Κύριε διευθυντά
Η σημερινή Ελλάδα βάλλεται από πολλές πλευρές βιώνοντας μία κρίση σε πολλαπλά επίπεδα. Πλέον, καθίσταται σαφές ότι η κρίση αυτή δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά μάλλον –ενδεχομένως, πρωτίστως– μία κρίση θεσμών και αξιών, η οποία δυσχεραίνει τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και τη διαμόρφωση της ταυτότητας του Νεοέλληνα. Μέσα σε αυτό το ευρύτερο κλίμα του ανταγωνισμού λοιπόν, έχουν παρατηρηθεί ποικίλα φαινόμενα και συμπεριφορές που αναδεικνύουν τη μιζέρια του Νεοέλληνα και την προσπάθειά του να αναδειχθεί παραβλέποντας την ουσία των πραγμάτων.
Η κυριαρχία του φαίνεσθαι και η συνειδητή απόρριψή του αποτελεί ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εποχής. Η νοοτροπία του Νεοέλληνα θεμελιώνεται –σε αρκετές περιπτώσεις– στο να αποδομεί ή να αποκρύπτει την αλήθεια της κοινωνίας του και κυρίως του εαυτού του, με απώτερο σκοπό να βιώσει ένα αίσθημα ανωτερότητας. Κατά συνέπεια, πολλά φαινόμενα κακεντρεχούς συμπεριφοράς και κακόβουλων αντιδράσεων και σχολίων τόσο σε δημόσιο όσο και σε ιδιωτικό επίπεδο παρατηρούνται, αποτελώντας ένα από τα «είθισται» της ελληνικής κοινωνίας. Η προβολή τους μάλιστα, από όλα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ιδιαίτερα από το Διαδίκτυο και τα διάφορα κοινωνικά δίκτυα, τα καθιστούν εντονότερα, κάνοντας παράλληλα απροκάλυπτη την έλλειψη ευγένειας και παιδείας. Ιδιαίτερα διαφωτιστικό για την καλύτερη κατανόηση του παρόντος κοινωνικού προβλήματος είναι και το άρθρο της Μαρίας Κατσουνάκη, «Είμαστε η Παιδεία» μας, στην «Καθημερινή» (26/8/2017). Η προβολή της τυπικής εκπαίδευσης ως καταναγκαστικής υποχρέωσης ενδεχομένως να αποτελεί μία από τις αιτίες της παρακμής του Νεοέλληνα όσον αφορά την ευρύτερη πνευματική και ηθική του διαμόρφωση. Η θεώρηση, αντίληψη και αντιμετώπιση της γνώσης και της πνευματικής άσκησης μόνο υπό το πρίσμα της εύρεσης εργασίας ή της προσωπικής προβολής χάρη σε μία «επιτυχία» δημιουργούν ανασφάλειες στους σημερινούς νέους της χώρας. Ετσι, το ξέσπασμά τους σε μίζερες συμπεριφορές για την κάλυψη των προσωπικών, συναισθηματικών τους κενών ενδεχομένως να αποτελεί μία από τις αιτίες του πολυπαραγοντικού αυτού φαινομένου. Επιπροσθέτως, η απαξίωση των νέων ανθρώπων, παρά το σημαντικό έργο που μπορεί να προβάλλουν σε επιστημονικό, επαγγελματικό ή ακόμη και καλλιτεχνικό επίπεδο, οδηγεί στην απαγκίστρωσή τους από τον εκάστοτε επιστημονικό ή καλλιτεχνικό κλάδο, στη ματαίωση των φιλοδοξιών τους ή ακόμη και στην αδιαφορία. Μάλιστα, η υποτιμητική συμπεριφορά προς τους νέους επιστήμονες, καλλιτέχνες και επαγγελματίες εν γένει, οδηγεί και στη φυγή τους σε χώρες του εξωτερικού όπου εκτιμάται περισσότερο η προσπάθειά τους και τα τυπικά και άτυπα προσόντα τους, με απόρροια το πνευματικό και επιχειρηματικό στράγγισμα της Ελλάδας. Γενικότερα, η απαξίωση των πνευματικών ανθρώπων, όπως επίσης και η απουσία κινήτρων από την πολιτεία για διαμόρφωση νέων πνευματικών ανθρώπων, που θα διαφωτίζουν τις μάζες, αποτελεί ακόμη ένα αίτιο της έλλειψης (αυτο)σεβασμού και ευγένειας του σημερινού Ελληνα. Η απαξίωση της σπουδαιότητας της γνώσης, αλλά και των ίδιων των πνευματικών ανθρώπων που ακόμη υπάρχουν στη σημερινή ελληνική κοινωνία, το γεγονός ότι μπορεί να φιμώνεται η αλήθεια που προσπαθούν να μεταλαμπαδεύσουν ή να μην τους παρέχεται καν βήμα για δημόσιο λόγο και διάλογο, είναι εύλογο να οδηγήσουν στην έλλειψη καλλιέργειας του σημερινού ελληνικού λαού.
Επομένως, είναι αναπόφευκτο κάτω από τις ανωτέρω συνθήκες να μη διαμορφώνονται ελεύθεροι άνθρωποι, απαλλαγμένοι από στερεότυπα και με τον δέοντα αυτοσεβασμό και αυτοεκτίμηση. Η ελλιπής αυτοπεποίθηση, λοιπόν, προκαλεί προβλήματα στο άτομο και, κατ’ επέκταση, και σε ολόκληρη την κοινωνία (ή, τουλάχιστον, σε μεγάλο μέρος της). Ποια θα μπορούσε να είναι η λύση σε όλα αυτά; Η προσπάθεια αυτομόρφωσης και αυτοκριτικής, αλλά και η ανάγκη μας για διαμόρφωση ειλικρινών σχέσεων και ουσιαστικής επικοινωνίας και επαφής με τον εκάστοτε συνάνθρωπο. Ετσι, ο άνθρωπος –Ελληνας ή άλλης εθνικότητας, φυλής κ.λπ.– μπορεί να καλλιεργηθεί και να επιβεβαιώσει την αξία του ως ανώτερη οντότητα του κόσμου.
Αθηνα Ν. Μαλαπανη, Φιλόλογος