Η «Λουτσία», η «Φήμη», η χαριτόβρυτος Ρίτα και η χαρά των εφήβων

Η «Λουτσία», η «Φήμη», η χαριτόβρυτος Ρίτα και η χαρά των εφήβων

Κύριε  διευθυντά

Στο πρόγραμμα της παραστάσεως Lucia di Lammermoor του Ντονιτσέτι, που ανέβασε πρόσφατα η Εθνική Λυρική Σκηνή, δίνονται πληροφορίες σχετικά με την προϊστορία της δημοφιλούς όπερας στον τόπο μας. Οτι πρωτοπαίχθηκε δηλαδή από τη Λυρική μας Σκηνή το 1943 (βλ. και εκτενές άρθρο του κ. Δ. Μαρίνου στην «Κ» της 13-3-2018). Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που παραστάθηκε το έργο αυτό στην Αθήνα. Η «Λουτσία» πρωτοπαίχθηκε εδώ τον Ιανουάριο του 1840, εκατό ολόκληρα χρόνια πριν από την ίδρυση της ΕΛΣ και μόλις τέσσερα χρόνια μετά την παγκόσμια πρώτη της όπερας στη Νάπολη, ζώντος ακόμη του συνθέτη. Μοναδικό θέατρο στην Αθήνα ήταν το «ξυλόπηκτον θέατρον Μπούκουρα», (σήμερα Πλατεία Θεάτρου). Περιοδεύοντες τότε ιταλικοί θίασοι σε χώρες της Ανατολής έδιναν παραστάσεις μελοδράματος. Πρώτος ίσως απ’ αυτούς στη μόλις απελευθερωμένη χώρα ήταν ο Ιταλός V. Sansoni που έκανε σημαντικές βελτιώσεις στο θέατρο και άρχισε τις παραστάσεις όπερας. Διαβάζουμε λοιπόν στην αθηναϊκή εφημερίδα «Φήμη» της 10ης Ιανουαρίου 1840 τα εξής ενδιαφέροντα: «τέλος πάντων άρχισε και το εν Αθήναις θέατρον χάρις εις τας ακαμάτους προσπαθείας του εργολάβου [=ιμπρεσάριου] κ. Β. Σανσώνη. Το παρασταθέν μελόδραμον κατά το Σάββατον 6 Ιανουαρίου ήτο η Λουκία του Λα Μερμόρ». Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τις εφημερίδες της εποχής, παράλληλα προς τη «Λουκία», παίζονταν επίσης και ο «Κουρεύς της Σιβηλίας», η «Κίσσα», η «Νόρμα», η «Υπνοβάτις» και η «Κιάρα του Ρόζεμπεργκ», όπου οι «περμαντόνες» Basso και Ricci με τα φωνητικά και άλλα κάλλη τους έκαψαν καρδούλες αλλά και… πορτοφόλια. Και μόνον η είδηση ότι τους γυναικείους ρόλους θα τους έπαιζαν «αληθινές γυναίκες» (sic), προκαλούσε πανζουρλισμό στο αθηναϊκό κοινό, ενώ οι εφημερίδες δεν φείδονταν σχετικών επαίνων: «η κυρία[Αιμιλία] Ρίκκη ενώνει την καλλονήν και το ύψος της φωνής με όλην την εντέλειαν της τέχνης εις εν των τραγικών μελοδραμάτων του Δονιζέτη ή του Βελλίνη», σχολιάζει και πάλιν η «Φήμη». Οσο για την «χαριτόβρυτο» Ρίτα Μπάσο, τι να πρωτοπεί κανείς; Ανθοδέσμες, κοσμήματα, κουφέτα και λευκά περιστέρια δεμένα με κορδέλλες εκσφενδονίζονταν επί σκηνής, τόσον, ώστε οι εφημερίδες διαμαρτύρονταν, ότι «το θέατρον μετετράπη ες ορνιθώνα»! Και όχι μόνο περιστέρια: «διάφοροι στέφανοι προσεφέρθησαν εις την υποκρίτριαν ταύτην και περίπου των είκοσι γαρδελινίων αναπετασθέντων επί της σκηνής με διαφόρων χρωμάτων ταινίας περιπεπλεγμένας, έστεψαν την επιτυχίαν της» («Φήμη» 3 και 7 Φεβρουαρίου 1840).

Αλλά και ο σύγχρονος Αλέξανδρος Ραγκαβής αναφέρεται στην παράσταση της Λουκίας· «ανεβίβαζε εις το θέατρον ο Σανσώνης θίασον ιταλικόν, ού η πρώτη αοιδός Ρίττα Βάσσο καλουμένη και ο Βαρύφωνος Πολλάνης κατενθουσίαζον τους απογόνους του Σοφοκλέους ψάλλοντες την Νόρμαν και την Λουκίαν», (Απομν. Β΄, 47). Ενδιαφέρον είναι και το σχόλιο του ιστορικού William Miller, ο οποίος λέγει ότι «οι τότε κριτικοί του δράματος βεβαιούσιν ότι η αττική σκηνή του Sansoni δεν υστέρει της των εν Φλωρεντία θεάτρων…». Οσο για τις δύο πρωταγωνίστριες, αναφέρει ότι «ήσαν η αφορμή όπως οι ακροαταί διαιρώνται εις δύο εχθρικά κόμματα υπερμαχούντα εκάστης εξ αυτών» («Τα πρώτα έτη των νεωτέρων Αθηνών», Ελευθερουδάκης, 1926, 36).

Διαμαρτυρίες ωστόσο ακούστηκαν και για το καινοφανές του θεάματος, τόσο, που άλλη εφημερίδα (η «Αθηνά» του Αντωνιάδη) προτείνει «να γίνεται δημοσίευσις του ονόματος του μαθητού διά των εφημερίδων, εφ’ όσον παρά τας απαγορεύσεις πηγαίνει εις το θέατρον» ενώ η «Φήμη» έλεγε, «Να έχωμε και τον νουν μας διότι είναι τεσσαρακοστή»!

Ως και ο καημένος ο Μακρυγιάννης θα γράψει με φρίκη στα Απομνημονεύματά του: «και πουλάνε τα βιβλία τους οι μαθηταί να πάνε ν’ ακούσουν την Ρίτα Βάσω την τραγουδίστρια του θεάτρου· ότι παλαβώσανε οι γέροντες, όχι τα παιδάκια…». Τότε μάλιστα θρυλείται ότι ακούστηκε από γέρο-στρατηγό της Επαναστάσεώς μας και το… «ας πάει και το παληάμπελο»!

Ησαν χαριτωμένοι άνθρωποι αυτοί οι απόγονοι του Σοφοκλέους…

Σπυρος Γ. Δημητρακοπουλος, Δικηγόρος

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή