της σημασία, στην περίπτωση αυτή όμως το συμβολικό δεν αρκεί. Τα ΣΔΕ θα έπρεπε να αποτελούν προτεραιότητα, κυρίως γι’ αυτή την κυβέρνηση, αν όντως εννοεί αυτά που διακηρύσσει. Αν όχι, τότε…
Και κάτι τελευταίο: Μη σκοτώνετε τα όνειρα των απλών ανθρώπων που φοιτούν σε ΣΔΕ, μην τα ρίχνετε στον Λεβιάθαν της γραφειοκρατίας. Να μάθουν θέλουν οι εκπαιδευόμενοι, όχι απλώς να πάρουν ένα «χαρτί»!
Δημητρης Κ. Βεργιδης, Καθηγητής Επιμόρφωσης και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πανεπιστημίου Πατρών